ماده ۲۴۴ قانون مدنی

ماده ۲۴۴ قانون مدنی: طرف معامله که شرط به نفع او شده می‌تواند از عمل به آن شرط صرف نظر کند در این صورت مثل آن است که این شرط در معامله قید نشده باشد لیکن شرط نتیجه قابل اسقاط نیست.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۲۳۶ قانون مدنی

• ماده ۲۴۵ قانون مدنی

• ماده ۴۴۴ قانون مدنی

توضیح واژگان

• مقصود از «شرط نتیجه» در ماده ۲۴۴ قانون مدنی، این است که تحقق نتیجه و اثر یک عمل حقوقی، ضمن عقدی در عالم خارج شرط گردد؛ بدون اینکه نیاز به انشای عقد جدیدی باشد.

مطالعات تطبیقی

• در ماده ۳–۱۳۰۵ قانون مدنی جدید فرانسه گفته شده‌ است که شرط اجل غالباً به نفع متهم است مگر آنکه به حکم قانون یا تراضی طرفین، اجل و مدت به نفع متعهدله یا هر دو طرف باشد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۲۴۴ قانون مدنی

با توجه به اینکه شرط نتیجه، به محض انعقاد عقد، تحقق می‌یابد؛ لذا چنین شرطی، قابل اسقاط نبوده و مشروطٌ له می‌تواند قرارداد اصلی را فسخ نماید یا عقد مزبور را بدون نتیجه مشروط بپذیرد.

در خصوص اسقاط شرط صفت، دیدگاه‌های مختلفی بین حقوقدانان وجود دارد: بر اساس یک دیدگاه، شرط فعل و شرط صفت، قابل اسقاط نیست، شرط صفت قابل اسقاط نیست؛ زیرا وصف مزبور، باید حین عقد وجود داشته باشد و در صورت فقدان آن، عقد اصلی قابل فسخ است؛ نه شرط ضمن آن عقد، و حتی در موردی که مبیع، فاقد وصف شرط شده باشد و مشتری نیز به وضعیت مزبور رضایت دهد؛ نمی‌توان گفت که شرط صفت، قابل اسقاط است. مطابق نظر یکی دیگر از حقوقدانان، ممکن است تصور گردد که شرط صفت، قابل اسقاط نیست؛ لیکن در صورت فقدان وصف مزبور، مشروطٌ علیه می‌تواند از حق فسخ خود بگذرد، اما نباید از نظر دور داشت؛ که اسقاط اثر شرط، به منزله اسقاط خود شرط بوده و در نتیجه شرط صفت را نیز می‌توان اسقاط نمود.

گفتنی است اگر مشتری به جای پذیرش گندم دیمی، به فروشنده پیشنهاد دهد که به وی، گندم آبی تحویل نماید و بایع نیز موافقت نماید؛ در این صورت تبدیل تعهد رخ داده‌ است؛ نه ازاله شرط صفت.

همچنین لازم است ذکر شود که در شرط فاسد؛ حقی به سود مشروطٌ له به وجود نمی‌آید تا بتوان آن را قابل فسخ دانست.

نکات توضیحی ماده ۲۴۴ قانون مدنی

با توجه به اینکه به محض انعقاد عقد، شرط نتیجه نیز محقق می‌گردد؛ لذا شرط نتیجه قابل اسقاط نبوده و ازاله نتیجه مزبور، مانند رد نمودن مورد شرط به مشروطٌ علیه، به منزله اسقاط شرط نبوده و مستلزم انشای عمل حقوقی دیگری است، بنابراین به محض انعقاد عقد، شرط نتیجه محقق می‌گردد و چنین شرطی، قابل اسقاط نیست.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۲۴۴ قانون مدنی

1. طرف معامله که شرط به نفع او قرار داده شده، اختیار دارد که از این شرط صرف نظر کند.
2. صرف نظر از شرط به نفع طرف معامله به منزله عدم وجود آن شرط در معامله است.
3. شرط نتیجه قابل اسقاط نیست و نمی‌توان از آن صرف نظر کرد.

انتقادات

• قانونگذار در ماده ۲۴۴ قانون مدنی باید تصریح می‌کرد که در مواردی که شرط نتیجه، معلق بر وقوع امری محتمل الوقوع است؛ اسقاط آن پیش از تحقق امر مزبور، اشکالی ندارد.

• قانونگذار، در رابطه با قابل اسقاط بودن یا نبودن شرط صفت، ساکت است.

مصادیق و نمونه‌ها

• اگر ضمن عقد نکاح، زوج وکیل شود تا خانه زوجه را به موجب سند رسمی به خود منتقل نماید؛ چنین شرطی الزام‌آور است؛ اما شوهر می‌تواند از حق خود عدول نماید.

مقالات مرتبط

• استقلال شرط داوری در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون داوری تجاری بین‌المللی با مطالعه قانون نمونه داوری آنسیترال
• مبانی حقوقی و فقهی اجرای پیش از موعد قرارداد با مطالعه تطبیقی در اسناد بین‌المللی
• واکاوی جواز تعیین شرط عدم استیلاد در نکاح
• اجرای زودهنگام تعهدات قراردادی در فقه، حقوق ایران و اسناد بین‌المللی
• باز پژوهی نظریه غیرقابل اسقاط بودن شرط نتیجه
• عدول از شرط فاسخ: نقد و تحلیل رویه قضایی (با نگاهی به حقوق فرانسه و انگلستان)
• بررسی قابلیت جبران خسارت عدم‌النفع ثبت آثار ملّی با تأکید بر آثار غیرمنقول در نظام حقوقی ایران
• شرط نتیجۀ منفی
• بررسی تطبیقی خیار تدلیس با خیار عیب و خیار تخلّف از وصف