دادخواست

دادخواست در معانی ذیل استعمال می‌شود:

• ۱) ظلامه، شرح مختصر دعوی در مقام ارائه به دادگاه که در آن نام متداعیین و خواسته و غالباً با ذکر ادله مدعی همراه است.
• ۲) ورقه رسمی که شرح ظلامه در آن نوشته شده باشد.

همچنین، این تعریف نیز برای دادخواست ارائه شده است:«شکوائیه است که به مراجع قضایی به‌طور کتبی یا به شکل شفاهی عرضه می‌شود».

دادخواست در لغت

فرهنگستان دادخواست را به جای واژه عرضحال به کار برده‌ است.

مندرجات در دادخواست

در دادخواست بدوی

دادخواست باید به زبان فارسی در روی برگ‌های چاپی مخصوص نوشته شده و حاوی نکات زیر باشد:

1. نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و حتی الامکان شغل خواهان.
   • تبصره - در صورتی که دادخواست توسط وکیل تقدیم شود مشخصات وکیل نیز باید درج گردد.
2. نام، نام خانوادگی، اقامتگاه و شغل خوانده.
3. تعیین خواسته و بهای آن مگر آن که تعیین بهاء ممکن نبوده یا خواسته، مالی نباشد.
4. تعهدات و جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می‌داند به طوری که مقصود واضح و روشن باشد.
5. آنچه که خواهان از دادگاه درخواست دارد.
6. ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، از اسناد و نوشتجات و اطلاع مطلعین و غیره، ادله مثبته به ترتیب و واضح نوشته می‌شود و اگر دلیل، گواهی گواه باشد، خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به‌طور صحیح معین کند.
7. امضای دادخواست دهنده و در صورت عجز از امضاء، اثر انگشت او.

تبصره ۱ - اقامتگاه باید با تمام خصوصیات از قبیل شهر و روستا و دهستان و خیابان به نحوی نوشته شود که ابلاغ به سهولت ممکن باشد.

تبصره ۲ - چنانچه خواهان یا خوانده شخص حقوقی باشد، در دادخواست نام و اقامتگاه شخص حقوقی نوشته خواهد شد.

در دادخواست تجدیدنظر

در دادخواست باید نکات زیر قید شود:

1. نام و نام خانوادگی و اقامتگاه و سایر مشخصات تجدیدنظر خواه و وکیل او درصورتی که دادخواست را وکیل داده باشد.
2. نام و نام خانوادگی، اقامتگاه و سایر مشخصات تجدیدنظر خوانده.
3. حکم یا قراری که از آن درخواست تجدیدنظر شده‌است.
4. دادگاه صادرکننده رأی.
5. تاریخ ابلاغ رأی.
6. دلایل تجدید نظر خواهی.

در ماده ۳۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده بعد شرایط دادخواست تجدیدنظر بیان شده‌است، این ماده مشابه ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی در ارتباط با دادخواست مرحله بدوی می‌باشد با این تفاوت که در این ماده از شرایط تنظیم دادخواست تجدیدنظر به زبان فارسی و یادداشت در فرم چاپی مخصوص سخنی به میان نیامده است. اما شکی نیست که وقتی که دادخواست بدوی باید در فرم چاپی مخصوص و به زبان فارسی تنظیم شود، در دادخواست مرحله تجدیدنظر نیز باید این دو شرط رعایت گردد.

در دادخواست فرجامی

در دادخواست باید نکات زیر قید شود:

1. نام و نام خانوادگی و اقامتگاه و سایر مشخصات فرجام خواه و وکیل او درصورتی که دادخواست را وکیل داده باشد.
2. نام و نام خانوادگی و اقامتگاه و سایر مشخصات فرجام خوانده
3. حکم یا قراری که از آن درخواست فرجام شده‌است.
4. دادگاه صادرکننده رأی.
5. تاریخ ابلاغ رأی.
6. دلایل فرجام خواهی.

انواع دادخواست

انواع دادخواست عبارتند از:

الف) دادخواست بدوی و شکایت: سندی است که به وسیله آن خواهان، با رعایت مقررات، با تسلیم ادعاهای خود به دادگاه بدوی، درخواست رسیدگی و صدور رای نموده و موجب می‌شود که دادرسی، به مفهوم اعم کلمه در این مرحله آغاز گردد.

