افتراقی شدن دادرسی جرایم اشخاص حقوقی در حقوق ایران و انگلیس
افتراقی شدن دادرسی جرایم اشخاص حقوقی در حقوق ایران و انگلیس عنوان رساله ای است که توسط سیدیاسر ضیایی چاهگاهی، با راهنمایی علیرضا جمشیدی و محمد آشوری و با مشاوره علی حسین نجفی ابرند آبادی و حسنعلی موذن زادگان در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دفاع گردید.
 | |
| عنوان | افتراقی شدن دادرسی جرایم اشخاص حقوقی در حقوق ایران و انگلیس |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | سیدیاسر ضیایی چاهگاهی |
| استاد راهنما | علیرضا جمشیدی، محمد آشوری |
| استاد مشاور | علی حسین نجفی ابرند آبادی، حسنعلی موذن زادگان |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری |
چکیده
آیین دادرسی کیفری افتراقی اشخاص حقوقی، تحت تاثیر دیدگاه های پسانوگرایی در سیاست جنایی شکلی ایجاد گردید تا هم سو با مقررات ماهوی، ساز و کار و ابزار شکلی مقتضی را به منظور مدیریت کیفری جرایم این اشخاص در اختیار متولیان عدالت کیفری قرار دهد. افتراقی بودن دادرسی؛ به معنی عدم نیاز به مقررات عمومی آیین دادرسی کیفری نمی باشد، بلکه مکمل آن است. افتراقی بودن دادرسی اشخاص حقوقی، هم سو با اهداف و اصول راهبردی آیین دادرسی کیفری تفسیر می شود. افتراقی شدن در مفهوم مضیق، خلا قانونی ناشی از تفاوت های ساختاری و شخصیتی این مجرمین نوظهور را پوشش می دهد و در مفهوم موسع، براساس نظر استاد ریمون گسن در تشریح اهداف آیین دادرسی کیفری، حقوق اصحاب دعوا شامل شخص حقوقی متهم، بزه دیده و جامعه را تضمین و صیانت می نماید. نظام حقوقی ایران نیز می تواند بر اساس یافته های حاصل از مطالعات تطبیقی آن گونه که در حقوق انگلستان و سایر کشورهای مترقی عرضه شده، متناسب با مقتضیات زمانی و مکانی، تکمیل و ارتقاء یابد و از نهاد ها و ساز و کارهای جدید، الگو برداری نماید. متنوع نمودن ابزارهای شکلی و ضمانت اجراها می تواند، دادرسی کیفری اشخاص حقوقی را عادلانه تر نماید. پیش بینی قرارهای تامین کیفری خاص اشخاص حقوقی مانند قرار اصلاح ساختار و وضعیت جرم زا، قرار جبران خسارت، قرار تفتیش و بازرسی اسناد و مدارک شخص حقوقی و هم چنین شناسایی ضابطین خاص در این گونه از آیین دادرسی کیفری ضرورت دارد. روش مورد نظر در این تحقیق، به صورت تحلیلی– توصیفی بوده و از منابع کتابخانه ای در جمع آوری داده ها و اطلاعات استفاده گردید. برای فهم بهتر ایرادات و نواقص قانون آیین دادرسی کیفری و به منظور شناسایی چالش های رویه قضایی از روش مصاحبه با قضات، ضابطان و سایر متولیان عدالت کیفری نیز استفاده شده است.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه
۱– اهمیت و ضرورت تحقیق
۲– پرسش های تحقیق
۳– فرضیه های تحقیق
۴– پیشینه تحقیق
۵– روش تحقیق
۶– جنبه نوآوری تحقیق
۷– جنبه کاربردی تحقیق
۸– سازمان تحقیق
بخش اول: مبانی افتراقی شدن دادرسی کیفری اشخاص حقوقی
فصل اول: مبانی حقوقی دادرسی افتراقیِ اشخاص حقوقی
مبحث اول: مبانی عام ناظر به اصول و اهداف راهبردی افتراقی شدن دادرسی کیفری اشخاص حقوقی
گفتار اول: عدالت کیفری حداقلی و کمینه ای
بند اول: نوع جرم قابل انتساب به شخص حقوقی
الف: پرداخت دیه و خسارات قبل از پذیرش قاعده مسوولیت کیفری شخص حقوقی
ب: پرداخت دیه و خسارات بعد از پذیرش قاعده مسوولیت کیفری شخص حقوقی
