محجور

به کسی که حق تصرف در اموالش را ندارد، محجور گویند. قانونگذار، محجور را از دخالت مستقیم در امور خود و انجام اعمال حقوقی منع نموده‌است. لازمه اعطای اهلیت استیفا به انسان، برخورداری از قوه تمیز و درک است؛ زیرا انشای اراده برای انجام اعمال حقوقی، نیازمند برخورداری از این قوه است؛ و در صورت نقص آن، انسان فقط می‌تواند در برخی از اعمال حقوقی خود، دخالت نماید؛ نظیر غیررشید، که از اظهارنظر پیرامون مسائل مالی خویش، ممنوع است.

مطابق قانون مدنی، اشخاص ذیل محجور و از تصرف در اموال و حقوق مالی خود ممنوع هستند:

1. صغار.
2. اشخاص غیررشید.
3. مجانین.

مواد مرتبط

• ماده ۲۱۳ قانون مدنی
• ماده ۱۲۰۷ قانون مدنی

حدود ممنوعیت محجور

ممنوعیت محجور صرفا محدود به اموری است که نیازمند دخالت اراده و قصد انشای اوست و نسبت به اعمال حقوقی و اقداماتی که اراده وی در آنها دخیل نیست، ممنوعیتی وجود ندارد.

در رویه قضایی

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۷۶۳۶/۷ مورخه ۲۳/۱۰/۱۳۷۸ اداره حقوقی قوه قضاییه، بلوغ و عقل؛ لازمه برخورداری از اهلیت اقامه دعوا می‌باشند؛ و در دعاوی مالی؛ رشد نیز شرط است.

• رای وحدت رویه شماره 800 مورخ 1336/04/11 هیات عمومی دیوان عالی کشور (فرجام‌خواهی از تصمیم دادگاه راجع به حجر )

• نظریه شماره 7/1402/323 مورخ 1402/06/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره بیع مال غیرمنقول توسط قیم بدون اطلاع دادستان
• نظریه شماره 7/1402/370 مورخ 1402/06/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره قرار دادن ملک فرزند صغیر توسط ولی قهری برای تسهیلات اعطایی به شخص ثالث
• نظریه شماره 7/1402/42 مورخ 1402/02/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره واریز دیه طفل به حساب مادر یا خود طفل با وجود در قید حیات بودن ولی

• نظریه شماره 7/1400/232 مورخ 1400/04/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مرگ مغزی و آثار حجر

• نظریه شماره 7/98/1959 مورخ 1399/03/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره پرداخت دیه جرح از بیت المال در فرض شناخته نشدن متهم
• نظریه شماره 7/1400/1358 مورخ 1401/03/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شرایط شکلی دادخواست در اقامه ی دعوا به نمایندگی از طفل یا مولی علیه
• نظریه شماره 7/99/320 مورخ 1399/04/11 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره دعوای تقسیم ترکه از سوی احدی از ورثه که سهم خود را منتقل کرده
• رای دادگاه درباره احراز افاقه محجور جهت صدور حکم رفع حجر (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۲۰۷۰)
• رای دادگاه درباره ادعای رفع حجر از ناحیه شخص محجور (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۸۰۰۳۱۱)
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نقش نظریه کارشناسی در خصوص حجر

اقسام محجورین

غیررشید

مقاله اصلی: "غیررشید"

منظور از غیر رشید، فردی است که طبق ماده ۱۲۰۸ قانون مدنی، تصرف او در اموال و حقوق مالی اش عقلایی نباشد. واژه غیر رشید با سفیه مترادف می‌باشد، سفیه در لغت به مفهوم جاهل و احمق می‌باشد، در اصطلاح حقوقی، کسی است که عادت او اسراف و تبذیر در مصرف نمودن است و تصرفات مالی وی عاقلانه نیست، در واقع سفیه به معنای کسی است که عقل معاش ندارد.

مجنون

مقاله اصلی: "مجنون"

مجنون، کسی است که قوه درک او، با اختلال مواجه شده و نتواند صحیح را از باطل تشخیص دهد. به اشخاصی که همیشه، در حال جنون هستند؛ مجنون دائمی گویند، و به اشخاصی که گاهی اوقات، در حال جنون، و گاهی در افاقه به سر می‌برند؛ مجنون ادواری گویند.

صغیر

مقاله اصلی: "صغیر"

صغیر کسی است که به سن بلوغ نرسیده باشد. صغیر را از حیث توانایی صلاح سنجی مالی، به صغیر ممیز و صغیر غیر ممیز تقسیم می‌کنند. صغیر غیرممیز کسی است که به بلوغ نرسیده و توانایی تشخیص صرفه و صلاح اقتصادی خویش را ندارد و در واقع فاقد عقل معاش است، و صغیر ممیز، به طفلی گویند که قدرت تشخیص خوب و بد، و زشت و زیبا را از یکدیگر داشته باشد؛ و به اجناس پیرامون خود و اعمال اشخاص و ارزش آنها، در حد ساده آشنایی دارد.

مقالات مرتبط

• اثر حجر و ورشکستگی کفیل بر عقد کفالت
• اثر حجر بر مسئولیت امضا کنندگان اسناد تجاری با مطالعه تطبیقی در کنوانسیون های ژنو

• بررسی آثار حقوقی مترتب بر تمایز صلاحیت در حقوق عمومی و اهلیت در حقوق خصوصی
• مطالعه تطبیقی آثار حقوقی حیات نباتی در حوزه حقوق خصوصی
• معاملات عمده‌ی بورسی از حیث تشکیل، آثار و انحلال

کتب مرتبط

• دوره مقدماتی حقوق مدنی، جلد اول (صفایی)

• حقوق مدنی 1، اشخاص و حمایت های حقوقی آنان (باریکلو)

• حدود تمیز اشخاص (قبادی)

جستارهای وابسته

• اهلیت

• حجر

• بلوغ

• رشد

• عقل
• مجنون
• صغیر
• غیررشید
• اقامتگاه محجور
• قیم
• قیمومت
• ولی قهری