دادگاه صلح: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دادگاه صلح'''، دادگاهی است که به موجب ماده | '''دادگاه صلح'''، دادگاهی است که به موجب ماده ۴ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲/۶/۲۲ مجلس شورای اسلامی جهت رسیدگی به دعاوی مالی با نصاب بها زیر یک میلیارد ریال و پاره ای دعاوی غیر مالی مانند دعوای تصرف عدوانی، تخلیه، تأمین دلیل، حصر وراثت، تحریر ترکه و دعاوی مرتبط با شناسنامه و جرائم مستوجب درجه هفت و هشت و جرایم غیرعمدی مرتبط با تصادفات رانندگی و حوادث کار تشکیل گردیده‌است. | ||
به موجب ماده ۴ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲/۶/۲۲ مجلس شورای اسلامی : "قوه قضائیه مکلف است حداکثر ظرف یک سال از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون، در هر حوزه قضائی شهرستان، شعبه یا شعبی از دادگاه‌ها را تحت مدیریت و نظارت رئیس آن حوزه قضائی به‌عنوان دادگاه صلح تعیین کند. | به موجب ماده ۴ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲/۶/۲۲ مجلس شورای اسلامی: "قوه قضائیه مکلف است حداکثر ظرف یک سال از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون، در هر حوزه قضائی شهرستان، شعبه یا شعبی از دادگاه‌ها را تحت مدیریت و نظارت رئیس آن حوزه قضائی به‌عنوان دادگاه صلح تعیین کند. | ||
در حوزه قضائی بخش، وظایف و اختیارات و صلاحیت‌های دادگاه صلح می‌تواند بر عهده دادگاه بخش باشد که بر اساس احکام این قانون رسیدگی می‌کند. | در حوزه قضائی بخش، وظایف و اختیارات و صلاحیت‌های دادگاه صلح می‌تواند بر عهده دادگاه بخش باشد که بر اساس احکام این قانون رسیدگی می‌کند. | ||
هدف اصلی از ایجاد | هدف اصلی از ایجاد دادگاه‌های صلح، متمرکز نمودن شوراهای اختلاف بر امر صلح و سازش و غیر قضایی نمودن آن بوده‌است. از همین رو در ماده ۱۴ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲ آمده‌است: «از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون به دعاوی و جرائم مندرج در این قانون در دادگاه صلح رسیدگی می‌شود و شورا صرفاً در امر صلح و سازش مطابق احکام این قانون اقدام می‌کند.» | ||
== تشکیلات == | == تشکیلات == | ||
به موجب ماده ۴ قانون شوراهای حل اختلاف | به موجب ماده ۴ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، ریاست و نظارت دادگاه‌های صلح و شوراهای حل اختلاف در استان بر اساس آیین‌نامه ماده (۴۰) این قانون تعیین می‌شود. | ||
همچنین به موجب تبصره ۲ ماده | همچنین به موجب تبصره ۲ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، دادگاه صلح با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل رسمیت می‌یابد. دادگاه صلح با رضایت طرفین، پرونده را برای حصول سازش به عضو یا اعضای شورا که در دادگاه مستقر می‌باشند یا شعبه شورا یا میانجیگری ارجاع می‌دهد. چنانچه حداکثر ظرف دو ماه موضوع منتهی به سازش شود، مراتب صورت‌جلسه و جهت اتخاذ تصمیم به قاضی دادگاه صلح اعلام می‌شود تا طبق مقررات اقدام کند. در صورت عدم حصول سازش، قاضی دادگاه صلح مطابق قانون، به موضوع رسیدگی کرده و مبادرت به صدور رأی می‌نماید. | ||
نهایتاً به موجب تبصره ۳ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، دادگاه صلح می‌تواند در ساعات غیر اداری یا در روزهای تعطیل نیز به دعاوی رسیدگی نماید و استقرار آن در محل شورا بلامانع است. | |||
== صلاحیت دادگاه صلح == | |||
=== موارد صلاحیت === | === موارد صلاحیت === | ||
