تمایزهای بنیادین «ضمان قهری» و «مسئولیت مدنی» از حیث مبنا، ارکان و احکام

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو

تمایزهای بنیادین «ضمان قهری» و «مسئولیت مدنی» از حیث مبنا، ارکان و احکام نام مقاله ای از رضا دریایی و مصطفی کربلایی آقازاده بوده که در شماره دوم دوره شانزدهم (مرداد 1403) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.

چکیده

آنچه در فقه امامیه تحت عنوان «ضمان قهری» مورد مطالعه قرار می­گیرد، در حقوق مدرن به «مسئولیت مدنی» تعبیر می­شود. باوجود برخی شباهت­ها، میان آن‌ها این تمایز ماهوی وجود دارد که «ضمان قهری» در فقه امامیه از اسباب ملکیت و «مسئولیت مدنی» در حقوق رومی ژرمنی از اسباب تعهد است. اهمیت موضوع زمانی بیشتر نمایان می‌شود که در حقوق ایران شاهد رویکرد دوگانه­ای در این ‌خصوص هستیم. از یک­سو قانون مدنی و قانون مجازات اسلامی مباحث مربوطه را تحت تأثیر فقه امامیه و ذیل عنوان «ضمان قهری» بیان داشته ­اند و از سوی دیگر با قانون «مسئولیت مدنی» مواجهیم که با تبعیت از حقوق رومی ژرمنی به تصویب رسید. نوشتار حاضر با روش توصیفی و تحلیلی به­ صورت مشخص در پی شناسایی پاسخ به این پرسش است که چه تمایزاتی میان «ضمان قهری» و «مسئولیت مدنی» وجود دارد؟ و به‌بیان‌دیگر چه آثاری بر این دوگانگی مترتب است؟ تحقیق نشان می­دهد تمایز ماهوی پیش­گفته، پیامدهای متعددی در مبنا، ارکان و احکام این دو به همراه دارد. برای نمونه با اینکه مبنای «مسئولیت مدنی»؛ تقصیر است، مبنای «ضمان قهری»، احترام مال مؤمن است یا قلمرو خسارت قابل جبران و معیار رابطه سببیت در این دو دارای تفاوت­های جدی است. به نظر می­رسد تنها از رهگذر درک این تمایز است که می­توان برای مثال به سؤال‌های بعضاً بی ­پاسخ پیرامون رابطه مواد قانون مسئولیت مدنی و قانون مدنی پاسخی شایسته داد.

کلیدواژه ها

  • ضمان قهری
  • مسئولیت مدنی
  • مبنا
  • ارکان
  • احکام

مواد مرتبط

برگرفته از «https://wikihoghoogh.net/w/index.php?title=تمایزهای_بنیادین_«ضمان_قهری»_و_«مسئولیت_مدنی»_از_حیث_مبنا،_ارکان_و_احکام&oldid=340446»