رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره بائن بودن طلاق ناشی از عسر و حرج زوجه
 | |
| شماره دادنامه | ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۷۲۰۰۸۲۰ |
|---|---|
| تاریخ دادنامه | ۱۳۹۱/۱۰/۱۸ |
| نوع رأی | رأی شعبه |
| نوع مرجع | شعبه دیوان عالی کشور |
| شعبه | شعبه ۱۲ دیوانعالی کشور |
| گروه رأی | رای حقوقی |
| موضوع | بائن بودن طلاق ناشی از عسر و حرج زوجه |
| قاضی | قدرت اله طیبی حیدری |
رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره بائن بودن طلاق ناشی از عسر و حرج زوجه: طلاقی که ناشی از عسر و حرج زوجه موضوع ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی و تبصره الحاقی مورخ ۸۰/۴/۲۹ صادرشده باشد، بائن است.
رأی خلاصه جریان پرونده
آقای ب.ق. به وکالت از سوی خانم ر.ر. به استناد رونوشت مصدق سند ازدواج شماره ۱۳۲۳۸-۸۵/۴/۳۱ دفتر ازدواج شماره ۱۹۵ حوزه ثبتی مغان دادخواستی به خواسته صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق به طرفیت آقای س.ق. تقدیم و توضیح می دهد برابر سند ازدواج پیوست خوانده همسر دائمی موکل است به علت اختلاف شدید نزدیک به سه سال است که جدا از هم زندگی می کنند و به دلیل عدم پرداخت مهریه و پس از صدور حکم در این مورد متواری شده و برای تعیین تکلیف موکل اقدامی نکرده و او را رها نموده و موکل را در عسر و حرج قرار داده است لذا با تقدیم دادخواست تقاضای رسیدگی و صدور رأی به شرح دادخواست تقدیمی می شود. پرونده پس از اعاده از شورای حل اختلاف به شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی مغان ارجاع می گردد آقای الف.گ. با تقدیم وکالت نامه خودرا وکیل خوانده معرفی می نماید دادگاه در تاریخ ۹۰/۳/۲۱ با حضور وکلای طرفین تشکیل جلسه می دهد وکیل خواهان اظهار می دارد موکل حدود سه سال است که تنها زندگی می کند علت آن عسر و حرج موکله است اوایل سال ۱۳۸۷ برابر گزارش پلیس ۱۱۰ پدر و مادر زوجه به منزل زوجین برای عید دیدنی مراجعه می کنند در آنجا مشاهده می کنند که دخترشان مورد ضرب و شتم زوج قرارگرفته است زوج برابر مدارک پیوست تقاضای ازدواج مجدد نموده که دادگاه حکم آن را صادر کرده است با توجه به مفاد دادخواست تقاضای رسیدگی می شود. زوج در قبال سئوال دادگاه اظهار می دارد ازدواج مجدد کرده ام و وکیلم درخصوص دعوای مطروحه دفاع خواهد نمود وکیل خوانده اظهار می دارد ضرب و شتم ادعائی از سوی (پدر)خواهان به عمل آمده که ارتباطی با موکل بنده ندارد در مورد ازدواج مجدد باید به عرض برسانم که خواهان نسبت به خوانده تمکین نداشت لذا با صدور حکم تمکین و قطعیت آن موکل با اجازه دادگاه ازدواج مجدد کرده است خوانده در قبال سئوال دادگاه اظهار می دارد شغل من راننده است یعنی روی تاکسی پدرم کار می کنم عمویم پیمان کار است با او هم کار می کنم مهریه توسط دادگاه مشکین شهر قطعی شده، دارم آن را پرداخت می کنم. دادگاه پس از استماع اظهارات وکلای طرفین و خوانده قرار ارجاع امر به داوری را صادرمی کند داور زوجه در تاریخ ۹۰/۶/۸ نظر می دهد به علت ازدواج دوم و نداشتن امنیت حاضر به بازگشت به منزل نیست داور زوج هم با توجه به مخالفت زوجه