به موجب ماده | به موجب ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، صلاحیت‌های دادگاه صلح به شرح زیر است: | ||
۱- [[دعوای مالی|دعاوی مالی]] تا نصاب یک میلیارد ( | ۱- [[دعوای مالی|دعاوی مالی]] تا نصاب یک میلیارد (۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰) ریال | ||
تبصره- رئیس قوه قضائیه می‌تواند نصاب مذکور در این بند را هر سه سال یک بار با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌شود، تعدیل کند. | تبصره- رئیس قوه قضائیه می‌تواند نصاب مذکور در این بند را هر سه سال یک بار با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌شود، تعدیل کند. | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۴: | ||
۲- دعاوی حقوقی [[تصرف عدوانی]]، [[دعوای مزاحمت|مزاحمت]] و [[ممانعت از حق]] | ۲- دعاوی حقوقی [[تصرف عدوانی]]، [[دعوای مزاحمت|مزاحمت]] و [[ممانعت از حق]] | ||
۳- دعاوی راجع به جهیزیه، [[مهریه]] و [[نفقه]] تا نصاب مقرر در بند (۱) این ماده درصورتی‌که مشمول [[ماده | ۳- دعاوی راجع به جهیزیه، [[مهریه]] و [[نفقه]] تا نصاب مقرر در بند (۱) این ماده درصورتی‌که مشمول [[ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده|ماده (۲۹) قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱/۱۲/۱]] نباشد | ||
# دعاوی و درخواست‌های مربوط به تخلیه عین مستأجره و تعدیل اجاره‌بها به‌جز دعاوی مربوط به [[سرقفلی]] و [[حق کسب و پیشه|حق کسب یا پیشه یا تجارت]] | |||
# [[اعسار]] از پرداخت [[محکوم به|محکوم‌به]] درصورتی‌که دادگاه صلح نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد. | |||
# [[حصر ورثه]]، [[تحریر ترکه]]، [[مهر و موم ترکه|مهر و موم]] و [[رفع مهر و موم ترکه|رفع]] آن | |||
# [[تأمین دلیل]] | |||
۸- تقاضای [[سازش]] موضوع [[ماده ۱۸۶ قانون آیین دادرسی مدنی|ماده (۱۸۶) قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب ۱۳۷۹/۱/۲۱]] | |||
# [[جنبه عمومی جرم|جنبه عمومی]] و [[جنبه خصوصی جرم|خصوصی]] کلیه [[جرم غیرعمدی|جرائم غیرعمدی]] ناشی از کار یا تصادفات رانندگی | |||
# [[جرم عمدی|جرائم عمدی]] [[جرم تعزیری|تعزیری]] مستوجب مجازات درجه هفت و هشت | |||
۱۱- دعاوی اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی (به‌استثنای مواردی که در صلاحیت [[دیوان عدالت اداری]] است)، الزام به اخذ پایان کار، اثبات رشد، الزام به صدور شناسنامه، تصحیح و تغییر نام.<ref name=":0">[[ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف|ماده 12 قانون شورای حل اختلاف]]</ref> | |||
۱۱- دعاوی اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی (به‌استثنای مواردی که در صلاحیت [[دیوان عدالت اداری]] است)، الزام به اخذ پایان کار، اثبات رشد، الزام به صدور شناسنامه، تصحیح و تغییر نام . <ref name=":0">[[ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف|ماده 12 قانون شورای حل اختلاف]]</ref> | |||
=== اختلاف در صلاحیت دادگاه صلح با سایر مراجع قضایی و غیر قضایی === | === اختلاف در صلاحیت دادگاه صلح با سایر مراجع قضایی و غیر قضایی === | ||
به موجب تبصره ۴ ماده | به موجب تبصره ۴ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، در صورت حدوث اختلاف بین دادگاه‌های صلح و همچنین سایر مراجع قضائی و غیر قضائی به ترتیب زیر اقدام می‌شود: | ||