ب) دادخواست اصلی و طاری: دادخواست اصلی سندی است که به موجب آن دعوای بدوی یا شکایت از رای اقامه می‌شود. هردادخواستی که در جریان دعاوی اقامه شده تقدیم گردد، در صورت وحدت منشأ یا ارتباط کامل دعوای اقامه شده با دعوای اصلی، دادخواست طاری محسوب می‌شود.

رابطه دادخواست و درخواست

مفهوم درخواست با دادخواست ارتباط زیادی دارد و تمییز آن‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است، چرا که در مورد درخواست لزومی ندارد که تشریفات خاص دادخواست رعایت گردد. درخواست (به معنای خواهش، مطالبه، تقاضا) هم در امور کیفری وجود دارد و هم در امور مدنی، هرچند درخواست در امور مدنی مصادیق بیشتر و کاربرد فراوان‌تری دارد.

عدم لزوم دادخواست در رسیدگی مسبوق به نقض رای

برای تجدید هر رسیدگی تقدیم دادخواست لازم است مگر رسیدگی که مسبوق به نقض رای باشد. لذا نقض رای فرجام خواسته در دیوان، نقض حکم دادگاه به علت نقص تحقیقات یا علتی غیر از نقص تحقیقات، نقض رای اصراری در هیئت عمومی شعب حقوقی دیوان و نقض دو رای مغایر از موارد رسیدگی بدون دادخواست می‌باشد چرا که رسیدگی دادگاه مرجوع الیه در تداوم رسیدگی و ادامه رسیدگی‌های قبلی است، و نیازی به تقدیم دادخواست ندارد.

رویه قضایی

• نظریه شماره 7/1402/29 مورخ 1402/03/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره نحوه محاسبه و میزان ابطال تمبر مالیاتی
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۱/۱۳۷۲ مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۰۴ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره قانون تعیین تکلیف اراضی و ساختمان های فاقد سند رسمی
• نظریه شماره 7/1402/291 مورخ 1402/05/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره درج رقم حق الوکاله در وکالتنامه
• نظریه شماره 7/1402/330 مورخ 1402/05/28 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تاثیر امضای موکل در کنار امضای وکیل حین تقدیم دادخواست
• نظریه شماره 7/1402/73 مورخ 1402/06/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اتهام مشارکت در تصرف غیر قانونی در اموال دولتی و عمومی
• نظریه شماره 7/1402/84 مورخ 1402/03/21 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره وصیت هایی که مطابق قانون امور حسبی تنظیم نشده است
• نظریه شماره 7/1401/1043 مورخ 1402/04/24 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره درخواست تاجر معافیت از پرداخت هزینه دادرسی
• نظریه شماره 7/1401/1110 مورخ 1402/02/17 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره هبه درختان مثمر کشت شده توسط محکوم علیه
• نظریه شماره 7/1401/1160 مورخ 1402/04/31 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم ارائه دلایل و منضمات به دادخواست
• نظریه شماره 7/1401/1240 مورخ 1402/05/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تجدیدنظرخواهی نسبت به خسارت تأخیر تأدیه
• نظریه شماره 7/1401/1265 مورخ 1402/03/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعتراض ثالث به اموال توقیفی یا ضبط شده در جرایم مواد مخدر
• نظریه شماره 7/1401/1273 مورخ 1402/05/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره توقف عملیات اجرایی در پرونده مطالبه وجه چک
• نظریه شماره 7/1401/1291 مورخ 1402/05/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره توقیف ملک مشاعی سرقفلی زوج جهت اخذ مهریه
• نظریه شماره 7/1401/1295 مورخ 1402/03/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مطالبه خسارت از صادرکننده چک و ضامن (وثیقه گذار) چک
• نظریه شماره 7/1401/1304 مورخ 1402/01/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم ثبت چک جدید در سامانه صیاد
• نظریه شماره 7/1401/1314 مورخ 1402/01/29 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ابطال مزایده
• نظریه شماره 7/1401/1361 مورخ 1402/02/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ابطال تمبر مالیاتی وکلا