۱: محکومیت انفرادی شخص حقوقی در پرداخت دیه و خسارت
۲: محکومیت انفرادی نماینده قانونی در پرداخت دیه و خسارت
۳: محکومیت مستقل شخص حقوقی به پرداخت دیه و نماینده قانونی به مجازات تعزیری
۴: محکومیت اشتراکی نماینده قانونی و شخص حقوقی در پرداخت دیه و خسارت
بند دوم: نوع شخص حقوقی
بند سوم: شیوه و هدف فعالیت اشخاص حقوقی
بند چهارم: تجاوز از حدود اذن و اختیارات توسط نماینده قانونی
بند پنجم: ارتکاب جرم به نام یا در راستای منفعت شخص حقوقی
بند ششم: انحلال غیرارادی شخص حقوقی
گفتار دوم: افتراقی شدن دادرسی اشخاص حقوقی و تضمین حقوق اصحاب دعوا
بند اول: ساز و کار دادرسی افتراقی در تضمین حقوق بزه دیدگان
بند دوم: ساز و کار دادرسی افتراقی در تضمین حق های دفاعی و اصلاح شخص حقوقی
بند سوم: ساز و کار دادرسی افتراقی اشخاص حقوقی در صیانت از نظم و امنیت جامعه
مبحث دوم: مبانی خاص ناظر به ساختار و شرایط جرایم اشخاص حقوقی
بند اول: مسوولیت و آیین دادرسی کیفری نیابتی و مستقل برای شخص حقوقی
بند دوم: ضرورت اجتماعی در پذیرش آیین دادرسی کیفری شخص حقوقی
فصل دوم: مبانی جرم شناختی دادرسی افتراقی اشخاص حقوقی
مبحث اول: مبنای جرم شناختی بالینی دادرسی کیفری و اشخاص حقوقی خطرناک
گفتار اول: بازسازگاری بر مبنای مسیولیت اجتماعی شخص حقوقی
بند اول: اشخاص حقوقی خطرناک و ناسازگار
بند دوم: فرهنگ و ساختار جرم زا؛ معیار تمییز اشخاص حقوقی و رفتارهای خطرناک
گفتار دوم: جلوه های جرم شناختی در بازاجتماعی کردن اشخاص حقوقی متهم
بند اول: متناسب سازی تصمیم قضایی از طریق اصل تشخیص
بند دوم: تاسیس بانک سابقه محکومیت و تشکیل پرونده شخصیت
بند سوم: ضم امین یا نماینده قضایی، رهیافتی برای اصلاح اجتماعی و ساختار جرم زای شخص حقوقی
مبحث دوم: مبنای جرم شناختی انتقادی و حمایت از اشخاص بزه دیده و جامعه
گفتار اول: دادرسی کیفری ترمیمی اشخاص حقوقی
گفتار دوم: دادرسی افتراقی در پرتو رویکردهای عدالت کیفری تلفیقی
بخش دوم: جلوه های افتراقی شدن فرآیند کیفری اشخاص حقوقی
فصل اول: افتراقی شدن در مرحله تحقیقات مقدماتی
مبحث اول: نظام کشف جرم و دلایل اتهام و ضابطی گری در تعقیب شخص حقوقی
گفتار اول: کشف جرم و دلایل اتهام
بند اول: کشف جرم
بند دوم: ضوابط خاص در ادله اثبات اتهام اشخاص حقوقی و نماینده قانونی
الف: غلبه اماره مجرمیت در جرایم صنفی و خاص اشخاص حقوقی
ب: عدم حجیت اقرار و سوگند نماینده قانونی متهم علیه شخص حقوقی
گفتار دوم: ضابطان خاص در جرایم اشخاص حقوقی: انواع و تکالیف قانونی
بند اول: انواع ضابطان در ایران و انگلستان
الف) ضابطان جرایم اشخاص حقوقی در نظام کیفری ایران
ب) ضابطان جرایم شرکتی در نظام کیفری انگلستان
۱: نهاد ملی جرم
۲: اداره کلاهبرداری های شدید
۳: مرکز ملی جرایم اقتصادی
۴: ضابطان خاص در جرم قتل غیرعمدی شرکتی
بند دوم:تکالیف ضابطان دادگستری در مواجهه با جرایم اشخاص حقوقی
الف: ابلاغ اوراق و تصمیم های قضایی به اشخاص حقوقی
ب: ورود، تفتیش، بازرسی شخص حقوقی و بازداشت نماینده قانونی
مبحث دوم: از تعلیق تا تحقیق از شخص حقوقی و صدور قرارهای تامین کیفری
گفتار اول: تشریفات قانونی در تحقیق از شخص حقوقی
بند اول: احضار ، تفهیم و تبیین اتهام
بند دوم: ابلاغ اخطاریه و اوراق قضایی
بند سوم: تعلیق تعقیب جرایم اشخاص حقوقی در ایران و انگلستان
الف: تعلیق تعقیب جرایم اشخاص حقوقی در نظام کیفری ایران
