رای: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''رای''' یا [[حکم]] است یا [[قرار]].<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین قضاوت مدنی در محاکم ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6405236|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=5}}</ref> چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به‌طور جزئی یا کلی باشد، [[حکم]]، و در غیر این صورت [[قرار]] نامیده می‌شود.<ref>[[ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
'''رأی''' یا [[حکم]] است یا [[قرار]].<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین قضاوت مدنی در محاکم ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6405236|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=5}}</ref> چنانچه رأی دادگاه راجع به [[ماهیت دعوا]] و قاطع آن به‌طور جزئی یا کلی باشد، [[حکم]] و در غیر این صورت، [[قرار]] نامیده می‌شود.<ref>[[ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>


== معنای لغوی ==
== معنای لغوی ==
رأی در لغت به معنای دیدن، نگریستن با چشم و نظر و جمع آن آراست. در علم اصول دربارهٔ تعریف آن اتفاق نظر وجود ندارد. عده‌ای آن را به کار بردن اوج اندیشه می‌دانند و عده‌ای به گمان نامبتنی بر برهان رأی اطلاق کرده‌اند و برخی دیگر، باورهای غیرمستدل افراد را رأی دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دانشنامه حقوق خصوصی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=محراب فکر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=420808|صفحه=|نام۱=مسعود|نام خانوادگی۱=انصاری|نام۲=محمدعلی|نام خانوادگی۲=طاهری|چاپ=2}}</ref>
رأی در لغت به معنای دیدن، نگریستن با چشم و نظر و جمع آن آراست. در علم اصول دربارهٔ تعریف آن اتفاق نظر وجود ندارد. عده‌ای آن را به کار بردن اوج اندیشه می‌دانند و عده‌ای به گمان نامبتنی بر برهان رأی اطلاق کرده‌اند و برخی دیگر، باورهای غیرمستدل افراد را رأی دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دانشنامه حقوق خصوصی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=محراب فکر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=420808|صفحه=|نام۱=مسعود|نام خانوادگی۱=انصاری|نام۲=محمدعلی|نام خانوادگی۲=طاهری|چاپ=2}}</ref>


== انشاء و صدور رای ==
== انشاء و صدور رأی ==
پس از اعلام [[ختم دادرسی]] در صورت امکان [[دادگاه]] در همان جلسه [[انشاء رأی]] نموده و به [[اصحاب دعوا]] اعلام می‌نماید در غیر این صورت حداکثر ظرف یک هفته انشاء و اعلام رأی می‌کند.<ref>[[ماده ۲۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref> این در حالی است که همواره پایان جلسه دادرسی منجر به صدور رای نمی‌شود چرا که ممکن است صدور رای مستلزم تحقیقاتی از جانب دادگاه باشد که در [[وقت نظارت]] یا [[جلسه فوق‌العاده]] پرونده را آماده صدور رای نماید. در هر حال صدور رای باید بعد از اعلام ختم دادرسی صورت گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد سوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3855760|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=4}}</ref>
پس از اعلام [[ختم دادرسی]] در صورت امکان [[دادگاه]] در همان جلسه [[انشاء رأی]] نموده و به [[اصحاب دعوا]] اعلام می‌نماید در غیر این صورت حداکثر ظرف یک هفته انشاء و اعلام رأی می‌کند.<ref>[[ماده ۲۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref> این در حالی است که همواره پایان جلسه دادرسی منجر به صدور رای نمی‌شود چرا که ممکن است صدور رای مستلزم تحقیقاتی از جانب دادگاه باشد که در [[وقت نظارت]] یا [[جلسه فوق‌العاده]] پرونده را آماده صدور رای نماید. در هر حال صدور رای باید بعد از اعلام ختم دادرسی صورت گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد سوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3855760|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=مهاجری|چاپ=4}}</ref>


== پاکنویس کردن رای پس از صدر رای ==
== پاکنویس کردن رأی پس از صدر رأی ==
رأی دادگاه باید ظرف پنج روز از تاریخ صدور [[پاکنویس]] شده و به امضای [[دادرس]] یا دادرسان صادرکننده رأی برسد.<ref>[[ماده ۲۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
رأی دادگاه باید ظرف پنج روز از تاریخ صدور [[پاکنویس]] شده و به امضای [[دادرس]] یا دادرسان صادرکننده رأی برسد.<ref>[[ماده ۲۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>


