رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره شرایط ایجاد خیار تدلیس در نکاح
 | |
| شماره دادنامه | ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۹۹۰۰۴۶۰ |
|---|---|
| تاریخ دادنامه | ۱۳۹۱/۱۰/۰۵ |
| نوع رأی | رأی شعبه |
| نوع مرجع | شعبه دیوان عالی کشور |
| شعبه | شعبه ۲۶ دیوانعالی کشور |
| گروه رأی | رای حقوقی |
| موضوع | شرایط ایجاد خیار تدلیس در نکاح |
| قاضی | افشاری انصاری |
رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره شرایط ایجاد خیار تدلیس در نکاح: تدلیس در صورتی موجب خیار است که عدم نقص و یا وجود صفت کمال با الفاظ روشن در عقد نکاح ذکر شود.
رأی خلاصه جریان پرونده
خواهان، زوج، آقای م.ت.، ۲۲ ساله، شغل آزاد، اهل و ساکن سروستان روستای دولت آباد با وکالت س.الف. طی دادخواست تقدیمی پیوست کپی رونوشت سند به دادگستری به طرفیت خوانده زوجه اش خانم ف.ج.۲۰ ساله خانه دار اهل و ساکن تقاضای فسخ نکاح به جهت تدلیس به انضمام حکم به پرداخت کلیه هزینه ها و خسارات وارده، نموده است و توضیح داده که طبق سند نکاحیه خواهان و خوانده در تاریخ ۸۹/۱/۵ به عقد دائم یکدیگر درآمده اند هر چند در عقد ازدواج شرط صحت و سلامت نشده لیکن عقد متباینا بر آن واقع شده و خوانده محترم مبتلا به بیماری اسفروسیتوز ارثی می باشد که موجب شکستگی بیش از حد گلبول های قرمز خون می باشد و بستگان وی به خواهان نگفته بودند حدود ۱۰ ماه از تاریخ وقوع عقد می گذرد و مواقعه ای صورت نگرفته است و جهت روشن شدن صحت ادعا، تقاضای ارجاع امر به پزشکی قانونی و صدور حکم به فسخ نکاح مورد استدعاست و در لایحه تقدیمی نیز مطالب مذکور را تکرار نموده است. پزشک معالج خانم ف. نوشته با توجه به آزمایش های انجام شده نامبرده مبتلا به بیماری اسفروسیتوز ارثی می باشد و در صورت سلامت کامل طرف دیگر ازدواج، مانعی برای ازدواج وجود ندارد، تنها احتمال به ارث رسیدن این بیماری به فرزندان آنها را دارد و وکیل خانم ف.ج. در لایحه تقدیمی اعلام داشته اولا: زوج از بیماری زوجه مطلع بوده است و ثانیا: تدلیس در نکاح در صورتی محقق می شود که سلامت از بیماری در ضمن عقد لفظا شرط شده باشد و در موضوع پرونده شرط لفظی ضمن العقد صورت نگرفته است و اظهار داشته در خصوص اطلاع خواهان از بیماری موکل شهودی در جلسه دادگاه حاضر می باشند، تقاضای استماع شهادت شهود مورد استدعاست و شعبه دوم دادگاه حقوقی اظهارات شهود را استماع و در برگ های جداگانه ثبت نموده است و پس از تحقیقات انجام شده در دادنامه شماره ۰۰۰۰۵۹۶-۹۰/۳/۳۰ در خصوص دادخواست آقای م.ت. با وکالت خانم س.الف. به طرفیت ف.ج. به خواسته اعلام فسخ نکاح به جهت تدلیس به انضمام کلیه هزینه ها و خسارات قانونی با این استدلال که در عقد ازدواج شرط صحت و سلامت خوانده از شرایط ضروری است و خوانده فاقد سلامت بوده و مبتلا به بیماری اسفروسیتوز ارثی می باشد که موجب شکستگی بیش از حد گلبول های خونی می شود و خوانده و والدینش این موضوع را با زوج در میان نگذاشته است و در نهایت موکل پس از ازدواج این موضوع را مطلع شده است لذا تقاضای فسخ نکاح را دارم. دادگاه با عنایت به جمیع اوراق پرونده و استماع اظهارات شهود طرفین، خواسته خواهان را وارد ندانسته به لحاظ اینکه اظهارات هیچ کدام از شهود بالصراحه و شفاف دلالت به این موضوع ندارد که خوانده و والدین ایشان این موضوع را گوشزد ننموده باشند مضافا اینکه خوانده و والدین ایشان اظهار می دارند موضوع را با خواهان در میان گذاشته اند لهذا خواسته خواهان محکوم به رد است و حکم به رد خواسته خواهان صادر و اعلام می نماید که از ناحیه زوج با وکالت س.