بررسی ماهیت مهریه در حقوق ایران و آیین دادرسی مطالبه ی آن

بررسی ماهیت مهریه در حقوق ایران و آیین دادرسی مطالبه ی آن عنوان رساله ای است که توسط شهره منصوری، با راهنمایی حمید ابهری و با مشاوره سام محمدی در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.

عنوان	بررسی ماهیت مهریه در حقوق ایران و آیین دادرسی مطالبه ی آن
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	شهره منصوری
استاد راهنما	حمید ابهری
استاد مشاور	سام محمدی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه مازندران

چکیده

مهریه، مالی است که با انعقاد عقد نکاح بر ذمه شوهر قرار می گیرد و متعهد به پرداخت آن به زوجه می باشد. درمورد ماهیت مهریه، هم در منابع فقهی و هم در منابع حقوقی بحث و اختلاف نظر وجود دارد. برخی عقد نکاح را از عقود معاوضی دانسته و مهریه را عوض بعض قرار داده اند. برخی دیگر، نکاح را عقدی غیر معوض دانسته و مهریه را نوعی هدیه از سوی زوج قلمداد کرده اند. سوالی که مطرح می شود این است که آیا می توان برای مهریه ماهیتی خاص در نظر گرفت؟ خواهیم دید که مهریه دارای ماهیت ویژه ای است که نمی توان آن را در قالب عوض در عقود معاوضی توجیه کرد. در خصوص شیوه مطالبه مهریه نیز در سال های اخیر تحولاتی در قوانین موضوعه ایران ایجاد شده است. از جمله اینکه زوجه مکلف است ابتدا برای مطالبه ای که در سند رسمی نکاح درج شده است به دفترخانه ثبت کننده ازدواج و اداره ثبت مراجعه کند و در صورت عدم دسترسی به اموال زوج، حق مراجعه به دادگاه را خواهد داشت. سوالی که مطرح می شود این است که آیا چنین مقرره ای مخالف حق دادخواهی اشخاص در مراجع قضایی نیست؟ خواهیم دید که الزام زوجه برای مطالبه مهریه از طریق مراجعه به دفترخانه ازدواج و اداره ثبت، مخالف حق دادخواهی اشخاص مندرج در قانون اساسی است و لازم است که در مورد مطالبه مهریه، زوجه مخیر باشد که از طریق اداره ثبت در صدد مطالبه خود برآید یا از طریق طرح دعوا در دادگاه. وانگهی در صورت مراجعه به دادگاه برای مطالبه مهریه، مقررات خاصی وجود دارد که متفاوت از مقررات موجود درباره سایر مطالبات است.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

الف) بیان مساله

ب) سوال های پژوهش

ج) پیشینه ی پژوهش

د)فرضیه های پژوهش

ز) حدود پژوهش

ط) اهداف پژوهش

ه) روش شناسی پژوهش

ی)تقسیم مطالب

فصل اول:کلیات

مبحث اول: مفهوم نکاح و اقسام آن

گفتار اول: مفهوم نکاح

گفتار دوم: اقسام نکاح

مبحث دوم: مفهوم، اقسام، مبانی و تاریخچه مهریه

گفتار اول: مفهوم مهریه

بند اول: معنای لغوی مهر

بند دوم: مفهوم اصطلاحی مهر

گفتار دوم: اقسام مهر

بند اول: مهر المسمی

الف: مقدار مهرالمسمی

ب: موارد تعلق نصف مهرالمسمی

بند دوم: مهرالمثل

بند سوم: مهرالمتعه

گفتار سوم: مبانی مهریه

بند اول: مبانی فقهی

الف: آیات

ب: روایات

بند دوم: مبانی حقوقی

گفتار چهارم: تاریخچه ی مهر

بند اول: مهر در آغاز بشریت

بند دوم: مهر در تمدن بابل و آشور

بند سوم: مهر در یونان باستان

بند چهارم: مهر در ایران باستان

بند پنجم: مهر در آیین یهود

بند ششم: مهر در مسیحیت

بند هفتم: مهر در عربستان پیش از ظهور اسلام

فصل دوم:ماهیت مهریه

مبحث اول: عوض بودن مهر

گفتار اول: نظر موافقان عوض بودن مهر

بند اول: نظر اهل سنت

بند دوم: نظر

کلیدواژه ها

• مهریه
• ماهیت
• نکاح
• آیین دادرسی
• حقوق ایران