ماده ۹ قانون مسئولیت مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ماده 9 قانون مسئولیت مدنی''': دختری كه در اثر اعمال حيله يا [[تهدید]] و يا سوء استفاده از زير دست بودن حاضر برای [[زنا|همخوابگی نامشروع]] شده می تواند از مرتكب علاوه از [[زیان مادی]] مطالبه [[زیان معنوی]] هم بنمايد. | |||
== مواد مرتبط == | |||
* [[ماده ۸ قانون مسئولیت مدنی|ماده 8 قانون مسئولیت مدنی]] | |||
* [[ماده ۱۰ قانون مسئولیت مدنی|ماده 10 قانون مسئولیت مدنی]] | |||
== توضیح واژگان == | |||
زیان مادی: خسارتی که به بدن شخص یا دارایی او وارد شده باشد مانند [[جراحت]] وارد کردن یا شکستن پنجره.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4458788|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref> | |||
زیان معنوی: [[ضرر|ضرری]] که متوجه [[حیثیت]] و شرافت و آبروی شخص و وابستگان او گردد را ضرر معنوی گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4458796|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref> | |||
== نکات توضیحی تفسیری دکترین == | |||
ماده 9 [[قانون مسئولیت مدنی]]، با [[قاعده المغرور یرجع علی من غره]] مطابق است. البته مسئولیت مرد در اینجا مبتنی بر احراز [[تقصیر]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مسئولیت مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=118668|صفحه=|نام۱=حسینقلی|نام خانوادگی۱=حسینی نژاد|چاپ=1}}</ref> در ماده 9، عبارت «همخوابگی نامشروع» به کار رفته است اما این نامشروع بودن از هر دو طرف نیست بلکه فقط از جانب مرد است. زیرا ممکن است دختر در حالت [[اکراه]] باشد و بر مکره حرجی نیست. یا دختر تهدید شده باشد یا ممکن است دختر در اثر حیله همخوابگی کند مانند این که به دختر وعده [[عقد نکاح|نکاح]] داده شده باشد یا مرد بدون این که [[قصد]] نکاح داشته باشد طوری وانمود کند که دختر به این یقین برسد که نکاح محقق شده است. در این موارد می توان از مرد مطالبه [[خسارت]] کرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مسئولیت مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=118660|صفحه=|نام۱=حسینقلی|نام خانوادگی۱=حسینی نژاد|چاپ=1}}</ref> | |||
نمونه دیگری از این موارد را می توان در روابط جنسی در محل کار دید که ناشی از سلطه مسئول بر آسیب دیده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد چهارم) (الزام های خارج از قرارداد)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1129252|صفحه=|نام۱=احمدعلی|نام خانوادگی۱=حمیتی واقف|چاپ=1}}</ref> سوء استفاده از زنان در محل کار اعم از این که با تهدید همراه باشد یا با رضایت کاری می تواند مشمول ماده 9 قانون مسئولیت مدنی باشد. رضایت کاری متفاوت از رضایت معمولی است. مقصود از رضایت کاری آن است که اگر شخص به عنوان روابط کاری نبود، تن به این روابط نمی داد و در واقع رضایت او ظاهری است و در واقع به جهت [[اضطرار]] شغلی و عدم قدرت رد درخواست نامشروع کارفرما و مانند آن است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=جبران خسارت کارگران در نظام مسئولیت مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2504264|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=خدابخشی|چاپ=1}}</ref> | |||
== نکات توضیحی == | |||
هرگاه مردی در اثر حیله یا تهدید یا سوء استفاده از زیر دست بودن با دختری رابطه ناشروع بر قرار کند و فرزند نامشروعی از این رابطه به دنیا بیاید، هزینه زایمان و نگهداری از فرزند نامشروع می تواند در زمره خسارت به دختر، قرار بگیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=آثار فکر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4742816|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=رسولی|چاپ=5}}</ref> | |||
