نظریه شماره 7/1401/1341 مورخ 1402/04/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مطالبه خسارت از کمیسیون ملی جبران خسارات متهمان بی گناه

شماره نظریه	۷/۱۴۰۱/۱۳۴۱
شماره پرونده	۱۴۰۱-۱۶۸-۱۳۴۱ک
تاریخ نظریه	۱۴۰۲/۰۴/۲۳
موضوع نظریه	قانون آیین دادرسی کیفری
محور نظریه	جبران خسارت از متهمان بی گناه

چکیده نظریه شماره 7/1401/1341 مورخ 1402/04/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مطالبه خسارت از کمیسیون ملی جبران خسارات متهمان بی گناه: جبران خسارت از بازداشت شدگانی که با صدور حکم برائت یا قرار منع پیگرد قطعی، بی گناهی آنان اثبات می شود، در اصل یکصد و هفتاد و یکم قانون اساسی و در ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی و سپس در ماده ۱۳ قانون مجازات اسلامی مورد حکم قرار گرفت و آنچه در مواد ۲۵۵ تا ۲۶۱ قانون آیین دادرسی کیفری در این خصوص وضع شده است، از حیث ماهوی متضمن وضع قاعده جدیدی نیست؛ بلکه صرفا ناظر بر شکل و نحوه جبران خسارت است. مطابق ماده ۲۵۷ قانون آیین دادرسی کیفری، بازداشت شدگان بی گناه باید ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی حاکی از بی گناهی خود، درخواست جبران خسارت وارده را به کمیسیون استانی تقدیم کنند؛ بنابراین تاریخ بازداشت متهم بی گناه که قبل از لازم الاجرا شدن قانون آیین دادرسی کیفری بوده و حکم برائت یا قرار منع تعقیب قطعی بعد از لازم الاجرا شدن این قانون صادر شده است، مشمول مقررات مواد ۲۵۵ تا ۲۶۱ قانون پیش گفته است.

استعلام

در فرض تحقق اشتباه قاضی منجر به بازداشت شخص متهم و مطالبه خسارت از کمیسیون مربوط، چنانچه اشتباه در تاریخی مقدم بر تاریخ تصویب قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ حادث شده ولی تاریخ احراز آن مؤخر بر تاریخ تصویب قانون مذکور باشد؛ مثلا اشتباه در سال ۱۳۹۰ حادث شده و در سال ۱۳۹۵ تحقق آن به موجب رأی مرجع بالاتر احراز شده است، آیا امکان مطالبه خسارت وجود دارد؟ به عبارت دیگر ملاک برای قابلیت استماع درخواست، تاریخ حدوث اشتباه است یا تاریخ احراز آن؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

جبران خسارت از بازداشت شدگانی که با صدور حکم برائت یا قرار منع پیگرد قطعی، بی گناهی آنان اثبات می شود، در اصل یکصد و هفتاد و یکم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ و سپس در ماده ۱۳ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مورد حکم قرار گرفت و آنچه در مواد ۲۵۵ تا ۲۶۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ در این خصوص وضع شده است، از حیث ماهوی متضمن وضع قاعده جدیدی نیست؛ بلکه صرفا ناظر بر شکل و نحوه جبران خسارت است. مطابق ماده ۲۵۷ قانون آیین دادرسی کیفری، بازداشت شدگان بی گناه باید ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی حاکی از بی گناهی خود، درخواست جبران خسارت وارده را به کمیسیون استانی تقدیم کنند؛ بنابراین در فرض سؤال که تاریخ بازداشت متهم بی گناه قبل از لازم الاجرا شدن قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ بوده و حکم برائت یا قرار منع تعقیب قطعی بعد از لازم الاجرا شدن این قانون صادر شده است، مشمول مقررات مواد ۲۵۵ تا ۲۶۱ قانون پیش گفته است.

مواد مرتبط

• اصل یکصد و هفتاد و یکم قانون اساسی
• ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۱۳ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۲۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۲۶۱ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۲۵۷ قانون آیین دادرسی کیفری

جستارهای وابسته

• اشتباه
• رأی قطعی
• ابلاغ
• حکم
• برائت
• قرار منع پیگرد
• خسارت
• متهم
• بازداشت
• قاضی