ماده ۴۹۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۹ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۴۷

هرگاه کسی دیگری را بترساند و آن شخص در اثر ترس بی‌ اختیار فرار کند یا بدون اختیار حرکتی از او سر بزند که موجب ایراد صدمه بر خودش یا دیگری گردد، ترساننده حسب تعاریف جنایات عمدی و غیرعمدی مسؤول است.

پیشینه

در گذشته ماده 326 قانون مجازات اسلامی (مصوب1370)، در این خصوص وضع شده بود.356284

نکات توضیحی تفسیری دکترین

ماده مورد بررسی یکی از مهم ترین مصادیق جنایت ناشی از تسبیب محسوب می شود، چرا که فردی با ترساندن دیگری، سبب فرار او را فراهم آورده است و آن شخص در راه فرار دچار آسیب می شود.711588 همچنین ماده فوق را عده ای یکی از مهم ترین مصادیق جنایات شبه عمد دانسته اند.427728 البته گروهی نیز معتقدند ضمان مورد بحث در این ماده می تواند ضمان ناشی از جنایت عمد یا شبه عمد باشد.1424564

عنصر مادی این جرم عبارت است از ترساندن به نحوی که موجب زوال اراده و اختیار مجنی علیه گردد.1424560 در خصوص شرایط تاثیر این ترس در ایجاد مسئولیت، عده ای تاکید کرده اند که لازم است ترساندن عامل اصلی وقوع جنایت باشد و عامل مستقل دیگری نظیر حمله یک حیوان در حین فرار در وقوع جنایت موثر نباشد.353204 همچنین این ترس باید به اندازه ای باشد که در اراده فرد تاثیر بگذارد، لذا اگر کسی دیگری را بترساند و او در اثر ترس خود را از جایی پرت کند بی آنکه اختیار و اراده او در حین پریدن زایل شده باشد، نمی توان تلف را مستند به فعل ترساننده دانسته و او را سببی اقوی تلقی کرد.834480همچنین در فرضی که فرد در اثر ترسیدن مرتکب رفتاری شود که منجر به جنایت بر ثالث گردد نیز باید مجدداً ترساننده را ضامن دانست.356288

از دیگر شرایط این ماده آن است که ترساندن باید موجب فرار مرتکب یا سر زدن حرکتی از او باشد، لذا اگر ترساندن فقط موجب ورود شوک به مجنی علیه گشته و در اثر این شوک وی از جایی سقوط نماید، نمی تواند مشمول این ماده شود.4761976

از سوی برخی از نویسندگان به این نکته تاکید شده است که شرط ضمان فرد ترساننده، همان ترساندن است نه ترسیدن، بنابراین اگر مجنی علیه بدون اینکه اقدامی در جهت ترساندن وی صورت گیرد، هراسان شده و منجر به وارد آمدن صدمه به دیگری شود، دیگری را نباید مسئول دانست.726900

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

در خصوص تاثیر ترساندن دیگری در وقوع یک جنایت، فقها قائل به تفکیک میان حالتی که در نتیجه ترساندن مجنی علیه، اراده او زایل شود و حالتی که این اراده همچنان باقی بوده و جنایت واقع شود، شده اند، در حالت دوم که اخافه فقط موجب فرار فرد شده و اراده او را زایل نکرده است، جنایت را باید مستند به خود فرارکننده دانست.853112

انتقادات

در خصوص حکم این ماده، میان فقها نظرات مختلفی مطرح شده است.711596گروهی محدود کردن مسئولیت فرد ترساننده به مواردی که در ان اختیار مجنی علیه زایل می شود را امری قابل انتقاد دانسته اند، ممکن است در مواردی مجنی علیه با وجود اختیار و از روی ترس مرتکب رفتاری شود که منجر به آسیب او گردد و عرفاً نیز بتوان ترساننده را ضامن تلقی کرد،352900 لذا این گروه معتقدند بهتر بود که معقول بودن رفتار مجنی علیه، جایگزین از میان رفتن اراده وی باشد.4762828

