اصل ۲۵ قانون اساسی
اصل ۲۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: بازرسی و نرساندن نامهها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هر گونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون.
بازرسی و نرساندن نامهها، ضبط و فاش كردن مكالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلكس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هرگونه تجسس ممنوع است، مگر به حكم قانون.
اصول و مواد مرتبط
- اصل ۲۲ قانون اساسی
- اصل ۲۳ قانون اساسی
- اصل ۳۷ قانون اساسی
- ماده ۵۸۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
- ماده ۱۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری
- ماده ۱۵۲ قانون آیین دادرسی کیفری
توضیح واژگان
- افشا: منظور از «افشا»، آگاه ساختن و پدیدار نمودن است که به صورت کتبی، شفاهی یا با فعل محقق میگردد.[۱]لفظ «افشاء» ناظر بر انتشار مطالبی است که پیش از این منتشر نشده باشد.[۲]
- استراق سمع: استراق سمع، از مصادیق جرم تجسس است و آن را نمونه ای از جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی دانسته اند.[۳]
- قانون: اصل، رسم، شکل، قاعده، طریقه، نظم، دستور، آداب، آیین و شریعت از جمله موارد متعددی است که در کتب لغت فارسی برای معنای لغوی «قانون» اقامه گردیدهاست. در مقام ارائه تعریف این واژه چنین مقرر گردیدهاست: قانون به ضابطهای کلی گفته میشود که بر افرادی منطبق و حکم همه آن افراد از آن ضابطه شناخته میشود.[۴]
پیشینه
در اصل 22 متمم قانون اساسی مشروطه ذکر شده: «مراسلات پستی کلیه محفوظ و از ضبط و کشف مصون است مگر در مواردی که قانون استثناء میکند.». همچنین اصل 23 این قانون بیان میدارد:«افشاء یا توقیف مخابرات تلگرافی بدون اجازه صاحب تلگراف ممنوع است مگر در مواردیکه قانون معین میکند.»
فلسفه و مبانی نظری
حریم زندگی شخصی مردم محترم است و جستجو و تحقیق در زندگی آنان امری زشت و ناپسند است، برای کشف و تعقیب در مورد یک جرم انتسابی به متهم، هیچگاه نمیتوان بدون دلیل به تفتیش زندگی او پرداخت و از جزئیات پنهان او اطلاع حاصل کرد.[۵]
نکات تفسیری دکترین اصل 25 قانون اساسی
در ادبیات حقوقی، حریم خصوصی را در چهار عنوان کلی میتوان مورد بررسی قرار داد: مسکن و محل کار خصوصی، اطلاعات جسمانی، اطلاعات شخصی و ارتباطات خصوصی،[۶]بر این اساس، نامهها و مکاتبات افراد، اساساً مصون از تعرض است و کسی حق ندارد آنها را باز کرده یا بخواند،[۷] این اصل نه تنها شامل مأموران دولتی میشود بلکه اشخاص دیگر را نیز در بر میگیرد و کسی حق ندارد نامههای دیگران را به مجرد وجود نفع برای خود و در نظر گرفتن مفاد آن به دادگاه ارائه دهد.[۸] اما نکته حائز اهمیت این است که اصل مصونیت اسرار، مکاتبات، مکالمات و مخابرات شخصی، دو استثناء پیدا میکند: یکی در زمان اضطراری اصل ۷۹ قانون اساسی و دیگری کشف و تعقیب جرایم.[۹]امروزه در جوامع پیشرفته، اصل مصونیت اسرار شخصی با یک خطر جدی مواجه شده و آن استفاده گسترده سازمانهای عمومی از سیستمهای انفورماتیک و جمعآوری اطلاعات دربارهٔ زندگی خصوصی مردم است، از این رو اقتضا دارد مقررات دقیقی از طرف دولت در رعایت اصل مصونیت اسرار شخصی وضع گردد.[۱۰]
نکات توضیحی اصل 25 قانون اساسی
حریم خصوصی با عنوان یکی از حقوق شناخته شده در اسناد حقوق بشری داخلی و خارجی گرچه با تعاریف گوناگونی در ادبیات حقوقی همراع بوده است اما فصل مشترک تمامی تعاریف واحد است و به معنای رها بودن از مزاحمت های ناخواسته توسط عمومی مردم در اموری است که جنبه شخصی دارد و با جامعه در ارتباط نیست. [۱۱]
نکات توصیفی هوش مصنوعی اصل 25 قانون اساسی
محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است. |
- ممنوعیت بازرسی و نرساندن نامهها
- ممنوعیت ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی
- ممنوعیت افشای مخابرات تلگرافی و تلکس
- ممنوعیت سانسور مکاتبات
- ممنوعیت عدم مخابره و نرساندن پیامها
- ممنوعیت استراق سمع
- ممنوعیت هر گونه تجسس
- امکان استثنای موارد فوق به حکم قانون
مطالعات فقهی
مستندات فقهی
عبارت «حریم خصوصی» در منابع اسلامی استفاده نشدهاست و در تمامی موارد حریم خصوصی در قالب عناوینی چون مالکیت، برائت، و منع سوء ظن مورد حمایت قرار گرفتهاست. اما آیه ۱۲ سوره حجرات را میتوان از مستندات فقهی این اصل دانست.[۱۲]
رویه های قضایی
- رای شعبه دیوان عدالت اداری درباره موافقت با انتقال به محل سکونت شوهر به استناد اصل ۲۵ قانون اساسی
- نظریه شماره 7/93/1033 مورخ 1393/05/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
- نظریه شماره 7/99/1993 مورخ 1400/03/18 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره گسترهی کنترل ارتباطات مخابراتی افراد جهت دستیابی به ادله وقوع جرم
- نظریه شماره 7/99/1987 مورخ 1400/01/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره رعایت موازین قانونی در اجرای احکام اموال توقیفشده
- نظریه شماره 7/1401/1364 مورخ 1402/01/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شنود اظهارات اشخاص در فضای واقعی از طریق دستگاه های رایانه ای
پایان نامه و رساله های مرتبط
- مکانیسم های حقوقی حمایت از حریم خصوصی ارتباطات در اجرای اصل 25 قانون اساسی
- قوانین کیفری در قبال تجاوز به حریم خصوصی در حقوق ایران
- مبانی و دامنه دخالت دولت ها در حق حریم خصوصی در جرایم علیه امنیت؛ بررسی تطبیقی حقوق ایران و حقوق اسلامی
مقالات مرتبط
- تأملی درباره «قانون ممنوعیت بهکارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره» و چالشهای فقهی و حقوقی آن
- تأثیر رویه قضایی دادگاه اروپایی حقوق بشر بر چگونگی تحدید حقوق و آزادی های اساسی در قانون اساسی ایران
- تحلیل چالشهای دولت الکترونیک با حریم خصوصی اطلاعاتی شهروندان
- نقض دادرسی عادلانه و ضمانت اجرا کیفری آن از منظر قانون ایین دادرسی کیفری 1392
- مطالعه تطبیقی نمودهای قاعده تحذیر در حقوق کیفری ایران ، سوریه و لبنان
- سازوکار نظارت بر نقض اصول مربوط به حقوق ملت در ساختار حقوق اساسی ایران
- مبانی و تضمینات اصل قانونمندی دادرسی در نظام کیفری ایران و کنوانسیون اروپایی حقوق بشر
- چالشهای تشریفات رسیدگی درمرحله تحیقات مقدماتی در ارتکاب شبکه ای ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری و شرکت های هرمی
- تعارض میان جاسوسی و آزادی اطلاعات از منظر حقوق بینالملل بشر
- لزوم رعایت حریم خصوصی- درمانی قربانیان کاربرد سلاحهای شیمیایی جنگ عراق علیه ایران
- کاربست قوانین و مقررات ارتباطی در صیانت از حریم خصوصی شهروندان در فضای سایبر
- بررسی خطرهای تهدیدکنندۀ حریم خصوصی و الزامات حقوقی حمایت از آن در استفاده از وسایل نقلیۀ خودران
- استفاده از هواپیمای قابل کنترل از راه دور و لزوم رعایت حق حریم خصوصی
- تیغ و ابریشم:* تحلیل مبانی نظری ممیزی آثار سینمایی
- تحلیل حقوقی نسبت سنجی حق دسترسی عموم به اطلاعات با تحقق حقوق شهروندی با تأکید بر نظام حقوقی ایران
- حق فراموش شدن در ترازو: نیاز ناشی از فضای مجازی یا تهدیدی برای آزادی بیان!؟
- سانسور در رسانهها: آزادی در برابر مسئولیت با تأکید بر نظام حقوقی ایالات متحدۀ آمریکا
- تعامل ضابطان دادگستری با حریم خصوصی خودروها
- مفهوم، مصادیق و مستندات فقهی و حقوقی حریم خصوصی خانواده
