ماده ۱۳۱۶ قانون مدنی

ماده ۱۳۱۶ قانون مدنی: شهادت باید مطابق با دعوی باشد ولی اگر در لفظ، مخالف و در معنی موافق یا کمتر از ادعا باشد ضرری ندارد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۳۱۵ قانون مدنی
• ماده ۱۳۱۷ قانون مدنی
• ماده 9 قانون تجارت الکترونیکی

توضیح واژگان

منظور از «دعوی» در ماده ۱۳۱۶ قانون مدنی، این است که شخصی به عنوان مدعی به دادگاه مراجعه و شخص دیگری را به عنوان مدعی‌علیه، طرف دعوا خود قرار داده و از وی موضوع خاصی را مطالبه نماید.

فلسفه و مبانی نظری ماده

شهادت، باید مطابق با دعوی باشد؛ تا بتوان گفت که با مقصود کسی که شهادت، به نفع او ادا می‌گردد؛ هماهنگ است.

نکات تفسیری دکترین ماده ۱۳۱۶ قانون مدنی

آنچه که شاهد دیده یا شنیده؛ باید با آنچه که مدعی، تحقق آن را، اظهار می‌نماید؛ موافق باشد، بنابراین اگر شهود، به واقعه ای گواهی دهند که به جای موضوع دعوا، به اثبات امر دیگری بپردازد؛ چنین شهادتی، اعتبار ندارد؛ زیرا مثبت ادعای خواهان نمی‌باشد.

شهادت یا باید به اثبات امری بپردازد که ملازمه عقلی، عرفی و قانونی با موضوع مورد ادعا دارد، یا اینکه دادگاه، شهادت را، به عنوان اماره قانونی یا قضایی مرتبط با منظور مدعی، بپذیرد.

اختلاف شهود در مفاد گواهی، موجب سقوط شهادت می‌گردد؛ مگر اینکه اختلاف آنان در خصوصیات امر، مؤثر در موضوع شهادت نباشد، لذا اختلاف شهود در خصوصیات امر، اگر موجب اختلاف در موضوع شهادت نباشد؛ اشکالی ندارد.

گفتنی است مفاد ماده ۱۳۱۶ قانون مدنی، اختصاص به شهادت نداشته؛ و نسبت به سایر ادله اثبات دعوا نیز، موضوعیت دارد.

نکات توضیحی ماده ۱۳۱۶ قانون مدنی

شهادت، نباید با موضوع دعوا، از جهت بیان سبب، مقدار، یا اطلاق و تقیید؛ متفاوت باشد. شهادت، باید موافق با دعوا باشد، بنابراین اگر مدیون، ادعا نماید که دین خود را ادا نموده؛ و شهود، شهادت بر ابرای ذمه وی توسط دائن دهند؛ چنین شهادتی پذیرفته نیست.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۱۳۱۶ قانون مدنی

1. شهادت باید با موضوع دعوی تطابق داشته باشد.
2. امکان دارد شهادت در لفظ متفاوت، اما در معنی مطابق با دعوی باشد.
3. مغایرت لفظی شهادت با ادعا در صورتی که معنای آن مطابق یا کمتر از ادعا باشد، بلااشکال است.
4. اگر شهادت کمتر از آنچه ادعا شده‌است باشد، ضرری به دعوی وارد نمی‌کند.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• باید بین موضوع شهادت، با ادعای خواهان، تطابق باشد؛ و اگر کلیات مطالب شاهد، با موضوع دعوا، قابل تطبیق نباشد؛ گواهی موردنظر پذیرفته نیست.

رویه‌های قضایی

• به موجب دادنامه شماره ۳۷۰ مورخه ۱۳۷۳/۹/۱۲ شعبه ۱۹ دیوان عالی کشور، اگر اظهارات شاهد، با آنچه که مدعی، در لایحه دفاعیه خود مرقوم نموده؛ از حیث مقدار و میزان حق مورد ادعا، مطابقت نداشته باشد؛ در این صورت گواهی مزبور اعتبار ندارد.

• به موجب دادنامه شماره ۵۶۹ مورخه ۱۳۷۳/۹/۲۴ شعبه ۳ دیوان عالی کشور، شهادتی که پیرامون موضوعات مورد نزاع طرفین دعوا نباشد؛ فاقد تنجیز و قطعیت بوده و قابل تطبیق با ادعای مدعی نباشد؛ اعتباری ندارد.

• رای دادگاه درباره اعتراض به تصمیم مراجع انتظامی دانشگاه آزاد اسلامی در دادگاه حقوقی (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۶۰۰۶۹۱)

مصادیق و نمونه‌ها

• اگر زید، مدعی باشد که از عمرو، ۷۰۰۰ تومان طلبکار بوده؛ و شهود اظهار نمایند که طلب مزبور، فقط ۵۰۰۰ می‌باشد؛ در این صورت عمرو باید مبلغ مورد نظر شهود را، به زید بپردازد.

• اگر زید، مدعی باشد که اجرت المثل یک سال ملک خود را، از زید طلبکار بوده؛ و شهود اظهار نمایند که ملک مزبور، فقط شش ماه در تصرف عمرو بوده؛ و وی باید اجرت المثل همین مدت را بپردازد؛ در این صورت عمرو، محکوم به پرداخت اجرت المثل شش ماه تصرف در ملک مزبور می‌گردد.

• اگر زید، مدعی گردد که عمرو، مال او را تلف نموده؛ و اظهارات شهود، دال بر آتش زدن مال مزبور توسط عمرو باشد؛ در این صورت ادعای زید ثابت می‌گردد.

• اگر زید، مدعی گردد که از عمرو، مبلغ ۱۰۰۰۰۰ تومان بابت اجاره منزل، طلبکار بوده؛ و شهود، اظهار نمایند که طلب مزبور، بابت فروش کالا به عمرو می‌باشد؛ در این صورت شهادت شهود، فاقد اثر است.