منابع

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 == پیشینه ==
-در گذشته [[ماده 326 قانون مجازات اسلامی مصوب1370|ماده 326 قانون مجازات اسلامی (مصوب1370)]]، در این خصوص وضع شده بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دادستان و میثاق عدالت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1425192|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=حجتی|نام۲=مجتبی|نام خانوادگی۲=باری|چاپ=1}}</ref>
+در گذشته [[ماده 326 قانون مجازات اسلامی مصوب1370|ماده 326 قانون مجازات اسلامی (مصوب1370)]]، در این خصوص وضع شده بود.356284
 == نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
-ماده مورد بررسی یکی از مهم ترین مصادیق جنایت ناشی از [[تسبیب]] محسوب می شود، چرا که فردی با ترساندن دیگری، سبب فرار او را فراهم آورده است و آن شخص در راه فرار دچار آسیب می شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فلسفه حقوق(جلد دوم) (منابع حقوق)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2846408|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=4}}</ref>همچنین ماده فوق را عده ای یکی از مهم ترین مصادیق [[جنایت شبه عمد|جنایات شبه عمد]] دانسته اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه محشای قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1710968|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=3}}</ref>البته گروهی نیز معتقدند ضمان مورد بحث در این ماده می تواند [[مسئولیت کیفری|ضمان]] ناشی از جنایت عمد یا شبه عمد باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در آیینه آرای دیوانعالی کشور حدود (جرایم خلاف اخلاق حسنه)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=بازگیر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5698312|صفحه=|نام۱=یداله|نام خانوادگی۱=بازگیر|چاپ=2}}</ref>
+ماده مورد بررسی یکی از مهم ترین مصادیق جنایت ناشی از [[تسبیب]] محسوب می شود، چرا که فردی با ترساندن دیگری، سبب فرار او را فراهم آورده است و آن شخص در راه فرار دچار آسیب می شود.711588 همچنین ماده فوق را عده ای یکی از مهم ترین مصادیق [[جنایت شبه عمد|جنایات شبه عمد]] دانسته اند.427728 البته گروهی نیز معتقدند ضمان مورد بحث در این ماده می تواند [[مسئولیت کیفری|ضمان]] ناشی از جنایت عمد یا شبه عمد باشد.1424564
-[[عنصر مادی]] این جرم عبارت است از ترساندن به نحوی که موجب زوال اراده و [[اختیار]] [[مجنی علیه]] گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نشست های قضایی (جلد هفتم) (مسائل آیین دارسی مدنی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=راه نوین|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5698296|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>در خصوص شرایط تاثیر این ترس در ایجاد مسئولیت، عده ای تاکید کرده اند که لازم است ترساندن عامل اصلی وقوع جنایت باشد و عامل مستقل دیگری نظیر حمله یک حیوان در حین فرار در وقوع جنایت موثر نباشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله علمی انتقادی حقوقی کانون وکلا سال بیست و هفتم شماره 132 پاییز 1354|ترجمه=|جلد=|سال=1354|ناشر=کانون وکلای دادگستری مرکز|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1412872|صفحه=|نام۱=کانون وکلای دادگستری مرکز|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref>همچنین این ترس باید به اندازه ای باشد که در اراده فرد تاثیر بگذارد، لذا اگر کسی دیگری را بترساند و او در اثر ترس خود را از جایی پرت کند بی آنکه اختیار و اراده او در حین پریدن زایل شده باشد، نمی توان [[تلف]] را مستند به [[فعل]] ترساننده دانسته و او را [[سبب اقوی از مباشر|سببی اقوی]] تلقی کرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد دوم) (حقوق اموال و مالکیت تصرف و وقف)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3337976|صفحه=|نام۱=مهراب|نام خانوادگی۱=داراب پور|چاپ=1}}</ref>همچنین در فرضی که فرد در اثر ترسیدن مرتکب رفتاری شود که منجر به جنایت بر ثالث گردد نیز باید مجدداً ترساننده را ضامن دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دادستان و میثاق عدالت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1425208|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=حجتی|نام۲=مجتبی|نام خانوادگی۲=باری|چاپ=1}}</ref>
+[[عنصر مادی]] این جرم عبارت است از ترساندن به نحوی که موجب زوال اراده و [[اختیار]] [[مجنی علیه]] گردد.1424560 در خصوص شرایط تاثیر این ترس در ایجاد مسئولیت، عده ای تاکید کرده اند که لازم است ترساندن عامل اصلی وقوع جنایت باشد و عامل مستقل دیگری نظیر حمله یک حیوان در حین فرار در وقوع جنایت موثر نباشد.353204 همچنین این ترس باید به اندازه ای باشد که در اراده فرد تاثیر بگذارد، لذا اگر کسی دیگری را بترساند و او در اثر ترس خود را از جایی پرت کند بی آنکه اختیار و اراده او در حین پریدن زایل شده باشد، نمی توان [[تلف]] را مستند به [[فعل]] ترساننده دانسته و او را [[سبب اقوی از مباشر|سببی اقوی]] تلقی کرد.834480همچنین در فرضی که فرد در اثر ترسیدن مرتکب رفتاری شود که منجر به جنایت بر ثالث گردد نیز باید مجدداً ترساننده را ضامن دانست.356288
