اصل ۱۶۶ قانون اساسی

اصل ۱۶۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: احکام دادگاه‌ها باید مستدل و مستند به مواد قانون و اصولی باشد که بر اساس آن حکم صادر شده‌است‏.

• مشاهده اصل قبلی
• مشاهده اصل بعدی

مواد مرتبط

اصل ۱۶۷ قانون اساسی اصل ۱۶۸ قانون اساسی اصل ۱۶۹ قانون اساسی ماده ۳۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری ماده ۳ قانون آیین دادرسی مدنی ماده ۲۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی

توضیح واژگان

حکم مستدل: حکم مستدل و معتبر، حکمی است که عقلا و اهل معرفت، نتیجه استوار شده بر مقدمات آن را می‌پذیرند، این حکم ممکن است در همه حال ایجاد یقین نکند اما کاشفیت عقلی از تحقق امری دارد.

حکم مستند: منظور از آن، حکمی است که در دعاوی مدنی به قوانین مدون یا منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر و در قوانین کیفری به قوانین و اصول و قواعد مسلم کیفری، منسوب و متکی باشد.

پیشینه

اصل 78 متمم قانون اساسی مشروطه بیان داشته: «احکام صادره از محاکم باید مدلل و موجه، محتوی فصول قانونیه که بر طبق آنها حکم صادر شده‌است بوده و علنا قرائت شود.».

نکات توصیفی هوش مصنوعی اصل 166 قانون اساسی

1. احکام دادگاه‌ها باید مستدل باشند.
2. احکام دادگاه‌ها باید مستند به مواد قانونی باشند.
3. احکام باید به اصولی اشاره داشته باشند که مبنای صدور حکم بوده است.

رویه های قضایی

• رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال تبصره ۱ و ۲ ماده ۳۳ آییننامه انتظامی رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفهای شاغلان پزشکی و وابسته
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اقامه دعوای تقابل خارج از جلسه اول دادرسی
• نظریه شماره 7/98/225 مورخ 1398/03/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/98/1760 مورخ 1398/11/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/97/226 مورخ 1397/02/16 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1401/508 مورخ 1401/09/26 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 1181/96/7 مورخ 1396/05/28 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• رای وحدت رویه شماره 9 مورخ 1362/4/5 هیات عمومی دیوان عالی کشور(لزوم مستدل و مستند بودن احکام دادگاه‌ها)

نکات تفسیری دکترین اصل 166 قانون اساسی

یکی از نتایج قانون گرایی این است که دادگاه باید تمام راه حل‌هایی که برای تمییز حق انتخاب می‌کند، مستند به قانون یا مبانی استنباط شده از آن باشد. در توجیه اصل مستدل بودن احکام می‌توان گفت ذکر دلایل در دادنامه، این امکان را برای طرفین دعوا فراهم می‌کند که به صحت حکم پی برده و امنیت خاطر بیابند. همچنین رای مستدل، انعکاس ضمیر دادرس است تا برای وکلای مدافع و دادگاه تجدید نظر امکان نظارت بر اندیشه و خطاهای فکری او را فراهم سازد.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

آیه ۷۹ سوره انبیاء و آیه ۲۰ سوره ص را می‌توان از جمله مستندات فقهی این اصل برشمرد.

پایان نامه و رساله های مرتبط

• چالش های استناد قضات به قانون اساسی در حقوق ایران

مقالات مرتبط

• تحصیل دلیل جزایی با اتکا به اقدامات نامشروع
• اصل راهبردی حاکمیت اراده در حقوق ایران و انگلیس
• تحلیلی بر اقناع قضایی در فرایند کشف امور موضوعی دعاوی مدنی‏
• موجه ، مستند و مستدل بودن رای دادگاه و داوری
• استنادپذیری اصول قانون اساسی در آرای محاکم
• الزام به ذکر جهات حکمی در ابطال شرعی مقررات در پرتو رویه فقهای شورای نگهبان
• رهیافت متن‌گرایی در تفسیر حقوقی؛ با تأکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
• مستدل و مستند بودن آرای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری؛ ایراد در استناد به قانون اساسی
• گزارش اولین نشست پژوهشی نقد و تحلیل آراء قضایی
• اصل بیان دلایل و مستندات آرا و تصمیمات اداری و انعکاس آن در رویه قضایی دیوان عدالت اداری
• افتراقی شدن دادرسی کیفری جرایم اشخاص حقوقی؛ مبانی، ضرورت و ضوابط
• تحلیل مصادیق مستدل و مستند‌نبودن آرای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری و پیامدهای حقوقی آن
• بررسی الزام مستدل بودن آرای داوری در رسیدگی به اختلافات ناشی از سرمایه گذاری بین المللی
• تشریفات و آیین اعطای مهلت عادله
• مقایسه جهات تجدیدنظر، فرجام و اعاده دادرسی
• موجه و مدلل بودن رأی داوری داخلی با نگاهی بر رویه قضایی