الف- در مورد دادگاه‌های صلح واقع در حوزه‌های قضائی شهرستان‌های یک استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح با [[دادسرا | الف- در مورد دادگاه‌های صلح واقع در حوزه‌های قضائی شهرستان‌های یک استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح با [[دادسرا]]ها یا [[دادگاه حقوقی|دادگاه‌های حقوقی]] یا [[دادگاه کیفری|کیفری]] یا بخش حوزه قضائی یک استان، حل اختلاف با [[دادگاه تجدیدنظر]] آن استان است. | ||
ب- در مورد دادگاه‌های صلح واقع در حوزه‌های قضائی دو استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح و دادسراها یا دادگاه‌های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضائی دو استان، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استانی است که مرجع قضائی آن استان آخرین [[قرار عدم صلاحیت]] را صادر | ب- در مورد دادگاه‌های صلح واقع در حوزه‌های قضائی دو استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح و دادسراها یا دادگاه‌های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضائی دو استان، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استانی است که مرجع قضائی آن استان آخرین [[قرار عدم صلاحیت]] را صادر نموده‌است. | ||
پ- در مواردی که دادگاه صلح به صلاحیت [[مرجع غیر قضایی|مراجع غیر قضائی]]، از خود نفی صلاحیت کند، پرونده برای تعیین صلاحیت به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می‌شود، تشخیص آن مرجع لازم‌الاتباع است. | پ- در مواردی که دادگاه صلح به صلاحیت [[مرجع غیر قضایی|مراجع غیر قضائی]]، از خود نفی صلاحیت کند، پرونده برای تعیین صلاحیت به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می‌شود، تشخیص آن مرجع لازم‌الاتباع است. | ||
== مختصات آیین دادرسی == | == مختصات آیین دادرسی == | ||
=== آیین دادرسی مدنی === | === آیین دادرسی مدنی === | ||
در مواردی که در این قانون حکمی تعیین | در مواردی که در این قانون حکمی تعیین نشده‌است، آیین دادرسی و ترتیبات رسیدگی، صدور رأی و اجرای احکام دادگاه صلح حسب مورد تابع قوانین و مقررات حاکم بر دادگاه‌های حقوقی و کیفری است. (ماده ۱۷ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲) | ||
==== هزینه دادرسی ==== | ==== هزینه دادرسی ==== | ||
هزینه دادرسی در دادگاه‌های صلح حسب مورد مطابق هزینه دادرسی در محاکم دادگستری است. (ماده | هزینه دادرسی در دادگاه‌های صلح حسب مورد مطابق هزینه دادرسی در محاکم دادگستری است. (ماده ۱۹ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲) | ||
==== رسمیت جلسات دادگاه صلح ==== | ==== رسمیت جلسات دادگاه صلح ==== | ||
دادگاه صلح با حضور رئیس یا [[دادرس علی‌البدل]] رسمیت می‌یابد. <ref name=":0" /> | دادگاه صلح با حضور رئیس یا [[دادرس علی‌البدل]] رسمیت می‌یابد.<ref name=":0"/> | ||
==== سازش در دادگاه صلح ==== | ==== سازش در دادگاه صلح ==== | ||
شوراها در موارد زیر حسب مورد با درخواست [[خواهان]] یا [[مدعی خصوصی]] یا [[شاکی]] برای [[صلح]] و سازش اقدام می‌نمایند: | شوراها در موارد زیر حسب مورد با درخواست [[خواهان]] یا [[مدعی خصوصی]] یا [[شاکی]] برای [[صلح]] و سازش اقدام می‌نمایند: | ||
# کلیه امور مدنی و حقوقی | |||
# [[جنبه خصوصی جرم|جنبه خصوصی]] جرائم غیرقابل گذشت | |||
۳- کلیه [[جرم قابل گذشت|جرائم قابل گذشت]]<ref>[[ماده ۱۳ قانون شوراهای حل اختلاف|ماده 13 قانون شوراهای حل اختلاف]]</ref> | ۳- کلیه [[جرم قابل گذشت|جرائم قابل گذشت]]<ref>[[ماده ۱۳ قانون شوراهای حل اختلاف|ماده 13 قانون شوراهای حل اختلاف]]</ref> | ||
