معامله به قصد فرار از دین: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
جز (added Category:اصطلاحات حقوق مدنی using HotCat) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[رده:اصطلاحات حقوق مدنی]] | [[رده:اصطلاحات حقوق مدنی]] | ||
به هر [[عمل حقوقی]] | به هر [[عمل حقوقی]] توام با [[تقلب]] که منظور [[انتقال]] دهنده [[مال]]، فرار از [[دیون]] خود باشد، '''معامله به قصد فرار از دین''' گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آسیب‌شناسی فقهی قوانین حقوقی قانون مدنی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=7272|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضائیه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> معامله به قصد فرار از دین را نمی‌توان در دسته [[مسئولیت مدنی]] و [[ضمان قهری]] قرار داد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اندیشه‌های فقهی (حقوقی-اقتصادی) (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2825160|صفحه=|نام۱=علی اکبر|نام خانوادگی۱=ایزدی فرد|چاپ=1}}</ref> | ||
مطابق [[ماده ۲۱۸ قانون مدنی]] اصلاحی ۱۳۷۰/۸/۱۴: «هرگاه معلوم شود که معامله با قصد فرار از دین به‌طور صوری انجام شده، آن معامله [[بطلان عقد|باطل]] است.» | مطابق [[ماده ۲۱۸ قانون مدنی]] اصلاحی ۱۳۷۰/۸/۱۴: «هرگاه معلوم شود که معامله با قصد فرار از دین به‌طور [[معامله صوری|صوری]] انجام شده، آن [[معامله]] [[بطلان عقد|باطل]] است.» بین این ماده و [[ماده ۲۱۷ قانون مدنی]]، [[تعارض]] وجود دارد، زیرا برخلاف جمیع [[عقد|عقود]]، '''معامله به قصد فرار از دین''' اگر صوری باشد، در هر صورت باطل است؛ چه به هنگام انعقاد عقد، تصریح به هدف [[انتقال]] دهنده شده باشد و چه نشده باشد، در مقام حل چنین تعارضی، می‌توان قائل به این گردید که این ماده، [[تخصیص|مخصص]] ماده قبل است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دایرةالمعارف حقوق مدنی و تجارت (جلد اول) (حقوق تعهدات عقود و ایقاعات)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4214136|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> | ||
'''معاملات به قصد فرار از دین''' که به‌طور صوری انعقاد می‌یابند؛ به دلیل فقدان [[قصد انشاء]]، باطل هستند، چرا که قصد انشاء، مهمترین رکن عقد بوده؛ و فقدان آن، موجب بطلان معامله می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره مقدماتی حقوق مدنی (جلد دوم) (قواعد عمومی قرادادها)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=233692|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|چاپ=9}}</ref> گفتنی است قراردادهای صوری، باطل بوده و نسبت به [[متعاقدین]] اثری ندارند، چنین عقودی، توسط اشخاص ثالث نیز قابل استناد نیستند، مگر اینکه در نتیجه انعقاد معاملات مزبور، متحمل [[ضرر|زیان]] گردیده باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد سوم) (قواعد عمومی قراردادها، آثار قرارداد در رابطه دو طرف و نسبت به اشخاص ثالث))|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2915512|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=3}}</ref> همچنین لازم به ذکر است که معاملاتی که به قصد فرار از دین بوده؛ اما صوری نیستند؛ [[عدم نفوذ|غیرنافذ]] می‌باشند نه باطل، مانند کمک به مؤسسه خیریه به قصد فرار از دین.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اندیشه‌های فقهی (حقوقی-اقتصادی) (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2825184|صفحه=|نام۱=علی اکبر|نام خانوادگی۱=ایزدی فرد|چاپ=1}}</ref> | |||
== مواد مرتبط == | |||
* [[ماده ۲۱۸ قانون مدنی]] | |||
[[ماده ۲۱۸ قانون مدنی]] | |||
[[ماده ۲۱۸ مکرر قانون مدنی]] | * [[ماده ۲۱۸ مکرر قانون مدنی]] | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
قبل از اصلاح | تا قبل از اصلاح ماده ۲۱۸ قانون مدنی، قانونگذار، تصریح به لزوم صوری بودن معامله به قصد فرار از دین ننموده بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد سوم) کلیات عقود و حقوق تعهدات (نظری و کاربردی)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1728040|صفحه=|نام۱=جواد|نام خانوادگی۱=افتخاری|چاپ=1}}</ref> | ||
قبل از اصلاح | تا قبل از اصلاح ماده فوق، قانونگذار، [[ضمانت اجرا|ضمانت اجرای]] '''معامله به قصد فرار از دین''' را عدم نفوذ چنین معاملاتی دانسته بود؛ نه بطلان آن.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد سوم) کلیات عقود و حقوق تعهدات (نظری و کاربردی)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1728040|صفحه=|نام۱=جواد|نام خانوادگی۱=افتخاری|چاپ=1}}</ref> | ||
== در حقوق تطبیقی == | == در حقوق تطبیقی == | ||
ضمانت اجرای معامله به قصد فرار از دین، در حقوق قدیم فرانسه و روم باستان، بطلان چنین معاملاتی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=معامله به قصد فرار از دین در حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=کیهان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3828656|صفحه=|نام۱=بهرام|نام خانوادگی۱=درویش خادم|چاپ=1}}</ref> | * ماده ۱۱۶۷ قانون مدنی فرانسه، به معامله به قصد فرار از دین اختصاص یافته‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فصلنامه حقوقی مجد سال اول، شماره اول، تابستان 1386|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1863548|صفحه=|نام۱=مجمع علمی|فرهنگی مجد|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref> | ||
* ضمانت اجرای معامله به قصد فرار از دین، در حقوق قدیم فرانسه و روم باستان، بطلان چنین معاملاتی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=معامله به قصد فرار از دین در حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=کیهان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3828656|صفحه=|نام۱=بهرام|نام خانوادگی۱=درویش خادم|چاپ=1}}</ref> | |||
در ماده | * در ماده ۲–۱۳۴۱ قانون مدنی فرانسه همچون مبحث معامله به قصد فرار از دین در حقوق ایران، برای [[متعهد له|متعهدله]] پیش بینی شده است که می تواند نسبت به اعمال حقوقی متقلبانه ی [[متعهد]] به نام خویش [[اقامه دعوا|اقامه دعوی]] نماید. در حقوق فرانسه به چنین [[دعوی|دعوایی]]، دعوای پل یا پولین گفته می شود<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مدنی فرانسه|ترجمه=|جلد=|سال=1401|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6713372|صفحه=|نام۱=سیامک|نام خانوادگی۱=پاکباز|چاپ=1}}</ref> | ||
== در فقه == | == در فقه == | ||
ظاهر این است که معامله به قصد فرار از | |||
* [[ظاهر]] این است که '''معامله به قصد فرار از دین'''، صحیح نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله پژوهش‌های فقهی-حقوقی (جلد سیزدهم) (معاملات مدیون، قرارداد حمل و نقل از دیدگاه فقه و حقوق سرقفلی و…)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=قضا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=487212|صفحه=|نام۱=فرج اله|نام خانوادگی۱=هدایت نیا گنجی|چاپ=1}}</ref> | |||
* با استناد به [[قاعده لاضرر]]، معامله به قصد فرار از دین، باطل است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تدلیس (سوء عرضه حیله مندانه) در حقوق انگلیس|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=نگاه بینه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1866032|صفحه=|نام۱=بهرام|نام خانوادگی۱=درویش|چاپ=2}}</ref> | |||
== ضمانت اجرا == | == ضمانت اجرا == | ||
ضمانت اجرای مقرر در این ماده، نوعی تأمین است که به جهت جلوگیری از [[تضییع]] و تفریط حقوق طلبکار، نسبت به [[دین موجل|دیون مؤجل]] و مستند به [[سند عادی]] نیز قابل تسری می‌باشد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آموزه‌های حقوق مدنی تعهدات|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3548856|صفحه=|نام۱=محمدکاظم|نام خانوادگی۱=مهتاب پور|نام۲=افروز|نام خانوادگی۲=صمدی|نام۳=راضیه|نام خانوادگی۳=آرمین|چاپ=1}}</ref> اما قبل از اقامه [[دعوی|دعوا]] در دادگاه، نمی‌توان تقاضای [[تامین خواسته|تأمین خواسته]]، نسبت به اموالی را نمود که بنا بر ادعای طلبکار، توسط مدیون، به قصد فرار از دین منتقل | === در قانون === | ||
مطابق [[ماده ۲۱۸ مکرر قانون مدنی]] الحاقی ۱۳۷۰/۰۴/۱۸: «هرگاه [[داین|طلبکار]] به [[دادگاه]] [[دادخواست]] داده [[دلیل|دلائل]] اقامه نماید که مدیون برای فرار از دین قصد فروش [[مال|اموال]] خود را دارد، دادگاه می‌تواند [[قرار]] [[توقیف اموال]] وی را به میزان بدهی او صادر نماید که در این صورت بدون اجازه دادگاه حق فروش اموال را نخواهد داشت.» ضمانت اجرای مقرر در این ماده، نوعی تأمین است که به جهت جلوگیری از [[تضییع]] و تفریط حقوق طلبکار، نسبت به [[دین موجل|دیون مؤجل]] و مستند به [[سند عادی]] نیز قابل تسری می‌باشد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آموزه‌های حقوق مدنی تعهدات|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3548856|صفحه=|نام۱=محمدکاظم|نام خانوادگی۱=مهتاب پور|نام۲=افروز|نام خانوادگی۲=صمدی|نام۳=راضیه|نام خانوادگی۳=آرمین|چاپ=1}}</ref> اما قبل از اقامه [[دعوی|دعوا]] در دادگاه، نمی‌توان تقاضای [[تامین خواسته|تأمین خواسته]]، نسبت به اموالی را نمود که بنا بر [[ادعا|ادعای]] طلبکار، توسط مدیون، به قصد فرار از دین منتقل شده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1247136|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=2}}</ref> | |||
=== در رویه قضایی === | |||
* به نظر کمیسیون [[نشست قضایی|نشست‌های قضایی]] به مناسبت نشست قضات دادگستری آذرشهر، اگر دلایل طلبکار مبنی بر امکان اقدام مدیون نسبت به فروش مال خویش، به قصد فرار از دین، قوی باشد؛ در این صورت دادگاه، پس از تعیین [[خسارت احتمالی]] و [[مطالبه]] آن از [[خواهان]]، مبادرت به صدور قرار [[دستور موقت]] خواهد نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نگرشی کاربردی به دستور موقت|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2573036|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> | |||
* مطابق [[نظریه شماره 7/1401/890 مورخ 1401/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره استرداد مازاد قیمت مال مورد معامله به قصد فرار از دین به منتقل الیه آن|نظریه شماره 7/1401/890 مورخ 1401/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]: در صورت فزونی قیمت مال [[مورد معامله]] به قصد فرار از دین، نسبت به [[محکوم به]]، پس از برگزاری [[مزایده|مزایده]] و کسر محکوم به و [[هزینه های اجرایی]]، مازاد قیمت به انتقال گیرندۀ مال مسترد می گردد.<ref>'''[[نظریه شماره 7/1401/890 مورخ 1401/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره استرداد مازاد قیمت مال مورد معامله به قصد فرار از دین به منتقل الیه آن]]'''</ref> | |||
به | * [[رای دادگاه درباره اثر معامله به قصد فرار از دین نسبت به انتقال گیرنده جاهل (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۰۰۱۳۱۲)]]: اگر انتقال گیرنده مال به قصد فرار از دین انتقال دهنده [[قطع|عالم]] نباشد و معامله به نحو واقعی (نه صوری) واقع شده باشد، انتقال گیرنده مسئول پرداخت دین یا محکوم به نبوده و نمی توان او را محکوم به [[تأدیه]] [[عین]] یا [[مال مثلی|مثل]] یا قیمت کرد؛ بنابراین صرف محکومیت انتقال دهنده اولیه به لحاظ انجام فرار از دین خللی به معاملات بعدی که در آن طرف معامله هیچ گونه علم و اطلاعی از مدیون بودن [[مالک]] اولیه نداشته وارد نمی نماید.<ref>[[رای دادگاه درباره اثر معامله به قصد فرار از دین نسبت به انتقال گیرنده جاهل (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۰۰۱۳۱۲)]]</ref> | ||