== محتوای مندرج در رای دادگاه ==
== محتوای مندرج در رأی دادگاه ==
'''رأی دادگاه''' پس از [[انشاء رأی|انشاء]] لفظی باید نوشته شده و به امضای [[دادرس]] یا دادرسان برسد و نکات زیر در آن رعایت گردد:
'''رأی دادگاه''' پس از [[انشاء رأی|انشاء]] لفظی باید نوشته شده و به امضای [[دادرس]] یا دادرسان برسد و نکات زیر در آن رعایت گردد:
#تاریخ صدور رأی.
#تاریخ صدور رأی.
خط ۱۷: خط ۱۷:
# [[جهات رای|جهات]]، [[دلایل رای|دلایل]]، [[مستندات رای|مستندات]]، اصول و مواد قانونی که رأی براساس آنها صادر شده‌است.
# [[جهات رای|جهات]]، [[دلایل رای|دلایل]]، [[مستندات رای|مستندات]]، اصول و مواد قانونی که رأی براساس آنها صادر شده‌است.
#مشخصات و سمت [[دادرس]] یا دادرسان دادگاه<ref>[[ماده ۲۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
#مشخصات و سمت [[دادرس]] یا دادرسان دادگاه<ref>[[ماده ۲۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
== رای به معنای اخص ==
== رأی به معنای اخص ==
رای به معنای اخص نوشته‌ای است که توسط خود دادگاه (دادرس یا دادرسان) در پرونده درج شده و به امضای دادرس یا دادرسان می‌رسد، رای حاوی تاریخ، نام و نام خانوادگی [[اصحاب دعوی]]، موضوع دعوی و درخواست اصحاب دعوی، اسباب موجه و مفاد رای می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=-|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2506112|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=-}}</ref>
رأی به معنای اخص نوشته‌ای است که توسط خود دادگاه (دادرس یا دادرسان) در پرونده درج شده و به امضای دادرس یا دادرسان می‌رسد، رای حاوی تاریخ، نام و نام خانوادگی [[اصحاب دعوی]]، موضوع دعوی و درخواست اصحاب دعوی، اسباب موجه و مفاد رای می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=-|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2506112|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=-}}</ref>


== تفاوت حکم و قرار ==
== تفاوت حکم و قرار ==
چنانچه [[رأی دادگاه]] راجع به [[ماهیت دعوا]] و قاطع آن به‌طور جزیی یا کلی باشد، [[حکم]]، و در غیر این صورت [[قرار]] نامیده می‌شود.<ref>[[ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>
چنانچه [[رأی دادگاه]] راجع به [[ماهیت دعوا]] و قاطع آن به‌طور جزیی یا کلی باشد، [[حکم]]، و در غیر این صورت [[قرار]] نامیده می‌شود.<ref>[[ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی]]</ref>


== رویه قضایی ==
== رویه‌های قضایی ==


* [[نظریه شماره 7/1402/291 مورخ 1402/05/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره درج رقم حق الوکاله در وکالتنامه]]
* [[نظریه شماره 7/1402/291 مورخ 1402/05/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره درج رقم حق الوکاله در وکالتنامه]]
* [[نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۲۶۲ مورخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۵ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعطای مهلت به زوج جهت پرداخت مهریه]]
* [[نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۳۴۴ مورخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۱ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره بند ب ماده ۴۳۷ قانون آیین دادرسی مدنی]]
* [[نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۳۳۴ مورخ ۱۴۰۲/۰۷/۱۵ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعمال فرجامخواهی از آرا در مدت زمان تجدیدنظرخواهی]]
* [[نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۳۰۹ مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۱۶ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره امضاء دادنامه توسط قاضی جایگزین]]
* [[نظریه شماره ۷/۱۴۰۱/۲۲۷ مورخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تجدیدنظر از آراء کمیسیون ماده ۳۸ آیین نامه معاملات شهرداری تهران]]
* [[نظریه شماره 7/1402/67 مورخ 1402/02/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ارسال پرونده تصرف عدوانی به دادسرا]]
* [[نظریه شماره 7/1402/67 مورخ 1402/02/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ارسال پرونده تصرف عدوانی به دادسرا]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1024 مورخ 1402/01/26 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مبلغ وجه التزام مندرج در قرارداد]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1024 مورخ 1402/01/26 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مبلغ وجه التزام مندرج در قرارداد]]
خط ۴۱: خط ۴۶:
* [[نظریه شماره 7/1401/1265 مورخ 1402/03/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعتراض ثالث به اموال توقیفی یا ضبط شده در جرایم مواد مخدر]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1265 مورخ 1402/03/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعتراض ثالث به اموال توقیفی یا ضبط شده در جرایم مواد مخدر]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1337 مورخ 1402/01/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تبدیل جزای نقدی به انجام خدمات عمومی رایگان]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1337 مورخ 1402/01/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تبدیل جزای نقدی به انجام خدمات عمومی رایگان]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1342 مورخ 1402/01/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعمال ممنوع الخروجی برای محکوم علیه رأی دادگاه خارجی]]
== کتب مرتبط ==
* [[آیین نگارش آراء قضایی (صالحی راد)]]