برای بازگشت به منزل اعلام می کند بین طرفین مصالحه میسور نیست دادگاه در وقت ۹۰/۷/۱۸ با حضور زوجه تشکیل جلسه می دهد نامبرده اظهار می دارد او مرا کتک زده و از منزل بیرون کرده و مدت ۵ سال ازدواج کردیم و بچه نداریم از مهریه تقسیط شده حدود ۵ عدد سکه را گرفتم ولی حاضرم در قبال طلاق، نصف مهریه را بذل کنم ولی بقیه مهریه را می خواهم حسب گواهی مورخ ۹۰/۷/۱۸ پزشکی قانونی استان زوجه باردار نمی باشد دادگاه پایان رسیدگی را اعلام و طی رأی شماره ۱۴۱۲-۹۰/۱۰/۳ با شرح دعوا و انعکاس اظهارات آنان و وکلای آنها و نظرات داوران و اینکه زوجه در جلسه دادرسی در تاریخ ۹۰/۷/۱۸ نصف مهریه خود را به زوج بذل نموده و در خصوص امور مالی ادعائی ننموده است و با توجه به احراز عسر و حرج زوجه به استناد مواد ۱۱۳۰ و۱۱۳۳ قانون مدنی و ماده ۸ قانون حمایت خانواده گواهی عدم امکان سازش را صادر و به زوجین اجازه می دهد ظرف مدت سه ماه پس از قطعیت دادنامه در یکی از دفاتر رسمی طلاق حضور یافته با جری تشریفات قانونی صیغه طلاق را جاری نمایند طرفین فاقد فرزند می باشند و زوجه برای بقیه مهریه می تواند وفق قانون جهت استیفاء آن اقدام نماید نوع طلاق خلعی و بائن است پس از ابلاغ رأی آقای س.ق. با وکالت آقای الف.گ. از آن درخواست تجدیدنظرخواهی می کند وکیل تجدیدنظرخوانده طی لایحه پیوست پرونده توضیح داده است تقاضای تقسیط مهریه از سوی دادگاه رسیدگی و قرار عدم استماع آن صادر و پس از تأیید دادگاه تجدیدنظر استان (شعبه سوم) سرانجام تأیید گردیده و در نتیجه پرداخت مهریه باید نقدی باشد تجدیدنظرخوانده راننده تاکسی است با درآمد آن آیا می تواند با وجود حکم دادگاه همسر دوم اختیار کرده است دو خانواده را با درآمد تاکسی رانی تأمین کند؛ دادگاه با رسیدگی، عسر و حرج زوجه را احراز نموده است. شعبه هفتم دادگاه تجدیدنظر استان با حضور طرفین و وکلای آنان تشکیل جلسه می دهد تجدیدنظرخوانده با توجه به وضعیت مالی زوج که در پرداخت مهریه گفته است مالی ندارد ولی رفته ازدواج مجدد کرده نمی تواند دوخانواده را با درآمد تاکسی رانی که تاکسی هم متعلق به او نیست فراهم نماید و زوجه در عسر و حرج قرار دارد مضافا به اینکه زوجه از ازدواج دوم دارای فرزند هم شده است دادگاه پس از استماع اظهارات وکیل تجدیدنظرخواه و ملاحظه احکام مربوط به عدم تمکین زوجه و مجوز دادگاه مبنی بر اینکه زوج می تواند ازدواج نماید پایان رسیدگی را اعلام و طی رأی شماره ۰۰۱۵۱-۹۱/۳/۹ با شرح دعوای تجدیدنظرخوانده و انعکاس اظهارات طرفین دعوا و وکلای آنان با حذف طلاق خلع از رأی دادگاه بدوی دادنامه صادره را با احراز عسر و حرج زوجه به استناد ماده ۱۱۳۰ قانونی مدنی تأیید نموده و نوع طلاق را بائن اعلام می نماید رأی در تاریخ ۹۱/۴/۳ به وکیل زوج ابلاغ و آقای الف.گ. با وکالت از سوی نام برده درتاریخ ۹۱/۴/۱۸ نسبت به آن فرجام خواهی می کند که پرونده پس از تبادل لوایح به دیوان عالی کشور ارسال و جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع می گردد لوایح وکلای طرفین به هنگام قرائت گزارش مطالعه خواهد گردید و عمده اعتراض وکیل فرجام خواه در خصوص نوع طلاق می باشد که آن را خلاف قانون مدنی می داند.
