رجوع از وصیت

قبول موصی‌له قبل از فوت موصی مؤثر نیست و موصی می‌تواند از وصیت خود رجوع کند حتی در صورتی که موصی‌له موصی به را قبض کرده باشد. رجوع موصی از وصیت در دوران حیات خود، حتی در صورت قبول موصی له و وصی، جایز است، و تنفیذ وصیت مازاد بر ثلث، توسط ورثه موصی در دوران حیات او، مانع حق رجوع او از وصیت نمی‌شود.

مواد مرتبط

• ماده ۸۲۹ قانون مدنی

• ماده ۸۳۸ قانون مدنی

مبنا

از آنجایی که هدف از تأسیس نهاد وصیت، احترام به آخرین اراده موصی، و تحقق خواسته‌های انسان‌ها پس از وفات آنها است؛ نه وسیله ای برای کسب ثروت و مال اندوزی دیگران، لذا باید رجوع را، از اوصاف ذاتی و تخلف ناپذیر وصیت دانست و در رویه قضایی مورد حمایت قرار داد.

در حقوق تطبیقی

ماده ۹۰۹ قانون مدنی مصر نیز، قابلیت رجوع موصی از وصیت خویش را پیش‌بینی نموده‌ است.

در فقه

وصیت در حیات موصی، لازم نیست، و رجوع از وصیت، با شهادت شهود و انضمام سوگند به آن، امکان پذیر خواهد بود، و جملاتی نظیر (فسخ نمودم)، (مال من بر او حرام است)، (حق ورثه خودم است) و …، دلالت بر رجوع از وصیت دارد.

مصادیق

• پاره نمودن وصیت نامه، دلالت بر رجوع از آن دارد.

• رجوع موصی از وصیت به ملک مسکونی، جایز است؛ حتی اگر موصی له در آن ملک، سکنی گزیده باشد.

• تحویل مال مورد وصیت به مرتهن، به معنای رجوع موصی از وصیت است.

• ایجاب موصی جهت فروش موصی به، و نیز وکیل نمودن دیگری برای فروش آن را، نمی‌توان به رجوع موصی از وصیت خویش، تعبیر نمود.

قلمرو

برخی از حقوقدانان معتقدند در فرضی که وصیت، به صورت شرط ضمن عقد ایجاب شده باشد؛ قابل رجوع نیست، اما برخی دیگر، حق رجوع را قابل اسقاط نمی‌دانند. بنا به این نظر، موصی، حتی در صورت قبول وصیت توسط موصی له یا وصی، حق رجوع از وصیت خود را دارد، البته ورثه موصی، حق رجوع از وصیت را ندارند؛ و نمی‌توان پس از فوت موصی، احکام هبه، نظیر قبض و رجوع را، در وصیت جاری دانست.

امکان رجوع نسبت به قسمتی از موصی به

حق رجوع، نسبت به قسمتی از موصی به هم، امکان پذیر است.

عدول از رجوع از وصیت

رجوع از وصیت نیز قابل عدول است؛ یعنی موصی می‌تواند دوباره خود را، پایبند به مفاد وصیتی اعلام کند که روزی، از آن رجوع نموده بود، اما در مورد ماهیت عدول از رجوع، ممکن است فرض شود موصی با عدول از رجوع، قصد اعتبار بخشیدن به وصیت سابق را داشته؛ و اعاده به وضع پیشین، نیاز به انشای وصیت جدید ندارد؛ چنین استدلالی قابل انتقاد به نظر می‌رسد؛ چرا که با رجوع موصی، ایجاب وی، اعتبار خود را از دست داده؛ و نمی‌توان به امر معدوم و فاقد اثر، موجودیت دوباره بخشید؛ و به ناچار، باید وصیت جدیدی را انشاء نماید، با همه این تفاسیر، در فرضی که موصی، با انعقاد وصیت دیگری، به‌طور ضمنی از وصیت سابق خود رجوع می‌نماید؛ با بی‌اعتبار اعلام نمودن وصیت دوم، اقدام به اعاده اعتبار برای وصیت پیشین خود، نموده و در نتیجه، دیگر نیازی به انشای وصیت جدید ندارد.

مقالات مرتبط

• بازگشت از ایجاب در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی کالا

جستارهای وابسته

• موصی

• وصیت
• وصیت تملیکی