واکاوی رابطه استنادِ جنایات ارادی علیه خویش بر اثر ترس دیگری
 | |
| عنوان | واکاوی رابطه استنادِ جنایات ارادی علیه خویش بر اثر ترس دیگری |
|---|---|
| نویسنده | سید محمدمهدی ساداتی امین جلیلی |
| محور موضوعی | حقوق جزای اختصاصی |
| سال نشر | ۱۴۰۴ |
| منتشر شده در | نشریه پژوهش های حقوقی |
| دوره | ۲۴ |
| شماره | ۶۱ |
| دانلود مقاله | دانلود از سایت نشریه |
واکاوی رابطه استنادِ جنایات ارادی علیه خویش بر اثر ترس دیگری مقاله ای از سید محمدمهدی ساداتی و امین جلیلی که در فروردین 1404 و در شماره 61 فصلنامه نشریه پژوهش های حقوقی منتشر شده است.
چکیده
مقنن کیفری در ماده 499 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 وصف زوال اراده مندرج در ماده 326 قانون مجازات 1370 را در مورد جنایت علیه خویش بر اثر ارعاب دیگری حذف نموده و تنها شرط سقوط مسئولیت مباشر مرعب را بی‌اختیاری وی در هنگام ارتکاب اعمال ملحوظ داشته است. در این میان پرسش قابل طرح آن است که «آیا اعمال ارادی مباشر خائف در شرایط رعب‌آوری که مسبب آن دیگری است، می‌تواند مستمسکی برای مشروعیت جنایات علیه خویش قلمداد گردد، به نحوی که بتوان نتایج واقعه را به شخص مُسبب منتسب نمود؟» ماحصل تأملات این‌گونه رُخ می‌نماید که دست‌کم سه رویکرد متفاوت در باب پرسشِ مشروح مطرح بوده که گویا نظریه دوم مورد پسند مقنن کیفری قرار گرفته است. رویکرد اول با تمسک بر معیار «اگر نبود» درصدد اثبات ضمان مطلق افراد مخیف است. رویکرد دوم با تمرکز بر «مباشرت ارادی» افراد خائف در ورود جنایت به خویش و تمسک بر «عدم تعین فعلی مشخص» از سوی فرد مخیف بر عکس فرد مکرِه در حالت اکراه، قائل بر عدم ضمان مطلق افراد مخیف هستند. رویکرد سوم نیز با طرح معیار «قابلیت پیش‌بینی خطر» به انضمام «رفتار متعارف عقلایی نسبت به هراس ابداعی»، اعتقاد بر ضمان نسبی افراد مخیف دارند. باری، به نظر می‌رسد مبانی رویکرد سوم بیشتر با عقل و عدالت بشری سازگار بوده، لذا نگارنده معتقد است مقنن کیفری با بازاندیشی در موازین حقوقی حاکم بر ماده 499 قانون فوق‌الذکر، در واقع نسبت به حمایت از حقوق حقه افراد خائف گام برداشته است.
کلیدواژه‌ها