-از دیگر شرایط این ماده آن است که ترساندن باید موجب فرار مرتکب یا سر زدن حرکتی از او باشد، لذا اگر ترساندن فقط موجب ورود شوک به مجنی علیه گشته و در اثر این شوک وی از جایی سقوط نماید، نمی تواند مشمول این ماده شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref>
+از دیگر شرایط این ماده آن است که ترساندن باید موجب فرار مرتکب یا سر زدن حرکتی از او باشد، لذا اگر ترساندن فقط موجب ورود شوک به مجنی علیه گشته و در اثر این شوک وی از جایی سقوط نماید، نمی تواند مشمول این ماده شود.4761976
-از سوی برخی از نویسندگان به این نکته تاکید شده است که شرط ضمان فرد ترساننده، همان ترساندن است نه ترسیدن، بنابراین اگر مجنی علیه بدون اینکه اقدامی در جهت ترساندن وی صورت گیرد، هراسان شده و منجر به وارد آمدن صدمه به دیگری شود، دیگری را نباید مسئول دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=رویه قضایی دادگاه های تجدیدنظر استان تهران در امور مدنی (اسناد تجاری)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2907656|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=زندی|چاپ=1}}</ref>
+از سوی برخی از نویسندگان به این نکته تاکید شده است که شرط ضمان فرد ترساننده، همان ترساندن است نه ترسیدن، بنابراین اگر مجنی علیه بدون اینکه اقدامی در جهت ترساندن وی صورت گیرد، هراسان شده و منجر به وارد آمدن صدمه به دیگری شود، دیگری را نباید مسئول دانست.726900
 == مطالعات فقهی ==
 === سوابق فقهی ===
-در خصوص تاثیر ترساندن دیگری در وقوع یک جنایت، فقها قائل به تفکیک میان حالتی که در نتیجه ترساندن مجنی علیه، اراده او زایل شود و حالتی که این اراده همچنان باقی بوده و جنایت واقع شود، شده اند، در حالت دوم که اخافه فقط موجب فرار فرد شده و اراده او را زایل نکرده است، جنایت را باید مستند به خود فرارکننده دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فقه تطبیقی (بخش جزایی)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3412504|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمد|نام خانوادگی۱=موسوی بجنوردی|چاپ=3}}</ref>
+در خصوص تاثیر ترساندن دیگری در وقوع یک جنایت، فقها قائل به تفکیک میان حالتی که در نتیجه ترساندن مجنی علیه، اراده او زایل شود و حالتی که این اراده همچنان باقی بوده و جنایت واقع شود، شده اند، در حالت دوم که اخافه فقط موجب فرار فرد شده و اراده او را زایل نکرده است، جنایت را باید مستند به خود فرارکننده دانست.853112
 == انتقادات ==
-در خصوص حکم این ماده، میان فقها نظرات مختلفی مطرح شده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فلسفه حقوق(جلد دوم) (منابع حقوق)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2846440|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=4}}</ref>گروهی محدود کردن مسئولیت فرد ترساننده به مواردی که در ان  اختیار مجنی علیه زایل می شود را امری قابل انتقاد دانسته اند، ممکن است در مواردی مجنی علیه با وجود اختیار و از روی ترس مرتکب رفتاری شود که منجر به آسیب او گردد و [[عرف|عرفاً]] نیز بتوان ترساننده را ضامن تلقی کرد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله علمی انتقادی حقوقی کانون وکلا سال بیست و هفتم شماره 130 بهار 1354|ترجمه=|جلد=|سال=1354|ناشر=کانون وکلای دادگستری مرکز|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1411656|صفحه=|نام۱=کانون وکلای دادگستری مرکز|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref>لذا این گروه معتقدند بهتر بود که معقول بودن رفتار مجنی علیه، جایگزین از میان رفتن اراده وی باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref>
+در خصوص حکم این ماده، میان فقها نظرات مختلفی مطرح شده است.711596گروهی محدود کردن مسئولیت فرد ترساننده به مواردی که در ان  اختیار مجنی علیه زایل می شود را امری قابل انتقاد دانسته اند، ممکن است در مواردی مجنی علیه با وجود اختیار و از روی ترس مرتکب رفتاری شود که منجر به آسیب او گردد و [[عرف|عرفاً]] نیز بتوان ترساننده را ضامن تلقی کرد،352900 لذا این گروه معتقدند بهتر بود که معقول بودن رفتار مجنی علیه، جایگزین از میان رفتن اراده وی باشد.4762828
 == منابع ==
-{{پانویس}}
 [[رده:رفرنس]]
 [[رده:دیات]]
 [[رده:موجبات ضمان]]
 [[رده:ضمان ترساننده]]

ماده ۴۹۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۹ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۴۷

فهرست

پیشینه

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

انتقادات

منابع

منوی ناوبری

ماده ۴۹۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۹ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۴۷

پیشینه

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

انتقادات

منابع

منوی ناوبری

جستجو