دادگاه صلح با رضایت طرفین، پرونده را برای حصول سازش به عضو یا اعضای شورا که در دادگاه مستقر می‌باشند یا شعبه شورا یا [[میانجیگری|میانجیگری]] ارجاع می‌دهد. چنانچه حداکثر ظرف دو ماه موضوع منتهی به سازش شود، مراتب صورت‌جلسه و جهت اتخاذ تصمیم به [[قاضی]] دادگاه صلح اعلام می‌شود تا طبق مقررات اقدام کند. در صورت عدم حصول سازش، قاضی دادگاه صلح مطابق قانون، به موضوع رسیدگی کرده و مبادرت به صدور رأی می‌نماید. <ref name=":0" /> | دادگاه صلح با رضایت طرفین، پرونده را برای حصول سازش به عضو یا اعضای شورا که در دادگاه مستقر می‌باشند یا شعبه شورا یا [[میانجیگری|میانجیگری]] ارجاع می‌دهد. چنانچه حداکثر ظرف دو ماه موضوع منتهی به سازش شود، مراتب صورت‌جلسه و جهت اتخاذ تصمیم به [[قاضی]] دادگاه صلح اعلام می‌شود تا طبق مقررات اقدام کند. در صورت عدم حصول سازش، قاضی دادگاه صلح مطابق قانون، به موضوع رسیدگی کرده و مبادرت به صدور رأی می‌نماید.<ref name=":0"/> | ||
==== گزارش اصلاحی ==== | ==== گزارش اصلاحی ==== | ||
هرگاه در تنظیم یا نوشتن گزارش اصلاحی و دیگر تصمیمات شورا سهو قلم رخ بدهد مانند از قلم افتادن یا اضافه شدن کلمه‌ای | هرگاه در تنظیم یا نوشتن گزارش اصلاحی و دیگر تصمیمات شورا سهو قلم رخ بدهد مانند از قلم افتادن یا اضافه شدن کلمه‌ای یا در محاسبه، اشتباه صورت گرفته باشد، تصحیح گزارش یا تصمیم مذکور رأساً یا با درخواست ذی‌نفع، توسط دادگاه صلح انجام می‌شود. گزارش یا تصمیم تصحیح‌شده به طرفین ابلاغ می‌شود. تسلیم رونوشت گزارش یا تصمیم اصلی بدون الصاق گزارش یا تصمیم تصحیح‌شده ممنوع است. (ماده ۲۴ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲) | ||
اعتراض طرفین پرونده به تصمیم شورا و نیز اعتراض ثالث نسبت به گزارش اصلاحی و تصمیم شورا قابل طرح در دادگاه صلح همان حوزه قضائی است و چنانچه تصمیم یا گزارش اصلاحی توسط مرجع رسیدگی به اعتراض نقض شود، مرجع مذکور موظف است رأساً به پرونده رسیدگی و رأی صادر کند. (ماده | اعتراض طرفین پرونده به تصمیم شورا و نیز اعتراض ثالث نسبت به گزارش اصلاحی و تصمیم شورا قابل طرح در دادگاه صلح همان حوزه قضائی است و چنانچه تصمیم یا گزارش اصلاحی توسط مرجع رسیدگی به اعتراض نقض شود، مرجع مذکور موظف است رأساً به پرونده رسیدگی و رأی صادر کند. (ماده ۲۵ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲) | ||
گزارش اصلاحی قطعی است. درصورتی‌که یکی از طرفین به دلیل عدم تطابق گزارش اصلاحی با توافق صورت گرفته، به گزارش اصلاحی اعتراض داشته باشد، با دستور دادگاه صلح اجرای گزارش اصلاحی متوقف و در همان دادگاه به اعتراض رسیدگی می‌شود. (تبصره ماده | گزارش اصلاحی قطعی است. درصورتی‌که یکی از طرفین به دلیل عدم تطابق گزارش اصلاحی با توافق صورت گرفته، به گزارش اصلاحی اعتراض داشته باشد، با دستور دادگاه صلح اجرای گزارش اصلاحی متوقف و در همان دادگاه به اعتراض رسیدگی می‌شود. (تبصره ماده ۲۵ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲) | ||
=== آیین دادرسی کیفری === | === آیین دادرسی کیفری === | ||
به کلیه جرائم مذکور در صلاحیت دادگاه صلح، مستقیماً و بدون نیاز به کیفرخواست در دادگاه صلح رسیدگی می‌شود. (تبصره ۱ ماده | به کلیه جرائم مذکور در صلاحیت دادگاه صلح، مستقیماً و بدون نیاز به کیفرخواست در دادگاه صلح رسیدگی می‌شود. (تبصره ۱ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲) | ||
== تجدیدنظرخواهی از آرای دادگاه صلح == | == تجدیدنظرخواهی از آرای دادگاه صلح == | ||
مطابق تبصره | مطابق تبصره ۵ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، آرای دادگاه صلح، قطعی است مگر در موارد زیر که قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان است: | ||