علاوه بر خسارت معنوی، دختری که در اثر اعمال حیله یا تهدید و یا سوء استفاده از زیر دست بودن حاضر برای همخوابگی نامشروع شده بدین وسیله ضمن ازاله بکارت به وی صدمه جسمانی نیز رسیده باشد می تواند از این باب، مطالبه زیان مادی هم بنماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=خسارات مادی قابل مطالبه ( از گمرکات کشور، انبارهای عمومی رسمی، سازمان بنادر و کشتیرانی، سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی شرکت های حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی) و فروشندگان در بیع بین المللی کالا|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1143748|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=احمدی|چاپ=1}}</ref> | |||
== مطالعات فقهی == | |||
=== سوابق فقهی === | |||
در فقه برای زنی که به عنف به او تجاوز شده است خسارت قائل شده اند و جبران آن نیز از طریق پرداخت وجوه مادی است که به این عبارت در المختصر النافع آمده است: «و کان لها اربعه آلاف درهم لمکابرته علی فرجها» زن باید چهار هزار درهم به علت آن که به عنف با وی در آمیخته اند دریافت کند. این میزان وجه، کم یا زیاد، اجرت کار خلاف نیست بلکه برای جبران [[زیان معنوی|خسارت معنوی]] است که به صورت مادی تقویم شده است. هر چند برخی از علما چنین تعبیری را نپذیرفته و وجه مذکور را بابت [[مهرالمثل]] محسوب کرده اند ولی به نظر می رسد تفسیر کسانی که آن را نوعی جبران خسارت معنوی می دانند با واقعیت جامعه امروزی تطبیق بیشتری داشته باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4458796|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref> البته نظر مخالفی نیز وجود دارد که پرداخت مهر المثل را جبران ضرر می داند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ضمان قهری مسئولیت مدنی (با مطالعه تطبیقی در فقه مذاهب اسلامی و نظم های حقوقی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=دانشگاه امام صادق(ع)|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3591612|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=بهرامی احمدی|چاپ=1}}</ref> | |||
== مقالات مرتبط == | == مقالات مرتبط == | ||
* [[تمایزهای بنیادین «ضمان قهری» و «مسئولیت مدنی» از حیث مبنا، ارکان و احکام]] | |||
* [[رویکرد جرم‌شناختی به تهدید برخطِ دختران]] | * [[رویکرد جرم‌شناختی به تهدید برخطِ دختران]] | ||
* [[معیارهای قابلیت جبران ضررهای ناشی از آسیب های روانی در حقوق ایران و انگلستان]] | * [[معیارهای قابلیت جبران ضررهای ناشی از آسیب های روانی در حقوق ایران و انگلستان]] | ||
* [[نقد اصل قابلیت جبران کلیه خسارات در حقوق مسئولیت مدنی ایران]] | * [[نقد اصل قابلیت جبران کلیه خسارات در حقوق مسئولیت مدنی ایران]] | ||
* [[انواع خسارت های نقض تعهدات قراردادی و شرایط مطالبۀ آنها در نظام حقوقی آلمان با مروری بر رویکرد حقوق ایران]] | |||
== منابع == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:مواد قانون مسئولیت مدنی]] | |||
[[رده:مسئولیت مدنی]] | |||
[[رده:مسئولیت ناشی از همخوابگی نامشروع]] | |||
[[رده:ضرر معنوی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۱۷
ماده 9 قانون مسئولیت مدنی: دختری كه در اثر اعمال حيله يا تهدید و يا سوء استفاده از زير دست بودن حاضر برای همخوابگی نامشروع شده می تواند از مرتكب علاوه از زیان مادی مطالبه زیان معنوی هم بنمايد.
مواد مرتبط
توضیح واژگان
زیان مادی: خسارتی که به بدن شخص یا دارایی او وارد شده باشد مانند جراحت وارد کردن یا شکستن پنجره.[۱]
زیان معنوی: ضرری که متوجه حیثیت و شرافت و آبروی شخص و وابستگان او گردد را ضرر معنوی گویند.[۲]
نکات توضیحی تفسیری دکترین
ماده 9 قانون مسئولیت مدنی، با قاعده المغرور یرجع علی من غره مطابق است. البته مسئولیت مرد در اینجا مبتنی بر احراز تقصیر است.[۳] در ماده 9، عبارت «همخوابگی نامشروع» به کار رفته است اما این نامشروع بودن از هر دو طرف نیست بلکه فقط از جانب مرد است. زیرا ممکن است دختر در حالت اکراه باشد و بر مکره حرجی نیست. یا دختر تهدید شده باشد یا ممکن است دختر در اثر حیله همخوابگی کند مانند این که به دختر وعده نکاح داده شده باشد یا مرد بدون این که قصد نکاح داشته باشد طوری وانمود کند که دختر به این یقین برسد که نکاح محقق شده است. در این موارد می توان از مرد مطالبه خسارت کرد.[۴]
