دادخواست در معانی ذیل استعمال می‌شود:

همچنین، این تعریف نیز برای دادخواست ارائه شده است:«شکوائیه است که به مراجع قضایی به‌طور کتبی یا به شکل شفاهی عرضه می‌شود».[۲]

دادخواست در لغت

فرهنگستان دادخواست را به جای واژه عرضحال به کار برده‌ است. [۳]

مندرجات در دادخواست

در دادخواست بدوی

دادخواست باید به زبان فارسی در روی برگ‌های چاپی مخصوص نوشته شده و حاوی نکات زیر باشد:

  1. نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و حتی الامکان شغل خواهان.
    • تبصره - در صورتی که دادخواست توسط وکیل تقدیم شود مشخصات وکیل نیز باید درج گردد.
  2. نام، نام خانوادگی، اقامتگاه و شغل خوانده.
  3. تعیین خواسته و بهای آن مگر آن که تعیین بهاء ممکن نبوده یا خواسته، مالی نباشد.
  4. تعهدات و جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می‌داند به طوری که مقصود واضح و روشن باشد.
  5. آنچه که خواهان از دادگاه درخواست دارد.
  6. ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، از اسناد و نوشتجات و اطلاع مطلعین و غیره، ادله مثبته به ترتیب و واضح نوشته می‌شود و اگر دلیل، گواهی گواه باشد، خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به‌طور صحیح معین کند.
  7. امضای دادخواست دهنده و در صورت عجز از امضاء، اثر انگشت او.

تبصره ۱ - اقامتگاه باید با تمام خصوصیات از قبیل شهر و روستا و دهستان و خیابان به نحوی نوشته شود که ابلاغ به سهولت ممکن باشد.

تبصره ۲ - چنانچه خواهان یا خوانده شخص حقوقی باشد، در دادخواست نام و اقامتگاه شخص حقوقی نوشته خواهد شد.[۴]

در دادخواست تجدیدنظر

در دادخواست باید نکات زیر قید شود:

  1. نام و نام خانوادگی و اقامتگاه و سایر مشخصات تجدیدنظر خواه و وکیل او درصورتی که دادخواست را وکیل داده باشد.
  2. نام و نام خانوادگی، اقامتگاه و سایر مشخصات تجدیدنظر خوانده.
  3. حکم یا قراری که از آن درخواست تجدیدنظر شده‌است.
  4. دادگاه صادرکننده رأی.
  5. تاریخ ابلاغ رأی.
  6. دلایل تجدید نظر خواهی.[۵]

در ماده ۳۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده بعد شرایط دادخواست تجدیدنظر بیان شده‌است، این ماده مشابه ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی در ارتباط با دادخواست مرحله بدوی می‌باشد با این تفاوت که در این ماده از شرایط تنظیم دادخواست تجدیدنظر به زبان فارسی و یادداشت در فرم چاپی مخصوص سخنی به میان نیامده است. اما شکی نیست که وقتی که دادخواست بدوی باید در فرم چاپی مخصوص و به زبان فارسی تنظیم شود، در دادخواست مرحله تجدیدنظر نیز باید این دو شرط رعایت گردد.[۶]

در دادخواست فرجامی

در دادخواست باید نکات زیر قید شود:

  1. نام و نام خانوادگی و اقامتگاه و سایر مشخصات فرجام خواه و وکیل او درصورتی که دادخواست را وکیل داده باشد.
  2. نام و نام خانوادگی و اقامتگاه و سایر مشخصات فرجام خوانده
  3. حکم یا قراری که از آن درخواست فرجام شده‌است.
  4. دادگاه صادرکننده رأی.
  5. تاریخ ابلاغ رأی.
  6. دلایل فرجام خواهی.[۷]

انواع دادخواست

انواع دادخواست عبارتند از:

الف) دادخواست بدوی و شکایت: سندی است که به وسیله آن خواهان، با رعایت مقررات، با تسلیم ادعاهای خود به دادگاه بدوی، درخواست رسیدگی و صدور رای نموده و موجب می‌شود که دادرسی، به مفهوم اعم کلمه در این مرحله آغاز گردد. [۸]

ب) دادخواست اصلی و طاری: دادخواست اصلی سندی است که به موجب آن دعوای بدوی یا شکایت از رای اقامه می‌شود. هردادخواستی که در جریان دعاوی اقامه شده تقدیم گردد، در صورت وحدت منشأ یا ارتباط کامل دعوای اقامه شده با دعوای اصلی، دادخواست طاری محسوب می‌شود. [۹]

رابطه دادخواست و درخواست

مفهوم درخواست با دادخواست ارتباط زیادی دارد و تمییز آن‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است، چرا که در مورد درخواست لزومی ندارد که تشریفات خاص دادخواست رعایت گردد. درخواست (به معنای خواهش، مطالبه، تقاضا) هم در امور کیفری وجود دارد و هم در امور مدنی، هرچند درخواست در امور مدنی مصادیق بیشتر و کاربرد فراوان‌تری دارد. [۱۰]

عدم لزوم دادخواست در رسیدگی مسبوق به نقض رای

برای تجدید هر رسیدگی تقدیم دادخواست لازم است مگر رسیدگی که مسبوق به نقض رای باشد.[۱۱] لذا نقض رای فرجام خواسته در دیوان، نقض حکم دادگاه به علت نقص تحقیقات یا علتی غیر از نقص تحقیقات، نقض رای اصراری در هیئت عمومی شعب حقوقی دیوان و نقض دو رای مغایر از موارد رسیدگی بدون دادخواست می‌باشد[۱۲] چرا که رسیدگی دادگاه مرجوع الیه در تداوم رسیدگی و ادامه رسیدگی‌های قبلی است، و نیازی به تقدیم دادخواست ندارد.[۱۳]

رویه قضایی

منابع

  1. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد سوم). چاپ 4. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 330008
  2. فهیمه ملک‌زاده. اصطلاحات تشریحی آیین دادرسی (کیفری-مدنی). چاپ 2. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2139696
  3. علی عباس حیاتی. شرح قانون آیین دادرسی مدنی. چاپ 2. سلسبیل، 1385.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 466888
  4. ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی
  5. ماده ۳۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی
  6. علی مهاجری. مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد سوم). چاپ 4. فکرسازان، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3919136
  7. ماده ۳۸۰ قانون آیین دادرسی مدنی
  8. علی عباس حیاتی. شرح قانون آیین دادرسی مدنی. چاپ 2. سلسبیل، 1385.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 466912
  9. علی عباس حیاتی. شرح قانون آیین دادرسی مدنی. چاپ 2. سلسبیل، 1385.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 466912
  10. عباس کریمی. آیین دادرسی مدنی. چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1549664
  11. علی مهاجری. قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 1. فکرسازان، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 575884
  12. علی مهاجری. قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 1. فکرسازان، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 575888
  13. علی مهاجری. قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 1. فکرسازان، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 575880