الف- دعاوی مالی | الف- دعاوی مالی درصورتی‌که خواسته بیشتر از نصف نصاب مذکور در آن بند یک ماده دوازده قانون شوراهای حل اختلاف باشد. (در حال حاضر یعنی بیش از پنجاه میلیون تومان باشد) | ||
ب- در خصوص موارد موضوع جرایم | ب- در خصوص موارد موضوع جرایم غیرعمدی مرتبط با تصادفات رانندگی و حوادث کار، نسبت به [[دیه]] یا [[آرش]]، درصورتی‌که میزان یا جمع آنها بیش از یک دهم دیه کامل یا معادل آن باشد. | ||
پ- ( | پ- (۱) دعاوی حقوقی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق و (۲) دعاوی جهیزیه، مهریه و نفقه ای که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه صلح بوده‌است (۳) دعاوی و درخواست‌های مربوط به تخلیه عین مستأجره و تعدیل اجاره‌بها به‌جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت | ||
ت- دعاوی مرتبط با اعسار از پرداخت محکوم به مشروط به اینکه اصل دعوا قابل اعتراض باشد. | ت- دعاوی مرتبط با اعسار از پرداخت محکوم به مشروط به اینکه اصل دعوا قابل اعتراض باشد. | ||
ث- جنبه عمومی جرائم | ث- جنبه عمومی جرائم غیرعمدی مرتبط با تصادفات رانندگی و حوادث کار درصورتی‌که مجازات قانونی آن درجه شش یا بیشتر باشد. | ||
ج- جرائم عمدی تعزیری که مجازات قانونی آنها حبس درجه هفت باشد. <ref name=":0" /> | ج- جرائم عمدی تعزیری که مجازات قانونی آنها حبس درجه هفت باشد.<ref name=":0"/> | ||
== مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
* [[ماده ۴ قانون شوراهای حل اختلاف]] | |||
* [[ماده ۴ | |||
== منابع == | == منابع == | ||
[[رده:اصطلاحات حقوق خصوصی]] | [[رده:اصطلاحات حقوق خصوصی]] | ||
[[رده:اصطلاحات قانون شوراهای حل اختلاف]] | [[رده:اصطلاحات قانون شوراهای حل اختلاف]] | ||
نسخهٔ ۲۲ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۴
دادگاه صلح، دادگاهی است که به موجب ماده ۴ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲/۶/۲۲ مجلس شورای اسلامی جهت رسیدگی به دعاوی مالی با نصاب بها زیر یک میلیارد ریال و پاره ای دعاوی غیر مالی مانند دعوای تصرف عدوانی، تخلیه، تأمین دلیل، حصر وراثت، تحریر ترکه و دعاوی مرتبط با شناسنامه و جرائم مستوجب درجه هفت و هشت و جرایم غیرعمدی مرتبط با تصادفات رانندگی و حوادث کار تشکیل گردیده‌است.
به موجب ماده ۴ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲/۶/۲۲ مجلس شورای اسلامی: "قوه قضائیه مکلف است حداکثر ظرف یک سال از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون، در هر حوزه قضائی شهرستان، شعبه یا شعبی از دادگاه‌ها را تحت مدیریت و نظارت رئیس آن حوزه قضائی به‌عنوان دادگاه صلح تعیین کند.
در حوزه قضائی بخش، وظایف و اختیارات و صلاحیت‌های دادگاه صلح می‌تواند بر عهده دادگاه بخش باشد که بر اساس احکام این قانون رسیدگی می‌کند.
هدف اصلی از ایجاد دادگاه‌های صلح، متمرکز نمودن شوراهای اختلاف بر امر صلح و سازش و غیر قضایی نمودن آن بوده‌است. از همین رو در ماده ۱۴ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲ آمده‌است: «از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون به دعاوی و جرائم مندرج در این قانون در دادگاه صلح رسیدگی می‌شود و شورا صرفاً در امر صلح و سازش مطابق احکام این قانون اقدام می‌کند.»
تشکیلات
به موجب ماده ۴ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، ریاست و نظارت دادگاه‌های صلح و شوراهای حل اختلاف در استان بر اساس آیین‌نامه ماده (۴۰) این قانون تعیین می‌شود.