رأی شعبه دیوان عالی کشور
عمده اعتراض وکیل فرجام خواه با تعریف انواع طلاق، به استناد مواد ۱۱۴۳ و ۱۱۴۴ قانون مدنی استدلال می کند نوع طلاق زوجه با توجه به اینکه متقاضی طلاق، زوجه می باشد با توجه به مندرجات پرونده بائن نیست زیرا ماده ۱۱۴۵ قانون مذکور انواع طلاق بائن تعریف شده است مورد حکم شامل طلاق بائن نمی شود. استدلال فوق به شرح لایحه پیوست وکیل فرجام خواه موجه نیست زیرا: هم دادگاه بدوی و هم دادگاه تجدیدنظر استان با توجه به وضعیت مالی زوج و ازدواج مجدد او با وجود حکم دادگاه و نوع شغل او (رانندگی تاکسی با تاکسی پدرش) عسر و حرج زوجه را احراز نمودند و دادگاه تجدیدنظر استان با حذف نوع (طلاق خلعی) از متن رأی دادگاه بدوی طلاق زوجه را بائن تشخیص داده است و دادنامه نخستین را تأیید کرده است لذا طلاقی که ناشی از عسر و حرج زوجه موضوع ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی و تبصره الحاقی مورخ ۸۰/۴/۲۹ صادرشده باشد، بائن است زیرا اگر رجعی باشد مانع عسر وحرج زوجه نخواهد بود لذا بی نتیجه و امر عبثی است و زوجه با توجه به رجوع زوج نسبت به طلاق وضعیت سابق یعنی عسر و حرج زوجه تکرار شده و زندگی مشترک را دچار اختلال و متشنج می نماید در حالی که لازمه ازدواج تشیید مبانی زندگی مشترک بوده و ادامه آن همراه با اختلاف شدید با توجه به وضعیت زوج که در پرونده به طور مشروح بیان شده و در گزارش هم درج شد گردیده است میسر نخواهد بود مضافا به اینکه برابر تبصره الحاقی مورخ ۸۱/۴/۲۹ مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام در توضیح عسر و حرج زوجه علاوه بر پنج مورد، در قسمت اخیر بند ۵ آن بطور مستقل مقرر می دارد موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود حکم طلاق صادر نماید ; بنابراین عسر و حرج محدود به پنج مورد مندرج در تبصره الحاقی ماده ۱۳۳۰ قانون مدنی حصری نبوده بلکه مستندا به قسمت اخیر آن تمثیلی است لذا اعتراض وکیل فرجام خواه را وارد ندانسته و با احراز عسر و حرج زوجه از سوی محاکم نخستین و تجدیدنظراستان رأی صادره با توجه به رعایت تشریفات دادرسی مخالف قانون نبوده و دادنامه فرجام خواسته به استناد ماده ۳۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب سال ۱۳۷۹ ابرام و پرونده اعاده می گردد.
رییس شعبه ۱۲ دیوان عالی کشور - مستشار
طیبی- حیدری
مواد مرتبط
- ماده ۸ قانون حمایت خانواده
- ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی
- ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی
- ماده ۱۱۴۳ قانون مدنی
- ماده ۱۱۴۴ قانون مدنی
- ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی
- ماده ۳۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی