حیازت

مقصود از حیازت، تصرف و وضع ید است یا مهیا کردن وسایل تصرف و استیلا. اهل لغت، به گردآورنده، جمع‌کننده و فراهم کننده، «حایز» گویند و در اصطلاح، حایز، شخصی است که با رعایت مقررات مربوط به اموال مباح، آنها را تصرف می‌کند.

مشترکات عمومی، دارای مالک بوده، در حالی که مباحات، مالکی ندارند و دولت با رعایت موازین قانونی، می‌تواند اموال مباح را تملک نموده یا اجازه تملک این گونه اموال را به اشخاص خصوصی بدهد. تملک اموال مباح، به وسیله احیای اراضی موات و حیازت سایر مباحات، امکان پذیر است، مگر در موارد منع قانونی. در حیازت، علاوه بر تصرف، وجود قصد تملک نیز ضروری است.

مواد مرتبط

• مواد ۱۴۶ تا ۱۶۰ قانون مدنی

ماهیت حقوقی

حیازت مباحات، به عنوان یکی از موجبات تملک، ایقاع محسوب می گردد.

در حقوق تطبیقی

• قانون مدنی فرانسه، تعریفی از حیازت، ارائه نداده‌ است.

در رویه‌ قضایی

• رای دادگاه درباره رابطه شکایت کیفری تصرف عدوانی با دعوی حقوقی تصرف عدوانی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۷۰۰۷۶۹)
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۱/۸۹۷ مورخ ۱۴۰۱/۱۲/۰۶ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم مراجعه مالک وسیله نقلیه توقیف شده

اقسام

حیازت مباحات، به طور طبیعی، به دو صورت تصرف و استیلا و یا فراهم نمودن اسباب تصرف و وضع ید، امکان‌پذیر است.

شکار حیوان، صید مروارید و ماهی، با رعایت قوانین مربوطه، از مصادیق حیازت از طریق تصرف مال هستند.

پهن کردن دام و افتادن صید در آن، از مصادیق حیازت، از طریق فراهم نمودن وسایل تصرف و استیلا است.

پایان‌نامه و رساله‌های مرتبط

• بررسی تطبیقی حیازت در مجموعه مقررات ایران و حقوق انگلیس
• حیازت مباحات راجع به املاک و اراضی در نظم حقوقی کنونی

جستارهای وابسته

• اسباب تملک

• مباحات