نمونه دیگری از این موارد را می توان در روابط جنسی در محل کار دید که ناشی از سلطه مسئول بر آسیب دیده است.[۵] سوء استفاده از زنان در محل کار اعم از این که با تهدید همراه باشد یا با رضایت کاری می تواند مشمول ماده 9 قانون مسئولیت مدنی باشد. رضایت کاری متفاوت از رضایت معمولی است. مقصود از رضایت کاری آن است که اگر شخص به عنوان روابط کاری نبود، تن به این روابط نمی داد و در واقع رضایت او ظاهری است و در واقع به جهت اضطرار شغلی و عدم قدرت رد درخواست نامشروع کارفرما و مانند آن است.[۶]
نکات توضیحی
هرگاه مردی در اثر حیله یا تهدید یا سوء استفاده از زیر دست بودن با دختری رابطه ناشروع بر قرار کند و فرزند نامشروعی از این رابطه به دنیا بیاید، هزینه زایمان و نگهداری از فرزند نامشروع می تواند در زمره خسارت به دختر، قرار بگیرد.[۷]
علاوه بر خسارت معنوی، دختری که در اثر اعمال حیله یا تهدید و یا سوء استفاده از زیر دست بودن حاضر برای همخوابگی نامشروع شده بدین وسیله ضمن ازاله بکارت به وی صدمه جسمانی نیز رسیده باشد می تواند از این باب، مطالبه زیان مادی هم بنماید.[۸]
مطالعات فقهی
سوابق فقهی
در فقه برای زنی که به عنف به او تجاوز شده است خسارت قائل شده اند و جبران آن نیز از طریق پرداخت وجوه مادی است که به این عبارت در المختصر النافع آمده است: «و کان لها اربعه آلاف درهم لمکابرته علی فرجها» زن باید چهار هزار درهم به علت آن که به عنف با وی در آمیخته اند دریافت کند. این میزان وجه، کم یا زیاد، اجرت کار خلاف نیست بلکه برای جبران خسارت معنوی است که به صورت مادی تقویم شده است. هر چند برخی از علما چنین تعبیری را نپذیرفته و وجه مذکور را بابت مهرالمثل محسوب کرده اند ولی به نظر می رسد تفسیر کسانی که آن را نوعی جبران خسارت معنوی می دانند با واقعیت جامعه امروزی تطبیق بیشتری داشته باشد.[۹] البته نظر مخالفی نیز وجود دارد که پرداخت مهر المثل را جبران ضرر می داند.[۱۰]
مقالات مرتبط
- تمایزهای بنیادین «ضمان قهری» و «مسئولیت مدنی» از حیث مبنا، ارکان و احکام
- رویکرد جرم‌شناختی به تهدید برخطِ دختران
- معیارهای قابلیت جبران ضررهای ناشی از آسیب های روانی در حقوق ایران و انگلستان
- نقد اصل قابلیت جبران کلیه خسارات در حقوق مسئولیت مدنی ایران
- انواع خسارت های نقض تعهدات قراردادی و شرایط مطالبۀ آنها در نظام حقوقی آلمان با مروری بر رویکرد حقوق ایران
منابع
- ↑ عباس ایمانی و امیررضا قطمیری. قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه ها، قوانین. چاپ 1. نامه هستی، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4458788
- ↑ عباس ایمانی و امیررضا قطمیری. قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه ها، قوانین. چاپ 1. نامه هستی، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4458796
- ↑ حسینقلی حسینی نژاد. مسئولیت مدنی. چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 118668
- ↑ حسینقلی حسینی نژاد. مسئولیت مدنی. چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 118660
- ↑ احمدعلی حمیتی واقف. حقوق مدنی (جلد چهارم) (الزام های خارج از قرارداد). چاپ 1. جنگل، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1129252
- ↑ عبداله خدابخشی. جبران خسارت کارگران در نظام مسئولیت مدنی. چاپ 1. شرکت سهامی انتشار، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2504264
- ↑ محمد رسولی. حقوق خانواده. چاپ 5. آثار فکر، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4742816
- ↑ عبداله احمدی. خسارات مادی قابل مطالبه ( از گمرکات کشور، انبارهای عمومی رسمی، سازمان بنادر و کشتیرانی، سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی شرکت های حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی) و فروشندگان در بیع بین المللی کالا. چاپ 1. میزان، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1143748
- ↑ عباس ایمانی و امیررضا قطمیری. قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه ها، قوانین. چاپ 1. نامه هستی، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4458796
- ↑ حمید بهرامی احمدی. ضمان قهری مسئولیت مدنی (با مطالعه تطبیقی در فقه مذاهب اسلامی و نظم های حقوقی). چاپ 1. دانشگاه امام صادق(ع)، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3591612