نامزدی

فاصله بین قبول وعده ازدواج توسط زن، تا وقوع عقد نکاح را نامزدی گویند. وعدهٔ ازدواج ایجاد علقهٔ زوجیت نمی‌کند اگر چه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد؛ بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده می‌تواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبهی خسارتی نماید.

انصراف از ازدواج در دوره نامزدی، طبیعی است، زیرا کسی نمی‌تواند اختیار دیگری را سلب کند، و خسارت ناشی از انصراف از ازدواج در دوره نامزدی، قابل مطالبه نیست.

مواد مرتبط

• ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی
• ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی
• ماده ۱۰۳۸ قانون مدنی

در حقوق تطبیقی

در حقوق فرانسه، آلمان و سوئیس، وعده نکاح الزام‌آور نیست.

در فقه

نامزدی، ایجاد محرمیت نمی‌کند. وعده ازدواج الزام‌آور بوده؛ و در صورت انصراف هر یک از طرفین، حاکم، او را ملزم به اجرای صیغه نکاح می‌نماید.

نظریات پیرامون ماهیت نامزدی

وعده ازدواج، تعهد است؛ نه یک پیشنهاد ساده؛ و زمانی الزام‌آور نیست که قانونگذار تصریح نموده باشد.

به نظر برخی از حقوقدانان، به اقتضای ماده ۱۰ قانون مدنی، طرفین می‌توانند برای انصراف از نامزدی، وجه التزام قرار دهند، در این صورت دادگاه می‌تواند شخص ممتنع را، ملزم به ازدواج نماید، اما در پاسخ باید گفت که اصل حاکمیت اراده، و شروط ضمن وعده ازدواج، نمی‌تواند نامزدی را، لازم بداند؛ زیرا مصلحت خانواده و آزادی طرفین، مخالف لازم بودن نامزدی است، و ماده ۱۰ قانون مدنی، نمی‌تواند دلالت بر الزام‌آور بودن نامزدی نماید.

به نظر برخی دیگر از حقوقدانان، چنانچه انصراف از نامزدی، توام با تقصیر بوده باشد؛ برهم زننده آن، ملزم به جبران خسارت است؛ مانند زمانی که در صورت تأخیر زن در اعلام انصراف، خانواده مرد، هزینه زیادی را، برای رزرو تالار و اجاره منزل، پرداخت نموده باشند، و به نظر آنها، جایگاه و منزلت ازدواج، تا حدی است که باید عرف و اخلاق، دلالت بر برهم زدن نامزدی نماید؛ در غیر این صورت انصراف از ازدواج، سوء استفاده از حق و تقصیر، محسوب می‌گردد؛ حتی اگر عدول از تعهد، در مقام اجرای حق بوده باشد.

به نظر گروهی دیگر از حقوقدانان، نامزدی، قرارداد است، نه یک تعهد اخلاقی صرف، در غیر این صورت جایگاهی در قانون نداشته؛ و دارای این همه آثار مهم نبود؛ بنابراین جواز برهم زدن نامزدی، جلوگیری از آثار سوئی است که در آینده، زندگی زناشویی را، تحت تأثیر قرار خواهد داد؛ و دلالتی بر اخلاقی بودن تعهد به ازدواج ندارد.

مقالات مرتبط

• آثار حقوقی تغییر جنسیت افراد دوجنسی
• معناشناسی «وعده» و «تعهد» و تأثیر آن بر تفسیر ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی ایران
• نقش محدودکننده حُسن نیت در مذاکرات
• معیارهای سنجش الزام‌آوری توافق‌های مقدماتی با تأکید بر رویه قضایی دادگاه‌های آمریکا

کتب مرتبط

• حقوق خانواده (ازدواج و انحلال آن)

• حقوق خانواده (دل زنده روی)
• دوره مقدماتی حقوق مدنی خانواده (جلد اول: نکاح، طلاق، روابط زن و شوهر)
• درس هایی از حقوق خانواده با تکیه بر موقعیت حقوقی زن در نکاح و طلاق

جستارهای وابسته

• خواستگاری
• نکاح