همچنین به موجب تبصره ۲ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، دادگاه صلح با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل رسمیت می‌یابد. دادگاه صلح با رضایت طرفین، پرونده را برای حصول سازش به عضو یا اعضای شورا که در دادگاه مستقر می‌باشند یا شعبه شورا یا میانجیگری ارجاع می‌دهد. چنانچه حداکثر ظرف دو ماه موضوع منتهی به سازش شود، مراتب صورت‌جلسه و جهت اتخاذ تصمیم به قاضی دادگاه صلح اعلام می‌شود تا طبق مقررات اقدام کند. در صورت عدم حصول سازش، قاضی دادگاه صلح مطابق قانون، به موضوع رسیدگی کرده و مبادرت به صدور رأی می‌نماید.
نهایتاً به موجب تبصره ۳ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، دادگاه صلح می‌تواند در ساعات غیر اداری یا در روزهای تعطیل نیز به دعاوی رسیدگی نماید و استقرار آن در محل شورا بلامانع است.
صلاحیت دادگاه صلح
موارد صلاحیت
به موجب ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، صلاحیت‌های دادگاه صلح به شرح زیر است:
۱- دعاوی مالی تا نصاب یک میلیارد (۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰) ریال
تبصره- رئیس قوه قضائیه می‌تواند نصاب مذکور در این بند را هر سه سال یک بار با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌شود، تعدیل کند.
۲- دعاوی حقوقی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق
۳- دعاوی راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب مقرر در بند (۱) این ماده درصورتی‌که مشمول ماده (۲۹) قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱/۱۲/۱ نباشد
- دعاوی و درخواست‌های مربوط به تخلیه عین مستأجره و تعدیل اجاره‌بها به‌جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت
- اعسار از پرداخت محکوم‌به درصورتی‌که دادگاه صلح نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد.
- حصر ورثه، تحریر ترکه، مهر و موم و رفع آن
- تأمین دلیل
۸- تقاضای سازش موضوع ماده (۱۸۶) قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب ۱۳۷۹/۱/۲۱
- جنبه عمومی و خصوصی کلیه جرائم غیرعمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی
- جرائم عمدی تعزیری مستوجب مجازات درجه هفت و هشت
۱۱- دعاوی اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی (به‌استثنای مواردی که در صلاحیت دیوان عدالت اداری است)، الزام به اخذ پایان کار، اثبات رشد، الزام به صدور شناسنامه، تصحیح و تغییر نام.[۱]
اختلاف در صلاحیت دادگاه صلح با سایر مراجع قضایی و غیر قضایی
به موجب تبصره ۴ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، در صورت حدوث اختلاف بین دادگاه‌های صلح و همچنین سایر مراجع قضائی و غیر قضائی به ترتیب زیر اقدام می‌شود:
الف- در مورد دادگاه‌های صلح واقع در حوزه‌های قضائی شهرستان‌های یک استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح با دادسراها یا دادگاه‌های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضائی یک استان، حل اختلاف با دادگاه تجدیدنظر آن استان است.
ب- در مورد دادگاه‌های صلح واقع در حوزه‌های قضائی دو استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح و دادسراها یا دادگاه‌های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضائی دو استان، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استانی است که مرجع قضائی آن استان آخرین قرار عدم صلاحیت را صادر نموده‌است.
پ- در مواردی که دادگاه صلح به صلاحیت مراجع غیر قضائی، از خود نفی صلاحیت کند، پرونده برای تعیین صلاحیت به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می‌شود، تشخیص آن مرجع لازم‌الاتباع است.
