حق انتفاع

حق انتفاع، حقی است که به موجب آن دارنده حق، بدون تملک منفعت مال می‌تواند از عین مال غیر بهره‌مند گردد. در قانون مدنی، حق انتفاع عبارت از حقی است که به موجب آن شخص می‌تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد استفاده کند. تعریف حق انتفاع در قانون مدنی، از حقوق اروپایی اقتباس گردیده‌ است.

مواد مرتبط

• ماده ۲۹ قانون مدنی

• مواد ۴۰ تا ۹۲ قانون مدنی

مصادیق

• حق میهمان در مصرف میوه‌های روی میز، نشستن در منزل میزبان، حق انتفاع به‌شمار می‌آیند.

• استفاده از پارکینگ اختصاصی در برابر پرداخت پول و تفریح در پارک در ازای پرداخت ورودی، حق انتفاع معوض هستند.

در رویه قضایی

• نظریه شماره 7/1402/46 مورخ 1402/04/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره انتقال مورد اجاره به خود توسط وکیل
• نظریه شماره 7/1401/1297 مورخ 1402/05/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره دعوای خلع ید دارنده پروانه بهره برداری معدن علیه غاصب ملک

ویژگی ها

حق انتفاع، قابلیت انتقال به غیر را ندارد، مگر به موجب عرف یا اذن مالک، با توجه به اینکه حق انتفاع، مستلزم تجزیه حق مالکیت و گذشت مالک از برخی حقوق خود می‌باشد؛ لذا ایجاد چنین حقی، بدون انعقاد قرارداد بین طرفین، امکان‌پذیر نیست.

موضوع حق انتفاع

حق انتفاع، حقی عینی بوده و موضوع آن، مال مادی معین است؛ اعم از اینکه منقول یا غیرمنقول باشد.

ملک موضوع حق انتفاع، ممکن است دارای صاحب بوده یا اینکه مالک خاصی نداشته باشد.

رابطه حق انتفاع و مالکیت منفعت

مالکیت اعتباری، به سه شکل، قابل تصور است: مالکیت عین، مالکیت انتفاع، مالکیت منفعت. «حق انتفاع» و «مالکیت منافع»، هر دو از حقوق عینی بوده، اما دو مفهوم جداگانه و مستقل به‌شمار می‌آیند، بین حق انتفاع و مالکیت منفعت، تناسب وجود دارد، اما حق انتفاع، ضعیف تر از مالکیت منفعت است، چرا که در حق انتفاع، برخلاف مالکیت منفعت، فقط استفاده از عین ممکن بوده و تملک منتفع در منافع مال، منتفی است.

مقالات مرتبط

• مفهوم قرارداد دانش فنی و ماهیت حقوقی آن

کتب مرتبط

• حقوق مدنی (جلد اول) (سید جلال الدین مدنی)
• دوره مقدماتی حقوق مدنی (اموال و مالکیت)

• وقف از دیدگاه حقوق و قوانین

جستارهای وابسته

• مالکیت
• حق ارتفاق
• حق سکنی
• حق عمری
• حق رقبی
• حبس عین

• زوال حق انتفاع

• حق انتفاع به نفع معدوم و به تبع موجود

• وقف