ماده ۱۷۶ قانون مجازات اسلامی

ماده ۱۷۶ قانون مجازات اسلامی: در صورتی که شاهد واجد شرایط شهادت شرعی نباشد، اظهارات او استماع می‌شود. تشخیص میزان تأثیر و ارزش این اظهارات در علم قاضی در حدود اماره قضایی با دادگاه است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

نکات تفسیری دکترین ماده 176 قانون مجازات اسلامی

در مواردی برای ادای شهادت، دیدن لازم است مثل سرقت و در مواردی مثل نسب، دیدن ضرورت ندارد، عقود نیز از راه شنیدن و دیدن، اثبات می‌گردند، بنابراین با این اوصاف، شخص نابینا در صورتی که دیدن لازم باشد و شخص ناشنوا در مواردی که شنیدن ضرورت دارد، نمی‌توانند شهادت بدهند.اعتبار و حجیت دلیلی که فاقد شرایط شهادت شرعی باشد، در محدوده اماره است هرچند از سوی مدعی علیه، قابل جرح و ایراد است.

برخی از این ماده، چنین استنباط نموده‌اند که شاهدان غیرشرعی باید دو ویژگی داشته باشند:۱-از اتیان سوگند استنکاف کنند در این صورت باید شهادت آن‌ها را بدون سوگند استماع نمود. ۲- شرایط یک شاهد شرعی را نداشته باشند، یعنی بالغ نشده یا مجنون در زمان ادای شهادت باشند یا در زمره افراد غیرعادی باشند.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

قرآن کریم یک دستور جامع در مورد شهادت بیان کرده‌است که «شهادت را کتمان نکنید و هرکس آن را کتمان کند، قلبش گناهکار است. پس اگر افرادی از حقوق دیگران آگاه هستند موظف هستند که هنگام دعوت برای ادای شهادت آن را کتمان نکنند.» هرچند اگر ضرری که شاهد استحقاق آن را ندارد متوجه او باشد، وصف وجوب ادای شهادت برداشته می‌شود.

سوابق فقهی

به باور برخی از فقها، اگر با وجود شهادت بینه به صدق ادعای مدعی، حاکم اعتقاد به فسق آن دو داشته یا آن‌ها را فاقد برخی شرایط بداند، شهادت را باید رد کند، اما اگر اعتقاد به عدالت و حائز شرایط بودن آن‌ها داشته باشد، باید شهادت را قبول کند، چنانچه حاکم نتواند وضع آن‌ها را تشخیص دهد، مکلف به توقف در رد یا قبول شهادت و انجام تحقیقات کامل در راستای احراز عدالت یا فسق می‌باشد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 176 قانون مجازات اسلامی

1. اگر شاهد شرایط شهادت شرعی را نداشته باشد، اظهارات او همچنان مورد استماع قرار می‌گیرد.
2. دادگاه میزان تأثیر و ارزش اظهارات شاهد غیربالغ بر علم قاضی را تعیین می‌کند.
3. ارزش‌دهی به اظهارات شاهد غیربالغ در محدوده امارات قضایی صورت می‌گیرد.
4. دادگاه نقش کلیدی در ارزیابی و استفاده از اظهارات شاهد غیربالغ دارد.

رویه های قضایی

• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره ۱ ) اعتراض به حکم صادر شده در خصوص دیه تعیین شده مبتنی بر توافق شاکی ومتهم ۲ ) شرایط توبه مسقط حد

به موجب رأی اصراری شماره ۱۵–۱۳۷۵/۸/۱ دیوان عالی کشور، در تشخیص میزان ارزش و نیز تأثیر شهادت، باید نظر دادگاه را ملاک دانست.

• نظریه شماره 7/99/1748 مورخ 1399/12/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره رابطه خادم و مخدومی یا قرابت سببی یا نسبی در استماع شهادت

مواد مرتبط

• ماده ۱۷۵ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی

ماده ۱۳۱۵ قانون مدنی

مقالات مرتبط

• تحصیل دلیل جزایی با اتکا به اقدامات نامشروع
• چالش های اثبات دعوی تجاوز جنسی در فرآیند کیفری ایران
• جستاری بر دگرگونی‌های شروع به جرم در نظام کیفری ایران
• اندیشه های استاد جعفری لنگرودی درباره علم در دلایل اثبات