ماده ۲۷۸ قانون مدنی

ماده ۲۷۸ قانون مدنی: اگر موضوع تعهد عین معینی باشد، تسلیم آن به صاحبش در وضعیتی که حین تسلیم دارد موجب برائت متعهد می‌شود اگر چه کسر و نقصان داشته باشد، مشروط بر این که کسر و نقصان از تعدی و تفریط متعهد ناشی نشده باشد، مگر در مواردی که در این قانون تصریح شده‌است ولی اگر متعهد با انقضای اجل و مطالبه، تأخیر در تسلیم نموده باشد مسئول هر کسر و نقصان خواهد بود اگر چه کسر و نقصان، مربوط به تقصیر شخص متعهد نباشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۲۷۷ قانون مدنی
• ماده ۲۷۹ قانون مدنی

توضیح واژگان

«تعهد» در لغت، یعنی برعهده گرفتن و خود را مدیون کردن و در اصطلاح، به متعهد شدن، یا برعهده گرفتن فعل یا عملی در برابر دیگری، تعهد گویند.

مطالعات تطبیقی

به موجب ماده ۱۲۴۵ قانون مدنی فرانسه، اگر موضوع تعهد، عین معین باشد؛ مدیون با تسلیم آن به طرف مقابل، با همان وضعیتی که مال، حین تسلیم دارد؛ بری الذمه می‌گردد؛ به شرطی که عیب و کسری مال، ناشی از عمد یا خطای او و اشخاص تحت تکفلش نبوده؛ و نیز متعهدٌله، قبل از معیوب شدن مال، آن را از متعهد مطالبه ننموده باشد. ماده ۵–۱۳۴۲ قانون مدنی جدید فرانسه درخصوص تعهد به تحویل عین معین چنین تصریح نموده‌است که متعهد با تسلیم عین معین در همان وضعیت موجود بری می‌شود مگر در مورد نقص که در این صورت برائت وی مشروط بر آن است که اثبات نماید نقص موجود ناشی از فعل وی یا اشخاص تحت مسئولیت وی نمی‌باشد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۲۷۸ قانون مدنی

مفاد این ماده، تنها ناظر به تعهدات ناشی از قراردادها بوده؛ و مسئولیت‌های مربوط به وقایع قهری را شامل نمی‌گردد.

ضمان نقص و تلف موضوع معامله، تا زمان انتقال مال، بر عهده انتقال دهنده است، البته اگر کسر و نقصان موجود در موضوع تعهد، که عین معین است؛ ناشی از تعهد و تفریط متعهد نباشد؛ او ضامن نیست.

گفتنی است به محض خودداری متعهد از تسلیم موضوع تعهد، تصرف وی بر مال غیر، واجد جنبه غاصبانه گردیده؛ و در نتیجه ضمان غاصب را، در فرض حدوث هرگونه عیب و نقص در مال، در برخواهد داشت.

شرایط تأخیر در اجرای تعهد نیز، به شرح زیر است:

- قابل مطالبه بودن تعهد.

- تعهد هنوز اجرا نشده باشد.

- امکان‌پذیر بودن اجرای تعهد.

- مطالبه نمودن تعهد در موارد خاص.

نکات توضیحی ماده ۲۷۸ قانون مدنی

کسر و نقصان در موضوع تعهد، نمی‌تواند به مالکیت متعهدٌله خدشه ای وارد سازد؛ زیرا متعهد، همچنان پایبند به تعهد خود بوده و تسلیم نیز محقق گردیده‌است.

در ودیعه، پیش از مطالبه، تلف مال، بر عهده مالک بوده؛ و پس از مطالبه و عدم رد مال با وجود امکان مسترد نمودن آن، مستودع ضامن تلف موضوع عقد است.

انتقادات

قانونگذار در این ماده، فقط کسر و نقصان را مدنظر قرارداده؛ و به عیب یا تلف مال بر اثر تعدی و تفریط متعهد، توجهی ننموده‌است؛ در حالی که همه مفاهیم مزبور، دارای آثاری واحد هستند.

مصادیق و نمونه‌ها

• این ماده، مواردی را که شیشه خودرو شکسته شده؛ یا بدنه آن پوسیده باشد؛ تحت الشمول قرار می‌دهد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۲۷۸ قانون مدنی

1. تسلیم عین معین بدون تعدی و تفریط، موجب برائت متعهد می‌شود.
2. کسر و نقصان در مورد تعهد در صورتی که از تعدی و تفریط متعهد ناشی نشده باشد، موجب مسئولیت نیست.
3. در صورت تأخیر در تسلیم بعد از انقضای اجل و مطالبه، متعهد مسئول هر کسر و نقصان است.
4. مسئولیت متعهد در صورت تأخیر در تسلیم حتی در صورت عدم تقصیر او نیز وجود دارد.
5. موارد خاص که در قانون تصریح شده‌اند ممکن است استثنا باشند.
6. وضعیت عین معین در حین تسلیم معیار است، نه وضعیت قبلی یا ایده‌آل.

مقالات مرتبط

• مطالعه تطبیقی «معلوم بودن مبیع» در حقوق ایران با «انطباق کالا» در کنواسیون بیع بین‌المللی کالا
• باز فروش مبیع
• تسهیل در اثبات مسئولیت مدنی قراردادی و خارج از قرارداد ارائه‌دهندگان خدمات حرفه‌ای صرف در حقوق ایران با مطالعۀ تطبیقی حقوق فرانسه و کامن
• بازخوانی وضعیت حقوقی اَیادی غیرِعدوان بر مال غیر
• مطالعه انتقادی اسباب سقوط تعهدات در قانون مدنی ایران، تطبیقی با حقوق فرانسه
• ماهیت معاملات مربوط به محصولات دیجیتالی در حقوق آمریکا با رویکردی تطبیقی به فقه اسلامی و حقوق ایران