ماده ۱۹۲ قانون مجازات اسلامی

قاضی مکلف است حق جرح و تعدیل شهود را به طرفین اعلام کند.

توضیح واژگان

«تعدیل»، گواهی بر عدالت کسی دادن است، این واژه مقابل جرح قرار میگیرد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

ظاهر ماده، بیانگر آن است که اگر نسبت به شهود، ادعای جرح شود، دادگاه موظف است به این ادعا رسیدگی کند اما این سخن به طور مطلق، قابل پذیرش نیست، باید گفت دادگاه در صورتی به ادعای جرح رسیدگی میکند که اثبات دعوا نیازمند شهادت شهود باشد، بنابراین اگر دادگاه برای دادن حکم از شهادت شهود بی نیاز باشد، لازم نیست که به ادعای جرح شهود رسیدگی بکند. همچنین پس از اطلاع از عدم عدالت شهود، برخلاف نظر فقها خود قاضی نمیتواند رای را نقض کند و تصمیم از طریق اشخاص ذی صلاح، قابل اعتراض و در صورت قطعیت دادنامه، قابل اعاده دادرسی و اعتراض از طرق مربوطه است. به نظر می رسد برای تخلف از مفاد این ماده، ضمانت اجرایی از سوی قانونگذار تعیین نشده است، بلکه صرفاً امکان احتساب تخلف انتظامی برای قاضی میسر است. همچنین امکان مطالبه خسارت از سوی متضرر از طریق تقدیم دادخواست ضرر و زیان مادی و معنوی علیه قاضی وجود دارد.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

برخی از فقها بیان داشته اند که در فرض جهل حاکم به حال شاهد ها، وی مکلف به یادآوری امکان تزکیه شاهدان توسط شهود دیگر به مدعی است، در فرض اقدام به تزکیه از سوی مدعی، حاکم مکلف به یادآوری امکان تزکیه شهود مدعی به منکر جاهل است، در فرض اعتراف منکر به نداشتن هرگونه نقطه ضعفی در شهود مدعی، حاکم مکلف به صدور حکم به نفع مدعی می باشد.