وصیت عهدی

وصیت عهدی عبارت است از این که شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مأمور می‌نماید. وصیت عهدی، وصیت به ولایت نیز، نامیده شده‌است؛ زیرا به موجب چنین وصیتی، وصی در امری معین، ولایت پیدا می‌کند. وصیت عهدی، تعهد محسوب می‌گردد.

مواد مرتبط

• ماده ۸۲۶ قانون مدنی
• ماده ۸۳۴ قانون مدنی

مصادیق

• اگر موصی، وصیت نماید که شخصی پس از وفات وی، مال او را به تملیک شخص دیگری درآورد؛ چنین وصیتی، وصیت عهدی محسوب می‌گردد.
• ولی قهری، می‌تواند برای دوران پس از مرگ خویش، جهت اداره امور مولی علیه، وصی تعیین نماید.
• وصیت بر فک ملک مرهونه، وصیت عهدی به‌شمار می‌آید.

ارکان

ارکان وصیت عهدی، عبارتند از موصی و موصی به، مگر اینکه موصی، شخص دیگری را برای تنفیذ وصیت معین کند؛ که به او موصی الیه یا وصی گویند.

موصی

مقاله اصلی: "موصی"

موصی کسی است که برای بعد از فوت خودش نسبت به امور مالی یا غیر مالی خود وصیت (اعمال تصرفات حقوقی معلق بر فوت) می‌کند.

موصی به

مقاله اصلی: "موصی به"

مورد وصیت موصی‌به نامیده می‌شود.

وصی

مقاله اصلی: "وصی"

وصی شخصی است که در ولایت بر مورد وصیت، نایب موصی می‌گردد، وصی، کسی است که توسط پدر یا جد پدری، برای دوران پس از مرگ آنان، جهت تصدی امور مالی طفل، انتخاب می‌شود، به عبارت دیگر، وصی، نماینده ولی در اداره امور مولی‌علیه است، اما این نمایندگی، متفاوت از وکالت است.

ماهیت

قانونگذار، در مورد معوض یا رایگان بودن وصیت عهدی، سکوت اختیار نموده‌است، منظور از رایگان بودن وصیت عهدی، این نیست که وصی، حق اخذ اجرت ندارد؛ بلکه در چنین وصیتی، موصی، نمی‌تواند بابت تسلیط دیگری بر مال خود، یا اعطای ولایت به وی، مالی دریافت نماید.

قبول در وصیت عهدی

عدم امکان رد وصیت عهدی پس از فوت موصی

در وصیت عهدی، قبول شرط نیست لیکن وصی می‌تواند مادام که موصی زنده است وصایت را رد کند و اگر قبل از فوت موصی رد نکرد بعد از آن حق رد ندارد اگر چه جاهل بر وصایت بوده باشد.

مبنا

اگر وصی، واقعاً قصد رد وصایت را داشت؛ باید پیش از موت موصی، قصد خود را اعلام می‌نمود؛ لذا با مرگ موصی، وصیت لازم می‌گردد، چرا که هدف قانونگذار در این مورد، حمایت از منافع موصی بوده‌است؛ و به عبارتی، موصی، بهتر از هر شخص دیگری می‌دانسته که چه کسی پس از مرگ او، به نحو شایسته تری، می‌تواند به خواسته‌هایش جامه عمل بپوشاند، و وصیت عهدی را نمی‌توان یک تعهد حقوقی دانست که در آن، قبول متعهد، در ایجاد تعهد مؤثر باشد؛ بلکه وصیت مزبور، تکلیفی شرعی محسوب می‌گردد؛ که به موجب آن، وصی، حق سرپیچی از دستور شارع مقدس را ندارد.

رد وصایت قبل از موت موصی

وصیت عهدی، ایقاع معلق به فوت موصی است و تا زمانی که موصی در قید حیات است؛ وصیت او نیز تحقق نیافته؛ و در نتیجه وصی قبل از موت موصی، می‌تواند وصایت را رد نماید. اعتبار رد وصایت در دوران حیات موصی، منوط به ابلاغ به وی شده‌ است. به نظر برخی از حقوقدانان، چنانچه وصی در صورت عدم تمایل به پذیرش وصیت، در دوران حیات موصی، رد وصایت را به او ابلاغ ننماید؛ بعد از فوت او، ملزم به اجرای مفاد وصیت خواهد بود، و قبول وصیت عهدی توسط وصی، لازم است، و برخی دیگر معتقدند که رد وصایت قبل از مرگ موصی، دلالت بر زوال آثار آن دارد؛ حتی اگر موصی، آگاه به این رد نگردد.

در فقه

با استناد به روایتی از امام صادق، رد وصایت زمانی معتبر است؛ که به موصی ابلاغ گردیده؛ و وی از فرصت کافی برای تغییر وصی، برخوردار باشد.

مصادیق

• در موردی که موصی، شخصی را، وصیت به انجام امور خیریه نموده باشد؛ شخص مزبور نمی‌تواند پس از حیات موصی، از انجام مورد وصیت خودداری کند.

• اگر موصی، وصیت نماید که شخصی پس از وفات وی، مال او را به تملیک شخص دیگری درآورد؛ چنین وصیتی، وصیت عهدی محسوب می‌گردد.

مقالات مرتبط

• عقد در آیینه اندیشه «استاد جعفری لنگرودی»
• تبیین و تحلیل دلائل عقد یا ایقاع بودن وصیت تملیکی در فقه و حقوق با محوریت نظر استاد جعفری لنگرودی
• برزخ بین عقد و ایقاع (ماهیت ثالث در اعمال حقوقی)
• تعارض تعریف قانونی عقد با بیع با رویکردی به فقه و حقوق غرب
• بررسی ماهیت حقوقی استعفا در اعمال حقوقی
• وصیت و ارث نسبت به حقوق مادی اثر ادبی و هنری

• ایقاع منبعی نوین برای تشکیل شرکت: چالش‌ها و راهبردهای تئوری شخصیت حقوقی با عضو واحد
• ارث حسابهای مجازی
• ضرورت ابلاغ اراده و حفظ مصلحت در اعمال حقوقی

کتب مرتبط

• حقوق مدنی( وصیت)

جستارهای وابسته

• وصیت
• وصیت تملیکی
• وصی
• موصی
• موصی به
• رد وصایت