معامله معاطاتی

معاطات یعنی داد و ستد و مبادله، بدون نیاز به ایجاب و قبول لفظی، و به معامله ای که در آن، قصد طرفین، به موجب عمل یا کاری محرز گردیده باشد؛ معامله معاطاتی گویند. انشاء، عبارت از ابراز اراده بوده و به هر طریقی اعم از لفظی و غیرلفظی قابل تحقق است، البته در مقابل، انتقاد شده‌ است که قصد انشاء، فقط با لفظ محقق می‌گردد.

مطابق قانون مدنی، انشاء معامله ممکن است به وسیلهٔ عملی که مبین قصد و رضا باشد مثل قبض و اقباض حاصل گردد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد، بنابراین قانونگذار، جز در مواردی که به موجب قانون، استثنا گردیده‌است؛ ایجاب غیرلفظی را ممکن دانسته‌ است.

مواد مرتبط

• ماده ۱۹۳ قانون مدنی

مصادیق

• عقود غائبین، با ایجاب و قبول لفظی صورت نگرفته و در دسته معاطات قرار دارد.

شرایط صحت معاطات

در معاطات، قبض مبیع و اقباض ثمن، کافی بوده؛ و دیگر نیازی به استعمال لفظ نمی‌باشد، البته همه شرایط صحت و اعتبار معاملات، در معاطات نیز باید رعایت گردد.

قلمرو

نکاح معاطاتی، صحیح نیست، و جرم محسوب می‌گردد.

در فقه

• بنا به نظر مشهور فقها، معامله معاطاتی صحیح است.

در رویه‌ قضایی

• به موجب دادنامه شماره ۶۷۴ مورخه ۱۳۷۰/۱۰/۴ شعبه ۲۲ دیوان عالی کشور، انعقاد بیع از طریق تنظیم قولنامه، مبین بر قصد و رضای طرفین بوده و صحیح است.

• به موجب دادنامه شماره ۲۵۳ مورخه ۱۳۶۷/۳/۲۳ شعبه ۲۱ دیوان عالی کشور، تحقق بیع از طریق معاطات امکان پذیر است.

• رای دادگاه درباره اثبات وقوع عقد بیع به استناد وکالت نامه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۶۰۰۹۴۰)
• رای دادگاه درباره شرط صدور سند مفروز برای ملک دارای سابقه ثبتی (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۹۰۱۴۰۰)

مقالات مرتبط

• بررسی فرایند و آثار قصد و رضا در معاملات سنتی و الکترونیکی
• تأثیر اراده در ایجاد تعهد در حقوق ایران
• معاملات عمده‌ی بورسی از حیث تشکیل، آثار و انحلال
• کارایی اقتصادی شرط وجه التزام برای مبیعِ مستحق للغیر درآمده (فراتر از آرای وحدت رویه شماره ۷۳۳ و ۸۱۱)
• مبانی فقهی مشروعیت نکاح معاطاتی
• ضرورت ابلاغ اراده و حفظ مصلحت در اعمال حقوقی
• مطالعه تطبیقی قانون حاکم بر قراردادهای هوشمند دیجیتالی از منظر حقوق بین‌الملل خصوصی در نظام حقوقی ایران و مقررات رم یک
• متاورس و چالشهای حقوقی در حوزۀ حقوق اموال
• مسئولیت وکیل ناشی از توقیف اموال
• شیوه‌های ارائه اطلاعات نادرست: مطالعه تطبیقی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان ایران و حقوق انگلستان

جستارهای وابسته

• رضا

• عقد

• قصد انشاء
• نکاح معاطاتی