مختصات آیین دادرسی
آیین دادرسی مدنی
در مواردی که در این قانون حکمی تعیین نشده‌است، آیین دادرسی و ترتیبات رسیدگی، صدور رأی و اجرای احکام دادگاه صلح حسب مورد تابع قوانین و مقررات حاکم بر دادگاه‌های حقوقی و کیفری است. (ماده ۱۷ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲)
هزینه دادرسی
هزینه دادرسی در دادگاه‌های صلح حسب مورد مطابق هزینه دادرسی در محاکم دادگستری است. (ماده ۱۹ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲)
رسمیت جلسات دادگاه صلح
دادگاه صلح با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل رسمیت می‌یابد.[۱]
سازش در دادگاه صلح
شوراها در موارد زیر حسب مورد با درخواست خواهان یا مدعی خصوصی یا شاکی برای صلح و سازش اقدام می‌نمایند:
- کلیه امور مدنی و حقوقی
- جنبه خصوصی جرائم غیرقابل گذشت
۳- کلیه جرائم قابل گذشت[۲]
دادگاه صلح با رضایت طرفین، پرونده را برای حصول سازش به عضو یا اعضای شورا که در دادگاه مستقر می‌باشند یا شعبه شورا یا میانجیگری ارجاع می‌دهد. چنانچه حداکثر ظرف دو ماه موضوع منتهی به سازش شود، مراتب صورت‌جلسه و جهت اتخاذ تصمیم به قاضی دادگاه صلح اعلام می‌شود تا طبق مقررات اقدام کند. در صورت عدم حصول سازش، قاضی دادگاه صلح مطابق قانون، به موضوع رسیدگی کرده و مبادرت به صدور رأی می‌نماید.[۱]
گزارش اصلاحی
هرگاه در تنظیم یا نوشتن گزارش اصلاحی و دیگر تصمیمات شورا سهو قلم رخ بدهد مانند از قلم افتادن یا اضافه شدن کلمه‌ای یا در محاسبه، اشتباه صورت گرفته باشد، تصحیح گزارش یا تصمیم مذکور رأساً یا با درخواست ذی‌نفع، توسط دادگاه صلح انجام می‌شود. گزارش یا تصمیم تصحیح‌شده به طرفین ابلاغ می‌شود. تسلیم رونوشت گزارش یا تصمیم اصلی بدون الصاق گزارش یا تصمیم تصحیح‌شده ممنوع است. (ماده ۲۴ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲)
اعتراض طرفین پرونده به تصمیم شورا و نیز اعتراض ثالث نسبت به گزارش اصلاحی و تصمیم شورا قابل طرح در دادگاه صلح همان حوزه قضائی است و چنانچه تصمیم یا گزارش اصلاحی توسط مرجع رسیدگی به اعتراض نقض شود، مرجع مذکور موظف است رأساً به پرونده رسیدگی و رأی صادر کند. (ماده ۲۵ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲)
گزارش اصلاحی قطعی است. درصورتی‌که یکی از طرفین به دلیل عدم تطابق گزارش اصلاحی با توافق صورت گرفته، به گزارش اصلاحی اعتراض داشته باشد، با دستور دادگاه صلح اجرای گزارش اصلاحی متوقف و در همان دادگاه به اعتراض رسیدگی می‌شود. (تبصره ماده ۲۵ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲)
آیین دادرسی کیفری
به کلیه جرائم مذکور در صلاحیت دادگاه صلح، مستقیماً و بدون نیاز به کیفرخواست در دادگاه صلح رسیدگی می‌شود. (تبصره ۱ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲)
تجدیدنظرخواهی از آرای دادگاه صلح
مطابق تبصره ۵ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲، آرای دادگاه صلح، قطعی است مگر در موارد زیر که قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان است:
الف- دعاوی مالی درصورتی‌که خواسته بیشتر از نصف نصاب مذکور در آن بند یک ماده دوازده قانون شوراهای حل اختلاف باشد. (در حال حاضر یعنی بیش از پنجاه میلیون تومان باشد)
ب- در خصوص موارد موضوع جرایم غیرعمدی مرتبط با تصادفات رانندگی و حوادث کار، نسبت به دیه یا آرش، درصورتی‌که میزان یا جمع آنها بیش از یک دهم دیه کامل یا معادل آن باشد.
پ- (۱) دعاوی حقوقی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق و (۲) دعاوی جهیزیه، مهریه و نفقه ای که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه صلح بوده‌است (۳) دعاوی و درخواست‌های مربوط به تخلیه عین مستأجره و تعدیل اجاره‌بها به‌جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت
ت- دعاوی مرتبط با اعسار از پرداخت محکوم به مشروط به اینکه اصل دعوا قابل اعتراض باشد.
ث- جنبه عمومی جرائم غیرعمدی مرتبط با تصادفات رانندگی و حوادث کار درصورتی‌که مجازات قانونی آن درجه شش یا بیشتر باشد.
ج- جرائم عمدی تعزیری که مجازات قانونی آنها حبس درجه هفت باشد.[۱]