الف. مورد اعتراض واقع شده و طی دادخواست و لایحه تجدیدنظر، تجدیدنظرخواهی نموده است لذا پرونده در شعبه ۹ دادگاه تجدیدنظر استان مطرح و در دادنامه شماره ۰۰۰۰۸۴۱-۹۰/۷/۵ در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای م.ت. از دادنامه شماره ۰۰۰۵۹۶ شعبه دوم دادگاه حقوقی مبنی بر حکم به رد دعوای فسخ نکاح به جهت تدلیس زوجه، دادگاه با توجه به محتوای پرونده نظر به اینکه تجدیدنظرخواه مبتلا به بیماری ارثی خونی است که امکان انتقال به فرزندان نیز وجود دارد عقد ازدواج، عرفا متباینا بر صفت سلامتی منعقد می شود به نوعی که عموما اگر زوج به بیماری خاص مذکور اطلاع داشت، ازدواج واقع نمی گردید مگر اینکه ثابت شود موضوع به صراحت به زوج تفهیم شده و او این امر را پذیرفته باشد و این امر برای دادگاه ثابت نیست و مؤدی گواهان طرفین متعارض است لذا با نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته حکم به فسخ نکاح منعقده بین طرفین صادر نموده است و تجدیدنظرخوانده را مکلف به پرداخت خسارات دادرسی در حق تجدیدنظرخواه نموده است که از ناحیه زوجه خانم ف.ج. با وکالت آقای ع.ح. مورد اعتراض و طی دادخواست فرجامی نسبت به دادنامه شعبه ۹ دادگاه تجدیدنظر استان فرجام خواهی نموده است و آقای م.ت. با وکالت س.الف. نیز لایحه ای در پاسخ از فرجام خواهی مذکور تقدیم و ضمیمه پرونده گردیده است بدین جهت پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه (۲۶ دیوان عالی کشور) ارجاع گردیده است. هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای رضا انصاری عضو ممیز و دقت در اوراق پرونده در مورد دادنامه شماره ۰۰۰۰۸۴۱-۹۰/۷/۵ فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رأی می دهد:
رأی شعبه دیوان عالی کشور
با توجه به محتویات پرونده در خصوص اعتراض و فرجام خواهی زوجه، خانم ف.ج.، با وکالت آقای ع.ح. به طرفیت فرجام خوانده، زوج، آقای م.ت. با وکالت س.الف. نسبت به دادنامه فرجام خواسته فوق صادره از شعبه نهم دادگاه تجدیدنظر استان که به موجب آن دادنامه شماره ۰۰۰۰۵۹۶-۹۰/۳/۳۰ شعبه دوم دادگاه حقوقی مبنی بر حکم به رد دعوای زوج به خواسته فسخ نکاح به جهت تدلیس زوجه نقض و حکم به فسخ نکاح منعقده بین طرفین صادر نموده است متذکر می گردد اعتراض و فرجام خواهی وارد است زیرا بیماری اسفروسیتوز زوجه از مصادیق عیوب خمسه که موجب خیار فسخ نکاح می گردد، نمی باشد کما اینکه تدلیس موجب خیار فسخ نکاح نیز، در موضوع پرونده محقق نشده است زیرا طبق فتاوای فقها از جمله حضرت امام قدس سره در جلد دوم تحریرالوسیله مسئله ۱۳ از مسائل عیوب موجبه خیار فسخ و تدلیس ص ۲۹۵ فرموده تدلیس در صورتی موجب خیار فسخ است که عدم نقص مانند بیماری مذکور و یا وجود صفت کمال به نحو اشتراط لفظی در عقد نکاح ذکر شود مثلا بگوید انکحت هذه المرئه به شرط اینکه سالم باشد یا زوجه را با وصف سلامتی از بیماری مذکور لفظا توصیف کند مثلا بگوید انکحت هذه المرئه السالمه من المرض الفلانی و یا قبل از عقد، زوجه را توصیف به صفت کمال یا به عدم نقص و بیماری توصیف کند و بلافاصله عقد را مبنیا بر آن جاری کند و در موضوع پرونده جهت مذکور محقق نشده است لذا با فرجام خواهی موافقت می شود و ضمن نقض دادنامه فرجام خواسته فوق پرونده طبق بند ج ماده ۴۰۱ قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه های عمومی و انقلاب به شعبه دیگر دادگاه تجدیدنظر استان ارجاع و ارسال می گردد.
رییس شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور- مستشار
انصاری - افشاری