ب: تعلیق تعقیب جرایم شرکت ها در حقوق کیفری انگلستان
بند چهارم: محدودیت های ناظر به حق های دفاعی شخص حقوقی در تحقیقات مقدماتی
الف: تحدید حق بهره مندی از وکیل در جرایم خاص
ب: صدور دستور ممنوع المعامله بودن در جرایم خاص
گفتار دوم:گونه ها و تشریفات قانونیِ قرارهای تامین کیفری خاص در ایران و انگلستان
بند اول: قرارهای تامین خاص اشخاص حقوقی در نظام کیفری ایران
الف: قرار ممنوعیت فعالیت شغلی زمینه ساز تکرار جرم
ب: قرار منع تغییر ارادی در وضعیت شخص حقوقی
۱: قرار منع انحلال ارادی شخص حقوقی
۲: قرار منع ادغام ارادی شخص حقوقی
۳: قرار منع تبدیل ارادی شخص حقوقی
بند دوم: قرارهای تامین خاص اشخاص حقوقی در نظام کیفری انگلستان
الف: قرار جبران خسارت
ب: قرار اصلاح وضعیت و ساختار جرم زایِ شخص حقوقی
پ: قرار خودگزارشی شخص حقوقی
ت: قرار الزام به همکاری شخص حقوقی
ث: قرار بازرسی و ضبط مدارک و اطلاعات شخص حقوقی
بند سوم: ضرورت شناسایی قرارهای تامین کیفری افتراقی
الف: قرار خسارت زدایی از طریق صندوق بیمه جبران خسارات در موارد خاص
ب: قرار اعلام هشدار جرم شخص حقوقی از طریق رسانه ها
فصل دوم: افتراقی شدن در مرحله دادرسی و اجرای احکام کیفری
مبحث اول: جلوه های افتراقی شدن و قواعد صلاحیت
گفتار اول: صلاحیت محلی مرجع قضایی در جرم شخص حقوقی
بند اول: پیگرد شخص حقوقی به صورت منفرد
بند دوم: پیگیرد تبعی شخص حقوقی توام با نماینده قانونی
الف: تعقیب شخص حقیقی در محل وقوع جرم
ب: تعقیب شخص حقیقی در حوزه قضایی محل دستگیری
گفتار دوم: صلاحیت اضافی مرجع قضایی در جرم شخص حقوقی و نماینده قانونی
بند اول: اتهام شخص حقوقی و صلاحیت اضافی
الف: صلاحیت ذاتی واحد و تعدد اتهام نماینده قانونی و شخص حقوقی
ب: صلاحیت به اعتبار شخصیت مرتکب
پ: مرجع قضایی صالح میان شعبه زیرمجموعه و مرکزیت اصلی شخص حقوقی
ت: صلاحیت اضافی در جرایم خارج از کشور منتسب به شخص حقوقی ایرانی یا غیرایرانی:
بند دوم: صلاحیت اضافی در جرم نماینده قانونی بر اساس اصل وحدت مرجع قضایی رسیدگی کننده
مبحث دوم: تشریفات رسیدگی و اجرای حکم کیفری اشخاص حقوقی در ایران و انگلستان
گفتار اول: تشریفات دادرسی در مرحله بدوی
بند اول: تشریفات دادگاه کیفری
در رسیدگی به اتهام شخص حقوقی
بند دوم: تشریفات دادگاه کیفری
در رسیدگی به اتهام شخص حقوقی
گفتار دوم: اشخاص حقوقی و تشریفات اعتراض به آراء قضایی
بند اول: واخواهی شخص حقوقی از رای غیابی
بند دوم: تجدیدنظرخواهی شخص حقوقی در مرجع عالی
بند سوم: فرجام خواهی شخص حقوقی
گفتار سوم: افتراقی شدن مرحله اجرای احکام کیفری اشخاص حقوقی در ایران و انگلستان
بند اول: قواعد عمومی اجرای احکام کیفری اشخاص حقوقی
الف: مقررات عمومی اجرای حکم شخص حقوقی در ایران
ب: مقررات عمومی اجرای حکم کیفری شرکت ها در انگلستان
بند دوم: چالش های اجرای احکام کیفری اشخاص حقوقی
الف: اجرای مجازات انحلال شخص حقوقی
ب: اجرای جزای نقدی نسبت به شخص حقوقی و تقسیط دیون ناشی از جرم
پ: اجرای مصادره اموال شخص حقوقی
ت: امکان سنجی شمول عفو نسبت به شخص حقوقی محکوم علیه
ث: موانع زیرساختی در اجرای مجازات های مربوط به ممنوعیت و محدودیت های قانونی
نتیجه گیری:
پیشنهادها:
منابع
کلیدواژه ها
- آیین دادرسی کیفری افتراقی
- شخص حقوقی
- نماینده قانونی
- مسوولیت کیفری اشتقاقی
- تبیین اتهام
- قرار منع تغییر ارادی