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۱۷

رأی یا حکم است یا قرار.[۱] چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به‌طور جزئی یا کلی باشد، حکم و در غیر این صورت، قرار نامیده می‌شود.[۲]

معنای لغوی

رأی در لغت به معنای دیدن، نگریستن با چشم و نظر و جمع آن آراست. در علم اصول دربارهٔ تعریف آن اتفاق نظر وجود ندارد. عده‌ای آن را به کار بردن اوج اندیشه می‌دانند و عده‌ای به گمان نامبتنی بر برهان رأی اطلاق کرده‌اند و برخی دیگر، باورهای غیرمستدل افراد را رأی دانسته‌اند.[۳]

انشاء و صدور رأی

پس از اعلام ختم دادرسی در صورت امکان دادگاه در همان جلسه انشاء رأی نموده و به اصحاب دعوا اعلام می‌نماید در غیر این صورت حداکثر ظرف یک هفته انشاء و اعلام رأی می‌کند.[۴] این در حالی است که همواره پایان جلسه دادرسی منجر به صدور رای نمی‌شود چرا که ممکن است صدور رای مستلزم تحقیقاتی از جانب دادگاه باشد که در وقت نظارت یا جلسه فوق‌العاده پرونده را آماده صدور رای نماید. در هر حال صدور رای باید بعد از اعلام ختم دادرسی صورت گیرد.[۵]

پاکنویس کردن رأی پس از صدر رأی

رأی دادگاه باید ظرف پنج روز از تاریخ صدور پاکنویس شده و به امضای دادرس یا دادرسان صادرکننده رأی برسد.[۶]

محتوای مندرج در رأی دادگاه

رأی دادگاه پس از انشاء لفظی باید نوشته شده و به امضای دادرس یا دادرسان برسد و نکات زیر در آن رعایت گردد:

  1. تاریخ صدور رأی.
  2. مشخصات اصحاب دعوا یا وکیل یا نمایندگان قانونی آنان با قید اقامتگاه.
  3. موضوع دعوا و درخواست طرفین.
  4. جهات، دلایل، مستندات، اصول و مواد قانونی که رأی براساس آنها صادر شده‌است.
  5. مشخصات و سمت دادرس یا دادرسان دادگاه[۷]

رأی به معنای اخص

رأی به معنای اخص نوشته‌ای است که توسط خود دادگاه (دادرس یا دادرسان) در پرونده درج شده و به امضای دادرس یا دادرسان می‌رسد، رای حاوی تاریخ، نام و نام خانوادگی اصحاب دعوی، موضوع دعوی و درخواست اصحاب دعوی، اسباب موجه و مفاد رای می‌باشد.[۸]

تفاوت حکم و قرار

چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به‌طور جزیی یا کلی باشد، حکم، و در غیر این صورت قرار نامیده می‌شود.[۹]

رویه‌های قضایی

کتب مرتبط

منابع

  1. علی مهاجری. آیین قضاوت مدنی در محاکم ایران. چاپ 5. فکرسازان، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6405236
  2. ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی
  3. مسعود انصاری و محمدعلی طاهری. دانشنامه حقوق خصوصی (جلد دوم). چاپ 2. محراب فکر، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 420808
  4. ماده ۲۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی
  5. علی مهاجری. مبسوط در آیین دادرسی مدنی (جلد سوم). چاپ 4. فکرسازان، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3855760
  6. ماده ۲۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی
  7. ماده ۲۹۶ قانون آیین دادرسی مدنی
  8. احمد متین دفتری. آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد دوم). چاپ -. مجمع علمی و فرهنگی مجد، -.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2506112
  9. ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی