اصل ۳۷ قانون اساسی

اصل ۳۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: اصل‏، برائت است و هیچ‌کس از نظر قانون مجرم شناخته نمی‌شود، مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت گردد.

• مشاهده اصل قبلی
• مشاهده اصل بعدی

اصول و مواد مرتبط

بند ۱۴ اصل ۳ قانون اساسی

اصل ۲۰ قانون اساسی

اصل ۲۲ قانون اساسی

اصل ۲۳ قانون اساسی

اصل ۲۵ قانون اساسی

اصل ۳۲ قانون اساسی

اصل ۳۳ قانون اساسی

اصل ۳۶ قانون اساسی

اصل ۳۸ قانون اساسی

اصل ۳۹ قانون اساسی

اصل ۱۵۶ قانون اساسی

اصل ۱۶۷ قانون اساسی

اصل ۱۶۹ قانون اساسی

ماده ۴ قانون آیین دادرسی کیفری

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در اصل ۳۷ قانون اساسی، اصل برائت در یکی از مهمترین زمینه‌ها یعنی حقوق کیفری شناسایی می‌شود و نتیجه آن تکلیف قانونگذار در رعایت این اصل و همچنین نتیجه منطقی دیگر آن در مقام تفسیر قوانین است که باید این اصل در تفسیر قوانین نیز رعایت گردد. اصل برائت از اصول عملیه است که هنگام شک در اصل تکلیف و دست نیافتن به دلیل معتبر از کتاب، سنت، عقل یا اجماع به آن رجوع می‌شود و نتیجه آن برداشته شدن مسئولیت تکلیف مجهول از عهده مکلف است،بنابراین هر کسی تا جرمی درباره‌اش ثابت نشده، محکوم به برائت است و برای مجرم شناخته شدن هر انسانی، لازم است دادگاه صالح علیه او حکم صادر کند. با این وجود ذکر این نکته ضروریست که گرچه آزادی لازمه وجودی انسان و برای همگان لازم الاحترام است و تعرض بدان نارواست اما تجاوز افراد به حقوق یکدیگر موجب پذیرش و تأسیس اصل مسئولیت کیفری و اعمال محدودیت بر این آزادی است.

نکات توضیحی

اصل برائت یا اماره قانونی اصل بر بیگناهی جزئی از محتوای یک نظام قضایی عادلانه است و دادستان را ملزم می کند تا مجرمیت متهم را ثابت نماید. البته در امور مدنی نیز قاعده البینه علی المدعی جاری است و بنابراین بر عهده مدعی است که ادعای خود را به اثبات برسانند. اما در حقوق جزا بار دلیل سنگین تر و شک و تردید به نفع متهم است.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

در حقوق اسلام به استناد آیاتی چون آیات ۷۷ و ۷۸ سوره یوسف و اصل عملیه برائت می‌توان به پذیرش و اعطای جایگاهی رفیع برای فرض برائت حکم کرد.

اسلام برای نخستین بار اصل برائت را از طریق قاعده «درأ» و «قبح عقاب بلا بیان» جاری ساخت، که به موجب آن انسانها از مصونیت و تأمین اجتماعی کافی برخوردار شدند.

آیه ۸۳ سوره بقره و آیه ۳۰ سوره حج را می‌توان از مستندات فقهی اصل برائت برشمرد. همچنین امام صادق (ع) در حدیثی به محمد بن فضل می‌فرماید: گوش و دیده ات را در مورد برادر خویش تکذیب کن. اگر پنجاه تن بگویند که وی چنان گفت و او بگوید من نگفته‌ام سخن وی را درست پندار و آن دیگران را باور مکن.

رویه های قضایی

• رای دادگاه درباره اعتراض به تصمیم مراجع انتظامی دانشگاه آزاد اسلامی در دادگاه حقوقی (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۶۰۰۶۹۱)
• رای دادگاه درباره اعتراض ثالث به حکم کیفری (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۷۰۰۷۷۶)
• رای دادگاه درباره اعتراض شخص ثالث نسبت به رأی دادگاه کیفری (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۲۱۳۰۶۰۰۱۳۴)
• رای شعبه دیوان عدالت اداری درباره رد صلاحیت بر اساس اتهاماتی که در مورد آن ها قرار منع تعقیب صادر شده است
• رای دادگاه درباره آرای قطعی دادگاه اطفال و نوجوانان (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۶۹۶۰۱۴۲۸)
• رای دادگاه درباره آگاهی بعدی زوجه از عدم تجرد زوج حین ازدواج با وی (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۴۰۱۱۴۹)
• رای دادگاه درباره ارائه خدمت توسط کارمندان دولت در غیر ساعات اداری (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۲۱۳۱۳۰۰۴۵۲)
• رای دادگاه درباره اثبات جرم از طریق تشخیص چهره متهم (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۴۱۰۰۴۶۱)
• رای دادگاه درباره اثبات سرقت بر مبنای فیلم دوربین مداربسته (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۹۰۰۷۸۴)

مقالات مرتبط

• استنادپذیری اصول قانون اساسی در آرای محاکم
• قربانی‌شناسی ‌قضایی برمبنای نظریة برچسب‌زنی و راهکارهای پیشگیری از آن‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
• تحلیلی بر اصول، چالش‌ها و ‌راهکارهای ‌ارتقای‌کیفیت قانونگذاری؛ با ‌‌‌تأکید بر قانونگذاری تأمین ‌اجتماعی
• تحلیلی تاریخی بر دوگانگی فرایند رسیدگی به دعاوی مسئولیت دولت در ایران
• چالش‌های جمهوری اسلامی ایران در جرم‌انگاری عنوان دارا شدن نامشروع مندرج در کنوانسیون مبارزه با فساد سازمان ملل متحد
• افتراقی شدن دادرسی کیفری جرایم اشخاص حقوقی؛ مبانی، ضرورت و ضوابط
• الگوهای دوگانة فرایند کیفری «کنترل جرم» و «دادرسی منصفانه»
• مبانی و معیارهای فردی‌سازی قرارهای تأمین کیفری در سنجۀ قواعد معیار سازمان ملل متحد برای قرارهای غیرسالب آزادی (قواعد توکیو 1990)
• مفهوم «اصل حقوقی» و مقایسه آن با «قاعدۀ حقوقی» (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و فرانسه)