اسباب تملک

به هر عمل یا واقعه حقوقی که هدف از آن ایجاد یا نقل مالکیت باشد؛ اسباب تملک گویند. اسباب تملک در ماده ۱۴۰ قانون مدنی پیش بینی شده است. مطابق این ماده: «تملک حاصل می‌شود:

1. به احیا اراضی موات و حیازت اشیا مباحه
2. به وسیلهٔ عقود و تعهدات
3. به وسیلهٔ اخذ به شفعه
4. به ارث»

گفتنی است فسخ عقود تملیکی، ایفای دین، یا جبران خسارات ناشی از جرم و شبه جرم نیز، از اسباب تملک هستند که در ماده ۱۴۰ قانون مدنی، نامی از آن برده نشده‌ است.

مواد مرتبط

• اصل ۴۷ قانون اساسی

• ماده ۱۴۰ قانون مدنی

• ماده ۱۴۱ قانون مدنی
• ماده ۱۴۶ قانون مدنی
• ماده ۱۸۳ قانون مدنی

• ماده ۸۰۸ قانون مدنی
• ماده ۸۶۱ قانون مدنی

احیای اراضی موات

مقاله اصلی: "احیای زمین"

مراد از احیای زمین آن است که اراضی موات و مباحه را به وسیله‌ی عملیاتی که در عرف، آباد کردن محسوب است از قبیل زراعت، درختکاری، بنا ساختن و غیره قابل استفاده نمایند.

حیازت مباحات

مقاله اصلی: "حیازت مباحات"

حیازت مباحات، از اسباب تملک محسوب می گردد. مقصود از «حیازت»، تصرف و وضع ید است یا مهیا کردن وسایل تصرف و استیلا.

عقود

مقاله اصلی: "عقد"

«عقد» عبارت است از این که یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آن‌ها باشد.

تعهدات

مقاله اصلی: "تعهد"

«تعهد» در لغت، یعنی تیمار داشتن، پیمان، عهد بر عهده گرفتن و خود را مدیون کردن و در اصطلاح، به معنای متعهد شدن یا بر عهده گرفتن فعل یا عملی در برابر دیگری می‌باشد.

اخذ به شفعه

مقاله اصلی: "اخذ به شفعه"

اخذ به شفعه، گرفتن به استناد حق شفعه است که ماهیت آن یک عمل حقوقی محسوب می شود. هرگاه مال غیرمنقول قابل تقسیمی، بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک، حصه‌ خود را به قصد بیع به شخص ثالثی منتقل کند شریک دیگر حق دارد قیمتی را که مشتری داده است به او بدهد و حصه‌ مبیعه را تملک کند. این حق را حق شفعه و صاحب آن را شفیع می‌گویند.

ارث

مقاله اصلی: "ارث"

«ارث» در لغت به معنای بقا است، و در اصطلاح حقوقی عبارت است از حصه هر یک از ورثه از ماترک متوفی. موجب ارث دو امر است: نسب و سبب.

در حقوق تطبیقی

• به موجب ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی فرانسه، اسباب ایجاد تعهدات عبارتند از اعمال حقوقی، وقایع حقوقی و قانون، برخلاف کد ناپلئون که این اسباب عبارت بود از: عقد، شبه عقد، جرم، شبه جرم و قانون.

در رویه قضایی

• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مرجع صالح رسیدگی به دادخواست اعاده دادرسی
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تعارض مالکیت سابق با وقفیت فعلی
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تعارض قاعده ید و بینه
• رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری درباره اجرای ماده ۵۶ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع کشور مصوب ۲۶/۲/۹۰
• رای دادگاه درباره ماهیت حقوقی وکالتنامه فروش خودرو (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۰۰۰۸۹۱)
• رای دادگاه درباره شرط ارجاع به داوری در صورت مطرح بودن دعوا در دادگاه و اثر اسقاط حق اعتراض به رأی داوری
• نظریه شماره 7/1401/379 مورخ 1401/10/28 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1401/897 مورخ 1401/12/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم مراجعه مالک وسیله نقلیه توقیف شده
• رای دادگاه درباره اثر اسقاط حق ارث توسط احد از وراث قبل از موت مورث (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۲۳۹۴)
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره فرجام خواهی نسبت به دعاوی راجع به امور فرعی وقف
• نظریه شماره 7/1401/144 مورخ 1401/03/25 اداره کل حقوقی قوه قضاییه در مورد مالکیت اراضی موات در صورت احیاء

پایان نامه و رساله های مرتبط

• مفهوم احیا و تملک اراضی در قانون مدنی و قوانین مربوط به حقوق اراضی
• بررسی وضعیت حقوقی املاک واقع در طرح های شهرداری

مقالات مرتبط

• چالش‌های حقوقی تأمین مالی غیرمتمرکز (دیفای)
• تحلیل مبانی اقتصادی اصل حصری بودنِ حقوق مالکیت
• نقش ارزش‌ها در قوانین برای حمایت از آثار غیرمنقول تاریخی ایران
• بررسی تطبیقی حیازت و احیای اراضی موات با قاعده تصرف در نظام حقوقی عرفی ایالات متحده آمریکا
• نقش مفاهیم تثبیت شدۀ حقوق مدنی در تبیین جرایم مالی در نظام حقوقی ایران و انگلستان
• تعارض تعریف قانونی عقد با بیع با رویکردی به فقه و حقوق غرب
• بررسی فقهی و حقوقی ارث رد و اجازه در معاملات غیر نافذ
• مالکیت نفت در قراردادهای نفتی بین المللی از منظر حقوق خصوصی
• متاورس و چالشهای حقوقی در حوزۀ حقوق اموال
• مسؤولیت مدنی ناشی از نقض حقوق مالک اسرار تجاری
• نظریه تملیک و نظریه تعهد از دیدگاه حقوق دانان

جستارهای وابسته

• مالکیت
• احیای زمین
• حیازت
• عقد
• تعهد
• اخذ به شفعه
• ارث