معیارهای شناسایی «تلف حکمی» در حقوق اسلامی؛ با تحلیل ضابطه «انتقال به ثالث با حسن‌نیت» در رویه قضائی و طرح اصلاح قانون مدنی
 | |
| عنوان | معیارهای شناسایی «تلف حکمی» در حقوق اسلامی؛ با تحلیل ضابطه «انتقال به ثالث با حسن‌نیت» در رویه قضائی و طرح اصلاح قانون مدنی |
|---|---|
| نویسنده | محمدهادی جواهرکلام صمد حدادی اردکانی |
| محور موضوعی | فقه و حقوق |
| سال نشر | ۱۴۰۲ |
| منتشر شده در | نشریه پژوهشنامه حقوق اسلامی |
| دوره | ۲۴ |
| شماره | ۵۹ |
| دانلود مقاله | دانلود از سایت نشریه |
معیارهای شناسایی «تلف حکمی» در حقوق اسلامی؛ با تحلیل ضابطه «انتقال به ثالث با حسن‌نیت» در رویه قضائی و طرح اصلاح قانون مدنی عنوان مقاله ای از محمد هادی جواهر کلام و صمد حدادی اردکانی است که در خرداد 1402 و شماره 59 فصلنامه علمی پژوهش نامه حقوق اسلامی منتشر شده است.
چکیده
در این نوشتار، معیارهای شناسایی «تلف حکمی» در حقوق اسلامی، با مطالعه ضابطه «انتقال به شخص ثالث با حسن‌نیت» در رویه قضایی و طرح اصلاح مواد 323 و 325 قانون مدنی ایران، با هدف رفع اختلاف بین محاکم و ایجاد رویه واحد بین دادگاه‌ها، مورد تحلیل قرار گرفته است. پرسش بنیادین آن است که تحقق تلف حکمی، که در سالیان اخیر در قوانین و رویه قضائی ایران بسیار مورد استفاده و استناد قرار گرفته، چه ضابطه و معیاری دارد و آیا می‌توان معیارهای گوناگونی را که در فقه امامیه برای شناسایی این قاعده مطرح گردیده، در قالب معیار واحد یا معیارهای کلی‌تری تحلیل و ارائه کرد؟ با روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با مطالعه گسترده در متون فقهی و رویه قضائی، این نتیجه حاصل شد که غالب معیارهایِ گوناگونِ مورد پذیرش فقیهان امامیه، در یک ضابطه کلی یعنی «فقدان سلطنت» قابل تفسیر است؛ منتها این عدم سلطنت گاه در معنای بسیار وسیع، گاهی به‌معنای بسیار مضیق و گاه هم در معنای متعارف استعمال شده است. رویه قضائی نیز در سالیان اخیر، ضابطه تلف حکمی را انتقال مال به شخص ثالث با حسن‌نیت قرار داده است؛ به‌ویژه اگر در مبیع تغییراتی ایجاد شده باشد؛ ایده‌ای که در پیشنهاد اصلاح برخی از مواد قانونی مدنی نیز اعمال شده است. لذا از حیث تحلیلی و با لحاظ انطباق با مبانی فقهی، پیشنهاد شد که در صورت جریان قاعده اقدام و جهل منتقل‌الیه به تعلق حق غیر، تلف حکمی، که یک فرض حقوقی است، تحقق یابد.
کلید واژه ها
- تلف حکمی
- سلطنت
- انتقال مال به دیگری
- عدم امکان نقل و انتقال
- منتقل‌الیه با حسن‌نیت
- قاعده اقدام
- فرض حقوقی
مواد مرتبط
- ماده 313 قانون مدنی
- ماده 311 قانون مدنی
- ماده 803 قانون مدنی
- ماده 287 قانون مدنی
- ماده 683 قانون مدنی
- ماده 330 قانون مدنی
- ماده 323 قانون مدنی
- ماده 325 قانون مدنی
- ماده 335 قانون مدنی
- ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
- ماده 21 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
- ماده 62 قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور
- ماده 22 قانون ثبت اسناد و املاک
- ماده 46 قانون ثبت اسناد و املاک
- ماده 47 قانون ثبت اسناد و املاک