* [[نظریه شماره 7/1400/956 مورخ 1400/09/02 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره صحت معامله به قصد فرار از دین|نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۹۵۶ مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۰۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره صحت معامله به قصد فرار از دین]] | |||
* [[نظریه شماره 7/1402/380 مورخ 1402/05/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره انتقال مال توسط مدیون با انگیزه فرار از پرداخت دین|نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۳۸۰ مورخ ۱۴۰۲/۰۵/۳۰ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره انتقال مال توسط مدیون با انگیزه فرار از پرداخت دین]] | |||
* [[رای دادگاه درباره احراز معاملات صوری و نحوه احراز قصد (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۷۰۰۸۵۶)]] | |||
* [[رای دادگاه درباره احراز معامله به قصد فرار از دین (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۲۰۱۳۶۰)]] | |||
* [[نظریه شماره 7/98/1695 مورخ 1399/04/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره صوری بودن معامله منشا چک|نظریه شماره ۷/۹۸/۱۶۹۵ مورخ ۱۳۹۹/۰۴/۰۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره صوری بودن معامله منشأ چک]] | |||
== وقف به قصد فرار از دین == | == وقف به قصد فرار از دین == | ||
[[وقف]] اموال [[ورشکستگی|ورشکسته]]، صحیح نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=91364|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref> وقف مال غیر بدون [[اذن]] او، و وقف مال خود به | [[وقف]] اموال [[ورشکستگی|ورشکسته]]، صحیح نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=91364|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref> وقف مال غیر بدون [[اذن]] او، و وقف مال خود به ضرر طلبکاران، وقف مورد [[رهن]] توسط [[راهن]]، وقف مالی که موضوع دستور موقت است؛ وقف تمام [[مهریه]] قبل از [[دخول]] توسط [[زوجه]]، از مصادیق [[وقف فضولی]] هستند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=345956|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref> اما اگر واقف بتواند دیون خود را پرداخته؛ و وقف، زیانی برای [[غرما]] نداشته باشد؛ دیگر نمی‌توان [[نفوذ]] چنین وقفی را مورد تردید قرار داد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=91372|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref> بنابراین جهت عدم نفوذ وقف، باید قصد اضرار به غرما و فرار از دین، اثبات گردد؛ البته عدم کفایت [[دارایی]] وی، برای پرداخت دیونش را می‌توان [[اماره]] ای جهت احراز قصد مزبور دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=91424|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref> | ||
== صلح به قصد فرار از دین == | == صلح به قصد فرار از دین == | ||
=== مبنای بطلان === | |||
[[صلح به قصد فرار از دین|صلح به منظور فرار از دین]] به دلیل [[نامشروع|غیر مشروع]] و فاسد بودن [[جهت معامله|جهت عقد]] و وجود [[قاعده لاضرر]] صحیح نمی‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (رهن و صلح)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=541168|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref> | |||
=== در فقه === | === در فقه === | ||
* صلح به قصد فرار از دین صحیح نیست؛ به خصوص زمانی که مدیون، امیدی به تحصیل مال دیگری، جهت [[تأدیه]] دیون خود نداشته باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=رساله آموزشی (قسمت دوم) احکام معاملات|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=فقه روز|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5022332|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدعلی|نام خانوادگی۱=خامنه ای|چاپ=5}}</ref> | |||
== رابطه معامله به قصد فرار از دین و معامله صوری == | |||
