ماده ۱۰۷۳ قانون مدنی

ماده ۱۰۷۳ قانون مدنی: اگر وکیل از آنچه که موکل راجع به شخص یا مهر یا خصوصیات دیگر معین کرده تخلف کند صحت عقد متوقف بر تنفیذ موکل خواهد بود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۰۷۲ قانون مدنی
• ماده ۲۴۷ قانون مدنی
• ماده 666 قانون مدنی
• ماده ۶۶۷ قانون مدنی
• ماده ۱۰۷۴ قانون مدنی
• اصل 40 قانون اساسی

توضیح واژگان

منظور از «مهر» که در ماده ۱۰۷۳ قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است، مالی است که به مناسبت عقد نکاح، مرد، ملزم به پرداخت آن به زن می‌شود.

مطالعات تطبیقی

در قانون مدنی جدید فرانسه درخصوص تقصیر نماینده گفته شده است که اگر نماینده از حدود اختیارات خویش به ضرر اصیل خارج شود، درصورتی که شخص ثالث از این خروج از حدود اختیار آگاه باشد یا منطقا نمی توانسته بی اطلاع باشد، اصیل می تواند به بطلان عمل حقوقی انجام شده استناد نماید. این امر در حقوق ایران به صراحت وجود ندارد. بالاخص در خصوص وکیل که طبق قانون تعهد وی از نوع تعهد به وسیله می باشد. لیکن از جمع مواد 666 و 1073 و 1074 قانون مدنی می توان استنباط کرد که در صورتی که به عمد یا قصور وکیل مصلحت موکل رعایت نگردد به ویژه در فرضی که وکیل به سود خویش یا دیگری اقدامی علیه موکل نموده است، می توان عمل وی را برابر اصل 40 قانون اساسی و قاعده منع سوء استفاده از حق، فضولی و غیرنافذ دانست که منوط به رد یا تنفیذ موکل می باشد.

نکات تفسیری دکترین ماده 1073 قانون مدنی

وکالت در نکاح ممکن است به صورت مقید، عام، مطلق یا با اذن صریح باشد، ممکن است طرفین، به دلیل عدم امکان اجرای صیغه نکاح، به دیگری وکالت دهند؛ و نیز ممکن است که وکالت، راجع به انتخاب همسر بوده؛ و به صورت مقید یا مطلق، واقع شود.

اگر زن به کسی وکالت دهد تا او را، به نکاح شخص معینی درآورد؛ چنین وکالتی، مقید خواهد بود و چنانچه وکیل تخلف نموده و زن را برای شخص دیگری تزویج نماید؛ چنین عقدی، غیرنافذ خواهد بود.

گفتنی است معاملات فضولی، علاوه بر بیع، به عقود غیر تملیکی نیز، قابل تعمیم است.

نکات توضیحی ماده 1073 قانون مدنی

اگر وکیل، از آنچه که موکل راجع به شخص یا مهر یا خصوصیات دیگر، معین کرده؛ تخلف کند؛ صحت عقد، متوقف بر تنفیذ موکل خواهد بود، در واقع وکیل نمی‌تواند عملی را، که از حدود وکالت او خارج است؛ انجام دهد؛ و در مورد آنچه که در خارج از حدود وکالت، انجام داده شده‌است؛ موکل هیچ‌گونه تعهدی نخواهد داشت؛ مگر اینکه اعمال فضولی وکیل را صراحتاً یا ضمناً اجازه کند.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• چنانچه وکیل در نکاح، شروط موردنظر موکل خود را، در ضمن عقد، توافق ننماید؛ چنین نکاحی نیز، غیرنافذ خواهد بود.

• اگر زنی، شخصی را وکیل نماید تا او را به نکاح موقت مردی، دربیاورد؛ و وکیل، موکله را، به‌طور دائم، برای طرف مقابل تزویج نماید؛ چنین نکاحی غیرنافذ بوده؛ و با رضایت زن، تنفیذ گردیده؛ و با رد او، منحل می‌شود.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 1073 قانون مدنی

1. وکیل باید دقیقاً بر اساس دستورهای موکل عمل کند.
2. تخلف وکیل از دستورهای موکل می‌تواند موجب عدم صحت عقد شود.
3. صحت عقد در صورت تخلف وکیل منوط به تأیید موکل است.
4. موکل می‌تواند عقد را تأیید یا نپذیرد در صورتی که وکیل تخلف کرده باشد.
5. تعیین مشخصات شخص، مهر و خصوصیات دیگر توسط موکل باید توسط وکیل رعایت شود.

رویه های قضایی

• رای وحدت رویه شماره ۸۴۷ دیوان عالی کشور درباره بطلان معامله وکیل در صورت عدم رعایت مصلحت موکل

مصادیق و نمونه ها

• اگر زنی، شخصی را وکیل نماید تا او را، با مهریه ۱۱۴ سکه امامی، به عقد مردی دربیاورد؛ و وکیل، زن را با مهریه ۷۲ سکه امامی، برای طرف مقابل تزویج نماید؛ چنین عقدی، غیرنافذ است.