ماده 27 قانون حمایت خانواده

ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده مصوب 1391: در کلیه موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع کند. دادگاه در این موارد باید با توجه به نظر داوران رأی صادر و چنانچه آن را نپذیرد، نظریه داوران را با ذکر دلیل رد کند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

پیشینه

داوری در طلاق در ابتدا به صورت الزامی نبود. بلکه در ماده ۵ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳ بلکه در صورتی که طرفین تقاضا می‌کردند یا دادگاه مقتضی می‌دانست ارجاع به داوری می‌شد. اما بعد به موجب تبصره ۲ ماده ۳ قانون تشکیل دادگاه‌های مدنی خاص مصوب ۱۳۵۸ و بعد بر اساس ماده واحده قانون اصلاح مقررات راجع به طلاق مصوب ۱۳۷۱ ارجاع به داوری الزامی شد. قول مشهور در فقه امامیه این است که داوران می‌توانند رای به جمع دهند و نه به طلاق مگر در مورد طلاق خلع که داور از طرف زن می‌تواند اذن در بذل داشته باشد و داور طرف زوج نیز می‌تواند اذن در طلاق داشته باشد. اما نظر مخالف بر این است که داوران از طرف زوجین ویکل هستند و می‌توانند نظر به جدایی بدهند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

قول مشهور در فقه امامیه این است که داوران می‌توانند رای به جمع دهند و نه به طلاق مگر در مورد طلاق خلع که داور از طرف زن می‌تواند اذن در بذل داشته باشد و داور طرف زوج نیز می‌تواند اذن در طلاق داشته باشد. اما نظر مخالف بر این است که داوران از طرف زوجین ویکل هستند و می‌توانند نظر به جدایی بدهند. در هر صورت، ماهیت داوری در این طلاق، میانجیگری است و نظر داوران الزام‌آور نیست؛ بنابراین اگر نظر داوران بر عدم امکان سازش بود قاضی می‌تواند برای برقراری صلح و سازش اقدام کند. مسئله دیگر این است که چنانچه نظر داوران تعیین شده مخالف یکدیگر بود چه باید کرد؟ در این صورت قاضی نظر هیچ‌یک را ترجیح نمی‌دهد زیرا این یک ترجیح بدون مرجح است.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

آیه ۳۵ سوره نساء ناظر بر موضوع داوری در طلاق است که می‌فرماید (وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَیْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَکَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَکَمًا مِنْ أَهْلِهَا إِنْ یُرِیدَا إِصْلَاحًا یُوَفِّقِ اللَّهُ بَیْنَهُمَا ۗ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلِیمًا خَبِیرًا) و چنانچه بیم آن دارید که نزاع سخت بین آنها پدید آید، از طرف کسان مرد و کسان زن داوری برگزینید، که اگر مقصود اصلاح داشته باشند خدا میان ایشان موافقت و سازگاری برقرار کند، که خدا دانا و آگاه است.

رویه‌های قضایی

• مطابق نظریه مشورتی شماره ۷/۹۲/۵۳۶ مورخ ۹۲/۳/۲۶ نظر به این که وکلای منتخب زوجین بیانگر نظر و اراده آنان در طرح تقاضای طلاق توافقی می‌باشد و علاوه بر آن در ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده مصوب اسفند ۹۱ در طلاق‌های توافقی ضرورتی به ارجاع امر به داوری نمی‌باشد. چنانچه توافق زوجین بر طلاق محرز باشد تعیین و معرفی داور از طرف زوجین منتفی است.
• رای دادگاه درباره ادعای عسر و حرج بعد از محکومیت به تمکین (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۲۹۰)
• رای دادگاه درباره اثبات عسر و حرج (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۰۷۶۲)
• رای دادگاه درباره اثبات کراهت قبل از شروع زندگی مشترک (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۱۰۰۸۲۷)
• رای دادگاه درباره استرداد دعوا از جانب تجدیدنظرخوانده (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۸۸۹)
• رای دادگاه درباره اثر میزان بذل مهریه در احراز عسر و حرج (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۱۱۱۲)
• رای دادگاه درباره اثر اطلاع زوجه از بیماری زوج در دعوای طلاق (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۲۱۳۰۵۰۲۱۶۲)
• رای دادگاه درباره ارتباط نحله و مهریه (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۱۵۵۲)
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره (۱)- حدود وکالت زوجه در طلاق (۲)- رابطه بذل مهریه و کراهت (دادنامه شماره ۱۴۰۱۰۶۳۹۰۰۰۰۱۵۰۹۶۵)
• رای دادگاه درباره احراز عسروحرج براساس تحقیقات دادگاه (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۱۴۶۷)
• رای دادگاه درباره احراز عسروحرج زوجه به دلیل کراهت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۰۱۴۰)
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر اسقاط نفقه عده پیش از طلاق
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر تحقق عسر و حرج ناشی از اقدامات زوجه
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر عدم اخذ نظریه داور در دعوی طلاق
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره ادعای عسر و حرج به دلیل ایراد ضرب به زوجه

مقالات مرتبط

• تحدید قاعده حاکمیت بی قید و شرط زوج بر طلاق در فقه و حقوق موضوعه ایران
• تحلیل حقوقی ماهیت توافقات در ضمن طلاق توافقی
• مطالعه تطبیقی نهاد صلح از منظر قرآن کریم و نهاد داوری در قوانین ایران
• ماهیت داوری در دعوای طلاق
• تفسیر شرط داوری اجباری