رابطه میان معامله صوری و معامله به قصد فرار از دین، رابطه [[عموم و خصوص من وجه]] می باشد، بدین نحو که ممکن است معامله ای به قصد فرار از دین باشد، لیکن صوری نباشد، همچنین ممکن است معامله ای صوری باشد لیکن به قصد فرار از دین نباشد، از جهتی ممکن است معامله ای هم صوری باشد و هم به قصد فرار از دین.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1396|ناشر=بهنامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6663828|صفحه=|نام۱=علیرضا|نام خانوادگی۱=شریفی|چاپ=1}}</ref> | |||
==پایان‌نامه و رساله‌های مرتبط== | |||
*[[معامله به قصد فرار از دین با تاکید بر قانون نحوه ی اجرای محکومیتهای مالی مصوب 1394|معامله به قصد فرار از دین با تأکید بر قانون نحوه ی اجرای محکومیتهای مالی مصوب ۱۳۹۴]] | |||
*[[بررسی جرم انگاری فرار از دین در فقه امامیه و نظام حقوق کیفری ایران]] | |||
== کتب مرتبط == | == کتب مرتبط == | ||
* [[معامله به قصد فرار از دین (درویش)]] | * [[معامله به قصد فرار از دین (درویش)]] | ||
==مقالات مرتبط == | |||
==مقالات مرتبط== | *[[معامله به قصد فرار از پرداخت دین از منظر اهداف کلی حقوق قراردادها]] | ||
*[[تحلیل وضعیت حقوقی انواع معاملات صوری و باتبانی ورشکسته؛ عدم هماهنگی کامل موجبات بطلان معاملات ورشکسته با موجبات بهتقصیرشدن ورشکستگی|تحلیل وضعیت حقوقی انواع معاملات صوری و باتبانی ورشکسته؛ عدم هماهنگی کامل موجبات بطلان معاملات ورشکسته با موجبات | *[[گسترش قلمرو داوری در پرتو نظریه اصیل واقعی و مطالعه تطبیقی با حقوق ایران]] | ||
*[[تحلیل وضعیت حقوقی انواع معاملات صوری و باتبانی ورشکسته؛ عدم هماهنگی کامل موجبات بطلان معاملات ورشکسته با موجبات بهتقصیرشدن ورشکستگی|تحلیل وضعیت حقوقی انواع معاملات صوری و باتبانی ورشکسته؛ عدم هماهنگی کامل موجبات بطلان معاملات ورشکسته با موجبات به تقصیر شدن ورشکستگی]] | |||
*[[تحلیل اقتصادی معامله به قصد فرار از دین در ایران]] | *[[تحلیل اقتصادی معامله به قصد فرار از دین در ایران]] | ||
*[[جایگاه و ویژگی‌های تعهد مالیاتی در نظام حقوقی تعهدات]] | *[[جایگاه و ویژگی‌های تعهد مالیاتی در نظام حقوقی تعهدات]] | ||
*[[شیوه های تفسیر قرارداد در نظام حقوقی ایران و انگلستان|شیوه‌های تفسیر قرارداد در نظام حقوقی ایران و انگلستان]] | *[[شیوه های تفسیر قرارداد در نظام حقوقی ایران و انگلستان|شیوه‌های تفسیر قرارداد در نظام حقوقی ایران و انگلستان]] | ||
*[[احقاق حقوق اقتصادی طلبکاران در معامله به قصد فرار از دین]] | *[[احقاق حقوق اقتصادی طلبکاران در معامله به قصد فرار از دین]] | ||
*[[تحلیل معامله به قصد فرار از پرداخت دین از منظر اصول زیربنایی حقوق قراردادها]] | |||
*[[ماهیت و اعتبارپرداخت دیون طبیعی و تأثیرات آن در مطالبات طلبکاران حقوقی در حقوق ایران و فرانسه]] | |||
* [[محدودیت مسئولیت سهامداران و خرق حجاب شرکت ها|محدودیت مسئولیت سهامداران و خرق حجاب شرکت‌ها]] | |||
*[[مطالعه تطبیقی جهت و علت عقد در حقوق ایران وفرانسه و فقه امامیّه]] | |||
*[[جایگاه تاثیر تقلب نسبت به اصول و قواعد حقوقی|جایگاه تأثیر تقلب نسبت به اصول و قواعد حقوقی]] | |||
* [[تأثیر تقلب در معاملۀ پایه بر اعتبار اسنادی با تأکید بر رویکرد محاکم حقوقی ایران در پروندۀ سوءاستفادة کلان بانکی|تأثیر تقلب در معاملۀ پایه بر اعتبار اسنادی با تأکید بر رویکرد محاکم حقوقی ایران در پروندۀ سوءاستفاده کلان بانکی]] | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
[[جهت معامله]] | |||
* [[جهت معامله]] | |||
* [[بطلان عقد]] | |||
* [[معامله صوری]] | |||
* [[صلح به قصد فرار از دین]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
نسخهٔ ۱۴ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۵۱
به هر عمل حقوقی توام با تقلب که منظور انتقال دهنده مال، فرار از دیون خود باشد، معامله به قصد فرار از دین گویند.[۱] معامله به قصد فرار از دین را نمی‌توان در دسته مسئولیت مدنی و ضمان قهری قرار داد.[۲]
