ماده ۹۴۶ قانون مدنی
ماده ۹۴۶ قانون مدنی اصلاحی ۱۳۸۷/۱۱/۶ و تبصره الحاقی ۱۳۸۹/۵/۲۶: زوج از تمام اموال زوجه ارث میبرد و زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج، یکهشتم از عین اموال منقول و یکهشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث میبرد و در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک چهارم از همه اموال به ترتیب یاد شده خواهد بود.
تبصره- مفاد این ماده در خصوص وراث متوفایی که قبل از تصویب آن فوت کرده ولی هنوز ترکه او تقسیم نشدهاست نیز لازمالاجراء است.
مواد مرتبط
توضیح واژگان
پیشینه
تا پیش از اصلاح قانون مدنی در سال ۱۳۸۷ و براساس نظر مشهور فقهای امامیه، زن تنها از اموال منقول و قیمت ابنیه و اشجار ارث میبرد، لیکن با اصلاح مقررات موادی از قانون مدنی در سال مذکور، علاوه بر اموال منقول، سهم زن به قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان افزایش پیدا کرد. صرفنظر از مبانی فقهی تحول مذکور و علل عدم بهرهمندی زن از اموال شوهر بیشتر از فرض یکچهارم در صورت عدم وجود ورثه دیگر با این اصلاح زن از کلیه اموال شوهر ارث میبرد. حکومت نظر مشهور فقهای امامیه در مجموعه قانون مدنی در طول هشتاد سال با اظهار نظر صریح یکی از فقهای معاصر و به دنبال آن اصلاح ماده ۹۴۶ قانون مدنی و ماده ۹۴۸ قانون مدنی و حذف ماده ۹۴۷ قانون مدنی در سال ۱۳۸۷، پایان پذیرفت.[۳]
مطالعات تطبیقی
- در حقوق کویت، عراق، یمن، سوریه و سودان، زن از کلیه اموال شوهر، ارث میبرد.[۴]
نکات تفسیری دکترین ماده 946 قانون مدنی
این ماده، استثنایی است بر اصل توارث زوجین از یکدیگر، لذا در موارد تردید، باید تفسیر مضیق گردد.[۵] این ماده، بین زوجه ای که از متوفی، دارای فرزند است؛ و زوجه فاقد فرزند، تفاوتی قائل نشدهاست.[۶]
مطالعات فقهی
مستندات فقهی
- با استناد به روایاتی از امام صادق، زن از همه اموال شوهر، به جز عین منزلی که متوفی، در آن میزیسته؛ ارث میبرد، البته از قیمت منزل مذکور نیز، ارث میبرد.[۷]
- از امام باقر روایت شده که زوجه، از زمین ارث نمیبرد؛ ولی از قیمت چوب و آجر خانه، ارث میبرد.[۸]
سوابق فقهی
- زن از قیمت ساختمان، اعم از سقف و دیوار، ارث میبرد.[۱۰]
نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 946 قانون مدنی
محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است. |
- زوج از تمام اموال زوجه ارث میبرد.
- زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج، یکهشتم از عین اموال منقول ارث میبرد.
- زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج، یکهشتم از قیمت اموال غیرمنقول ارث میبرد.
- زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج، ذکر عرصه و اعیان در تقسیم ارث اهمیت دارد.
- اگر زوج هیچ فرزندی نداشته باشد، زوجه یک چهارم از تمامی اموال ارث میبرد.
- وراث متوفا قبل از تصویب این ماده نیز مشمول آن هستند، به شرطی که ترکه هنوز تقسیم نشده باشد.
رویه های قضایی
- نظریه شماره 7/1400/1578 مورخ 1401/01/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
- نظریه شماره 2599/95/7 مورخ 1395/10/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
- نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۱۲۷۹ مورخ ۱۴۰۱/۰۱/۱۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه دربارهٔ اقامه دعاوی اجرت المثل و خلع یدِ مال غیرمنقول توسط زوجهٔ مورث
- رای دادگاه درباره اثر اصلاح قانون ارث بر ترکه تقسیم نشده مربوط به پیش از اصلاح (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۳۲۰۰۱۰۸)
- نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۹۹۷ مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۱۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه دربارهٔ استیفای حق زوجه از عین اموال به علت امتناع ورثه از تادیه
پایان نامه و رساله های مرتبط
مقالات مرتبط
منابع
- ↑ مصطفی اصغرزاده بناب. حقوق ثبت کاربردی (جلد اول) (دعاوی اعتراضات ثبتی مربوط به املاک و آیین رسیدگی به آنها). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2854792
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد چهارم). چاپ 4. گنج دانش، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 337416
- ↑ صادقی مقدم, محمد حسن (1401). "جلوه های عدالت در تقسیم ارث بین زن و مرد در حقوق ایران و فقه امامیه". مطالعات حقوق خصوصی. 52 (4): 737–759. doi:10.22059/jlq.2022.304782.1007396. ISSN 2588-5618.
- ↑ ابوالقاسم گرجی، سیدحسین صفایی، سیدعزت اله عراقی، اسداله امامی و دیگران. بررسی تطبیقی حقوق خانواده. چاپ 2. دانشگاه تهران، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 177576
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث). چاپ 5. گنج دانش، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 200052
- ↑ حسین مهرپور. بررسی میراث زوجه در حقوق اسلام و ایران (تحلیل فقهی و حقوقی ارث زن از دارایی شوهر). چاپ 3. اطلاعات، 1376. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1454196
- ↑ آیت اله سیدمحمد موسوی بجنوردی. بررسی فقهی و حقوقی ارث زن از شوهر. مجموه مقالات فقهی حقوقی فلسفی و اجتماعی (جلد ششم)، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی تابستان 1385، 1385. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4976992
- ↑ آیت اله سیدمحمد موسوی بجنوردی. اندیشههای حقوقی (جلد اول) (حقوق خانواده). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 156604
- ↑ عبداله کیایی. قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد دوم). چاپ 1. سمت، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 54880
- ↑ آیت اله سیدروح اله خمینی. ره توشه قضایی (بیش از یک هزار استفتاء قضایی از محضر حضرت امام خمینی (ره)). چاپ 1. قضا، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 34372
- ↑ حسین مهرپور. بررسی میراث زوجه در حقوق اسلام و ایران (تحلیل فقهی و حقوقی ارث زن از دارایی شوهر). چاپ 3. اطلاعات، 1376. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1454240