ماده ۵ قانون صدور چک

ماده ۵ قانون صدور چک: (اصلاحی ۱۳۹۷/۸/۱۳) در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد، به تقاضای دارنده چک بانک مکلف است مبلغ موجودی در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک، آن را به بانک تسلیم نماید. بانک مکلف است بنا بر درخواست دارنده چک فوراً کسری مبلغ چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی وارد نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه ای با مشخصات مذکور در ماده قبل، آن را به متقاضی تحویل دهد. به گواهینامه فاقد کد رهگیری در مراجع قضائی و ثبتی ترتیب اثر داده نمی شود.

چک مزبور نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده، بی محل محسوب و گواهینامه بانک در این مورد برای دارنده چک جانشین اصل چک می شود. در مورد این ماده نیز بانک مکلف است اعلامیه مذکور در ماده قبل را برای صاحب حساب ارسال نماید.

مواد مرتبط

• ماده 277 قانون مدنی
• ماده 268 قانون تجارت

توضیح واژگان

دارنده چک: دارنده چک اعم است از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشت نویسی شده یا حامل چک ( در مورد چک های در وجه حامل ) یا قائم مقام قانونی آنان.

پیشینه

درصورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد به تقاضای دارنده چک بانک مکلف است مبلغ موجود در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده چک با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک و تسلیم آن به بانک، گواهی نامه مشتمل بر مشخصات چک و مبلغی که پرداخت شده از بانک دریافت می نماید. چک مذکور نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده بی محل محسوب و گواهی نامه بانک در این مورد برای دارنده چک جانشین اصل چک خواهد بود. در مورد این ماده نیز بانک مکلف است علامیه مذکور در ماده قبل را برای صاحب حساب ارسال نماید.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در راستای ماده مزبور لازم به ذکر است که، چکی که صادر کننده آن، در تاریخ مذکور در چک نزد محال علیه پول یا اعتبار نداشته باشد، چک بی محل می باشد. لیکن در فرضی که صادرکننده به بانک دستور عدم پرداخت بدهد، چنین چکی بی محل نمی باشد. پرداخت موجودی در فرض کسر موجودی، تنها با درخواست دارنده چک صورت می گیرد و دارنده ممکن است چنین درخواستی نداشته باشد.

نکات توضیحی

از آنجا که ممکن است چک کلاً یا جزئاً محل نداشته باشد، مقنن برای حمایت از دارنده چک مقرر داشته است که بانک مکلف است مبلغ موجود در حساب شخص را حتی کمتر از مبلغ چک باشد، به دارنده بپردازد. برخلاف ماده صدرالذکر، به موجب ماده 277 قانون مدنی لازم به ذکر است که متعهد نمی تواند متعهدله را مجبور به قبول قسمتی از موضوع تعهد کند. لیکن در راستای آن ماده، به موجب ماده 268 قانون تجارت دارنده برات مکلف است که پرداخت جزئی برات را بپذیرد.

رویه های قضایی

• درخصوص صدور چک بی محل برابر رأی شماره 2732 دیوان عالی کشور مورخ 1337/08/07، اگر در تصدیق بانک نوشته شده باشد (به واسطه عدم موجودی کافی) و صریحاً معین نشده باشد که چه مبلغ کسر محل بوده است، چون این معنی در تعیین جزای نقدی مؤثر می باشد، لذا صدور چک بر محکومیت متهم صحیح نخواهد بود.
• نظریه شماره 7/1400/915 مورخ 1400/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره آثار عدم ثبت چک توسط دارنده
• رای دادگاه درباره اثر وصف تجریدی چک (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۰۶۰۰۳۳۱)
• نظریه شماره 7/1402/65 مورخ 1402/03/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعمال مقرره ماده ۲۳ قانون صدور چک بر روی دسته چک های صادره پیش از اصلاحات ۱۳۹۷
• نظریه شماره 7/1400/57 مورخ 1400/01/31 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره امکان صدور اجرائیه چک‌های صیادی
• نظریه شماره 7/99/1055 مورخ 1399/09/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مصداق مشتری برای اخذ جبران خسارت در فرض صدور چک بدون احراز هویت توسط بانک

• نظریه شماره 7/99/338 مورخ 1399/04/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ضمانت نسبت به چک الکترونیکی