مطابق ماده ۲۱۸ قانون مدنی اصلاحی ۱۳۷۰/۸/۱۴: «هرگاه معلوم شود که معامله با قصد فرار از دین به‌طور صوری انجام شده، آن معامله باطل است.» بین این ماده و ماده ۲۱۷ قانون مدنی، تعارض وجود دارد، زیرا برخلاف جمیع عقود، معامله به قصد فرار از دین اگر صوری باشد، در هر صورت باطل است؛ چه به هنگام انعقاد عقد، تصریح به هدف انتقال دهنده شده باشد و چه نشده باشد، در مقام حل چنین تعارضی، می‌توان قائل به این گردید که این ماده، مخصص ماده قبل است.[۳]
معاملات به قصد فرار از دین که به‌طور صوری انعقاد می‌یابند؛ به دلیل فقدان قصد انشاء، باطل هستند، چرا که قصد انشاء، مهمترین رکن عقد بوده؛ و فقدان آن، موجب بطلان معامله می‌گردد.[۴] گفتنی است قراردادهای صوری، باطل بوده و نسبت به متعاقدین اثری ندارند، چنین عقودی، توسط اشخاص ثالث نیز قابل استناد نیستند، مگر اینکه در نتیجه انعقاد معاملات مزبور، متحمل زیان گردیده باشند.[۵] همچنین لازم به ذکر است که معاملاتی که به قصد فرار از دین بوده؛ اما صوری نیستند؛ غیرنافذ می‌باشند نه باطل، مانند کمک به مؤسسه خیریه به قصد فرار از دین.[۶]
مواد مرتبط
پیشینه
تا قبل از اصلاح ماده ۲۱۸ قانون مدنی، قانونگذار، تصریح به لزوم صوری بودن معامله به قصد فرار از دین ننموده بود.[۷]
تا قبل از اصلاح ماده فوق، قانونگذار، ضمانت اجرای معامله به قصد فرار از دین را عدم نفوذ چنین معاملاتی دانسته بود؛ نه بطلان آن.[۸]
در حقوق تطبیقی
- ماده ۱۱۶۷ قانون مدنی فرانسه، به معامله به قصد فرار از دین اختصاص یافته‌است.[۹]
- ضمانت اجرای معامله به قصد فرار از دین، در حقوق قدیم فرانسه و روم باستان، بطلان چنین معاملاتی است.[۱۰]
- در ماده ۲–۱۳۴۱ قانون مدنی فرانسه همچون مبحث معامله به قصد فرار از دین در حقوق ایران، برای متعهدله پیش بینی شده است که می تواند نسبت به اعمال حقوقی متقلبانه ی متعهد به نام خویش اقامه دعوی نماید. در حقوق فرانسه به چنین دعوایی، دعوای پل یا پولین گفته می شود[۱۱]
در فقه
- ظاهر این است که معامله به قصد فرار از دین، صحیح نیست.[۱۲]
- با استناد به قاعده لاضرر، معامله به قصد فرار از دین، باطل است.[۱۳]
ضمانت اجرا
در قانون
مطابق ماده ۲۱۸ مکرر قانون مدنی الحاقی ۱۳۷۰/۰۴/۱۸: «هرگاه طلبکار به دادگاه دادخواست داده دلائل اقامه نماید که مدیون برای فرار از دین قصد فروش اموال خود را دارد، دادگاه می‌تواند قرار توقیف اموال وی را به میزان بدهی او صادر نماید که در این صورت بدون اجازه دادگاه حق فروش اموال را نخواهد داشت.» ضمانت اجرای مقرر در این ماده، نوعی تأمین است که به جهت جلوگیری از تضییع و تفریط حقوق طلبکار، نسبت به دیون مؤجل و مستند به سند عادی نیز قابل تسری می‌باشد،[۱۴] اما قبل از اقامه دعوا در دادگاه، نمی‌توان تقاضای تأمین خواسته، نسبت به اموالی را نمود که بنا بر ادعای طلبکار، توسط مدیون، به قصد فرار از دین منتقل شده است.[۱۵]
در رویه قضایی
- به نظر کمیسیون نشست‌های قضایی به مناسبت نشست قضات دادگستری آذرشهر، اگر دلایل طلبکار مبنی بر امکان اقدام مدیون نسبت به فروش مال خویش، به قصد فرار از دین، قوی باشد؛ در این صورت دادگاه، پس از تعیین خسارت احتمالی و مطالبه آن از خواهان، مبادرت به صدور قرار دستور موقت خواهد نمود.[۱۶]
- مطابق نظریه شماره 7/1401/890 مورخ 1401/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه: در صورت فزونی قیمت مال مورد معامله به قصد فرار از دین، نسبت به محکوم به، پس از برگزاری مزایده و کسر محکوم به و هزینه های اجرایی، مازاد قیمت به انتقال گیرندۀ مال مسترد می گردد.[۱۷]
- رای دادگاه درباره اثر معامله به قصد فرار از دین نسبت به انتقال گیرنده جاهل (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۰۰۱۳۱۲): اگر انتقال گیرنده مال به قصد فرار از دین انتقال دهنده عالم نباشد و معامله به نحو واقعی (نه صوری) واقع شده باشد، انتقال گیرنده مسئول پرداخت دین یا محکوم به نبوده و نمی توان او را محکوم به تأدیه عین یا مثل یا قیمت کرد؛ بنابراین صرف محکومیت انتقال دهنده اولیه به لحاظ انجام فرار از دین خللی به معاملات بعدی که در آن طرف معامله هیچ گونه علم و اطلاعی از مدیون بودن مالک اولیه نداشته وارد نمی نماید.[۱۸]
- نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۹۵۶ مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۰۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره صحت معامله به قصد فرار از دین
- نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۳۸۰ مورخ ۱۴۰۲/۰۵/۳۰ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره انتقال مال توسط مدیون با انگیزه فرار از پرداخت دین
- رای دادگاه درباره احراز معاملات صوری و نحوه احراز قصد (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۷۰۰۸۵۶)
- رای دادگاه درباره احراز معامله به قصد فرار از دین (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۲۰۱۳۶۰)
- نظریه شماره ۷/۹۸/۱۶۹۵ مورخ ۱۳۹۹/۰۴/۰۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره صوری بودن معامله منشأ چک
وقف به قصد فرار از دین
وقف اموال ورشکسته، صحیح نیست.[۱۹] وقف مال غیر بدون اذن او، و وقف مال خود به ضرر طلبکاران، وقف مورد رهن توسط راهن، وقف مالی که موضوع دستور موقت است؛ وقف تمام مهریه قبل از دخول توسط زوجه، از مصادیق وقف فضولی هستند،[۲۰] اما اگر واقف بتواند دیون خود را پرداخته؛ و وقف، زیانی برای غرما نداشته باشد؛ دیگر نمی‌توان نفوذ چنین وقفی را مورد تردید قرار داد،[۲۱] بنابراین جهت عدم نفوذ وقف، باید قصد اضرار به غرما و فرار از دین، اثبات گردد؛ البته عدم کفایت دارایی وی، برای پرداخت دیونش را می‌توان اماره ای جهت احراز قصد مزبور دانست.[۲۲]
صلح به قصد فرار از دین
مبنای بطلان
صلح به منظور فرار از دین به دلیل غیر مشروع و فاسد بودن جهت عقد و وجود قاعده لاضرر صحیح نمی‌باشد.[۲۳]
در فقه
- صلح به قصد فرار از دین صحیح نیست؛ به خصوص زمانی که مدیون، امیدی به تحصیل مال دیگری، جهت تأدیه دیون خود نداشته باشد.[۲۴]
رابطه معامله به قصد فرار از دین و معامله صوری
رابطه میان معامله صوری و معامله به قصد فرار از دین، رابطه عموم و خصوص من وجه می باشد، بدین نحو که ممکن است معامله ای به قصد فرار از دین باشد، لیکن صوری نباشد، همچنین ممکن است معامله ای صوری باشد لیکن به قصد فرار از دین نباشد، از جهتی ممکن است معامله ای هم صوری باشد و هم به قصد فرار از دین.[۲۵]
پایان‌نامه و رساله‌های مرتبط
- معامله به قصد فرار از دین با تأکید بر قانون نحوه ی اجرای محکومیتهای مالی مصوب ۱۳۹۴
- بررسی جرم انگاری فرار از دین در فقه امامیه و نظام حقوق کیفری ایران
کتب مرتبط
مقالات مرتبط
- معامله به قصد فرار از پرداخت دین از منظر اهداف کلی حقوق قراردادها
- گسترش قلمرو داوری در پرتو نظریه اصیل واقعی و مطالعه تطبیقی با حقوق ایران
- تحلیل وضعیت حقوقی انواع معاملات صوری و باتبانی ورشکسته؛ عدم هماهنگی کامل موجبات بطلان معاملات ورشکسته با موجبات به تقصیر شدن ورشکستگی
- تحلیل اقتصادی معامله به قصد فرار از دین در ایران
- جایگاه و ویژگی‌های تعهد مالیاتی در نظام حقوقی تعهدات
- شیوه‌های تفسیر قرارداد در نظام حقوقی ایران و انگلستان
- احقاق حقوق اقتصادی طلبکاران در معامله به قصد فرار از دین
- تحلیل معامله به قصد فرار از پرداخت دین از منظر اصول زیربنایی حقوق قراردادها
- ماهیت و اعتبارپرداخت دیون طبیعی و تأثیرات آن در مطالبات طلبکاران حقوقی در حقوق ایران و فرانسه
- محدودیت مسئولیت سهامداران و خرق حجاب شرکت‌ها
- مطالعه تطبیقی جهت و علت عقد در حقوق ایران وفرانسه و فقه امامیّه
- جایگاه تأثیر تقلب نسبت به اصول و قواعد حقوقی
- تأثیر تقلب در معاملۀ پایه بر اعتبار اسنادی با تأکید بر رویکرد محاکم حقوقی ایران در پروندۀ سوءاستفاده کلان بانکی
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ آسیب‌شناسی فقهی قوانین حقوقی قانون مدنی (جلد اول). چاپ 1. جنگل، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 7272
- ↑ علی اکبر ایزدی فرد. اندیشه‌های فقهی (حقوقی-اقتصادی) (جلد اول). چاپ 1. جنگل، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2825160
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. دایرةالمعارف حقوق مدنی و تجارت (جلد اول) (حقوق تعهدات عقود و ایقاعات). چاپ 1. گنج دانش، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4214136
- ↑ سیدحسین صفایی. دوره مقدماتی حقوق مدنی (جلد دوم) (قواعد عمومی قرادادها). چاپ 9. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 233692
- ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (جلد سوم) (قواعد عمومی قراردادها، آثار قرارداد در رابطه دو طرف و نسبت به اشخاص ثالث)). چاپ 3. شرکت سهامی انتشار، 1380. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2915512
- ↑ علی اکبر ایزدی فرد. اندیشه‌های فقهی (حقوقی-اقتصادی) (جلد اول). چاپ 1. جنگل، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2825184
- ↑ جواد افتخاری. حقوق مدنی (جلد سوم) کلیات عقود و حقوق تعهدات (نظری و کاربردی). چاپ 1. میزان، 1382. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1728040
- ↑ جواد افتخاری. حقوق مدنی (جلد سوم) کلیات عقود و حقوق تعهدات (نظری و کاربردی). چاپ 1. میزان، 1382. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1728040
- ↑ فصلنامه حقوقی مجد سال اول، شماره اول، تابستان 1386. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1863548
- ↑ بهرام درویش خادم. معامله به قصد فرار از دین در حقوق ایران. چاپ 1. کیهان، 1377. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3828656
- ↑ سیامک پاکباز. شرح قانون مدنی فرانسه. چاپ 1. میزان، 1401. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6713372
- ↑ فرج اله هدایت نیا گنجی. سلسله پژوهش‌های فقهی-حقوقی (جلد سیزدهم) (معاملات مدیون، قرارداد حمل و نقل از دیدگاه فقه و حقوق سرقفلی و…). چاپ 1. قضا، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 487212
- ↑ بهرام درویش. تدلیس (سوء عرضه حیله مندانه) در حقوق انگلیس. چاپ 2. نگاه بینه، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1866032
- ↑ محمدکاظم مهتاب پور، افروز صمدی و راضیه آرمین. آموزه‌های حقوق مدنی تعهدات. چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3548856
- ↑ علی عباس حیاتی. آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 2. میزان، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1247136
- ↑ نگرشی کاربردی به دستور موقت. چاپ 1. جنگل، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2573036
- ↑ نظریه شماره 7/1401/890 مورخ 1401/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره استرداد مازاد قیمت مال مورد معامله به قصد فرار از دین به منتقل الیه آن
- ↑ رای دادگاه درباره اثر معامله به قصد فرار از دین نسبت به انتقال گیرنده جاهل (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۰۰۱۳۱۲)
- ↑ ناصر کاتوزیان. قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 26. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 91364
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم). چاپ 4. گنج دانش، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 345956
- ↑ ناصر کاتوزیان. قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 26. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 91372
- ↑ ناصر کاتوزیان. قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 26. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 91424
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (رهن و صلح). چاپ 4. گنج دانش، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 541168
- ↑ آیت اله سیدعلی خامنه ای. رساله آموزشی (قسمت دوم) احکام معاملات. چاپ 5. فقه روز، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5022332
- ↑ علیرضا شریفی. قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 1. بهنامی، 1396. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6663828