- گستره اصل آزادی تحصیل دلیل در دادرسی کیفری ایران و انگلستان
- مسئولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی داده ها در فقه امامیه و حقوق موضوعه
- الزامات استیفای حق بر حریم خصوصی در بستر اینترنت اشیا از منظر حقوق ایران
- پالایش محتوا در سنجۀ حقهای بنیادین و رهیافتهای جرمشناختی؛ نقد وضع موجود و درآمدی بر وضعیت مطلوب
- حمایت کیفری از حقوق ملت
- بررسی تأثیر حقوق شخصیت بر حقوق عصب شناختی و رفع تزاحم میان آنها
- محافظت از حریم خصوصی و اطلاعات شخصی: مطالعه تطبیقی بین حقوق ایران و حقوق کانادا
- مطالعۀ تطبیقی مبانی و معیارهای تحدید حق بر حریم خصوصی در عصر شیوع کرونا در حقوق ایران و فرانسه
- مبانی حقوقی تبادل دادههای شخصی (مطالعه تطبیقی در مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا و حقوق ایران)
- مطالعة تطبیقی تزاحم حقوق اشخاص ثالث با اعمال مالکیت فکری در محیط مجازی
- بررسی موازین حقوقی حاکم بر حریم خصوصی و حمایت از آن در حقوق ایران
- جایگاه «تبلیغ دینی» در قانون اساسی
- نظارت اساسی بر همهپرسی تقنینی در ایران و ایتالیا
- تقابل حق حریم خصوصی اشخاص و امنیت ملی، در مقابله با تروریسم سایبری
- حریم خصوصی تابعان و پیوند آن با قضا، فقه، اخلاق و سیاست جنائی
- ضرب زوجه به وسیله زوج در آیه ۳۴ سوره نساء؛ از مفهوم تا اجرا
منابع
- ↑ عبداله خدابخشی. آثار برگزیده حقوقی (استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری). چاپ 1. فکرسازان، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1515928
- ↑ حسین آقایی نیا. حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص- شخصیت معنوی). چاپ 4. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 536604
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد دوم). چاپ 4. گنج دانش، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 114336
- ↑ علی محمد فلاح زاده. تفکیک تقنین و اجرای تحلیل مرزهای صلاحیت تقنینی در روابط قوای مقننه و مجریه. چاپ 1. معاونت تدوین تنقیح و انتشار قوانین و مقررات، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4952532
- ↑ سیدمصطفی محقق داماد. قواعد فقه (جلد چهارم) (بخش جزایی). چاپ 13. مرکز نشر علوم اسلامی، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 871952
- ↑ محمدرضا ویژه. کلیات حقوق اساسی. چاپ 1. شهر دانش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5137300
- ↑ سیدابوالفضل قاضی شریعت پناهی. حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. چاپ 13. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5269612
- ↑ محمد درویش زاده و جعفر پوربدخشان. تعرض به سند (مفاهیم، قواعد و نحوه رسیدگی در حقوق ایران). چاپ 1. جنگل، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2314192
- ↑ امیر ساعدوکیل و پوریا عسکری. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در نظم حقوق کنونی. چاپ 3. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4719444
- ↑ امیر ساعدوکیل و پوریا عسکری. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در نظم حقوق کنونی. چاپ 3. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4719452
- ↑ سیاوش فرامرزی. مبانی و جایگاه حریم خصوصی با رویکرد به اصل 8 قانون اساسی. دانشگاه شهید بهشتی، 1389-1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4559772
- ↑ محمدرضا ویژه. کلیات حقوق اساسی. چاپ 1. شهر دانش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5137388