قرعه

قرعه در لغت، یعنی سهم، نصیب و تفأل، همچنین قرعه در لغت به معنای بیم، ترس و نگرانی است. به اشیایی که از علامت‌های آن، برای حل دعوا، یا تشخیص حق از غیر آن، استفاده می‌گردد؛ قرعه گویند.

قرعه که در قرون گذشته نیز کمابیش رایج بوده؛ یکی از فروض قانونی امضایی است. کاربرد قاعده قرعه، به عنوان قاعده ای استثنایی، زمانی است که هیچ راه دیگری، جهت تعیین تقدم و تأخر حقوق طرفین نزاع وجود نداشته باشد.

مواد مرتبط

• ماده ۱۵۷ قانون مدنی
• ماده ۲۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی

در فقه

• ظاهر این است که قرعه دارای تشریفات خاصی نبوده؛ و در واقع، طرفین دعوا، تعیین تکلیف دربارهٔ امری را از اراده خود خارج دانسته؛ و به خداوند متعال، تفویض می‌نمایند؛ و تفاوتی ندارد که آلات قرعه، کاغذ، چوب، سنگ یا … باشد.

• ممکن است قرعه، در واقع معلوم بوده؛ و حکم ظاهری آن، مجهول باشد؛ یا اینکه حکم واقعی موضوع دعوا نیز مجهول باشد.

• به دلالت ظاهر، قرعه، اصل است؛ اما دلایلی وجود دارد که قرعه را کاشف از واقع و اماره می‌داند.

در رویه قضایی

• نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۲۸۲ مورخ ۱۴۰۲/۱۰/۲۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره نحوه پرداخت دیه در موارد انتساب جنایت به یکی از دو یا چند نفر

• نظریه شماره 7/99/138 مورخ 1399/06/18 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره قرارداد تعهد به تحویل پارکینگ: در موردی که به تحویل پارکینگ تعهد شده اما در خصوص نحوه تقسیم پارکینگ توافق نشده و یکی از پارکینگ ها مزاحم باشد، این بیع، تعهدی است که انجام آن در زمان عقد غیرمقدور بوده، و برای خریدار فاقد پارکینگ، اختیار فسخ معامله و یا مطالبه خسارت باقی است.