رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر حقوقی وقف در ضمن وصیت

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور شماره ۹۵۰۹۹۷۰۹۰۹۱۰۰۱۳۶
شماره دادنامه۹۵۰۹۹۷۰۹۰۹۱۰۰۱۳۶
تاریخ دادنامه۱۳۹۵/۰۳/۱۶
نوع رأیرأی شعبه
نوع مرجعشعبه دیوان عالی کشور
شعبهانتقالی
گروه رأیرای حقوقی
موضوعاثر حقوقی وقف در ضمن وصیت
قاضیحسن غفار پور
رسول شاملو

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر حقوقی وقف در ضمن وصیت: در صورتی که موصی در قالب وصیت، بخشی از اموال خود را وقف نماید، این وقف در ضمن وصیت، واجب مشروط بوده و نسبت به مازاد بر ثلث ترکه، نیازمند تنفیذ وراث است.

رأی خلاصه جریان پرونده

در تاریخ ۱۳۹۳/۶/۴ خانم م. م.الف.ع. و یازده نفر دیگر با وکالت آقایان م. م.ر. و م. م.الف. دادخواستی بطرفیت ب. ش. فرزند ع. ۲- ب. ش.ع. فرزند ح. ۳- خ.ن. ق.ز.ع. فرزند الف.ع. ۴- اداره اوقاف و امور خیریه ش. و به خواسته ابطال وصیت نامه نسبت بمازاد بر ثلث ماترک مقوم به پنجاه و یک میلیون ریال با احتساب کلیه خسارات باستناد مدارک ضمیمه پرونده تقدیم دادگستری شهرستان ش. نموده که ابتدا به شورای حل اختلاف شعبه پنجم ارجاع گردیده و سپس شورای مرقوم بجهت عدم حصول صلح و سازش پرونده را به دادگستری شهرستان ش. اعاده نموده رسیدگی به شعبه اول ارجاع و طرفین جهت رسیدگی دعوت شده اند و پس از رفع نقص و تکمیل وقت ،رسیدگی بروز اول بهمن ماه ۱۳۹۳ تعیین و طرفین دعوت شده اند و در روز مرقوم دو نفر از خواندگان بنام ب. و ب. ش. وصیت نامه را ولو زائد بر ثلث هم پذیرفته اند و دادگاه صورت اموال وصیت شده را از وکلای خواهانها خواستار شد و آنان نیز صورتی بصورت نوشته عادی ارائه کردند و دادگاه نیز در تاریخ۱۳۹۴/۲/۳ قرار ارجاع امر به کارشناس صادر نموده تا اموال و ماترک را ارزیابی نمایند - پس از وصول نظریه آنان بشرح دادنامه ۰۰۸۸۹-۹۴/۷/۴ شعبه اول دادگاه عمومی ش. دعوی خواهانها نسبت بمازاد بر ثلث را ثابت دانسته و طبق ماده ۸۴۳ قانون مدنی حکم به بطلان وصیت نامه عادی مورخ ۶۸/۹/۲۶ نسبت بمازاد بر ثلث و نسبت به سهمی هر یک از خواهانها بشرح گواهی های حصر وراثت صادر و اعلام داشته و در سایر موارد دعوی حکم به رد دعوی صادر نموده با ابلاغ این دادنامه اداره اوقاف و امور خیریه ش. تجدیدنظرخواهی نموده و در اعتراض خود گفته است که درستست که عنوان وصیت در ما نحن فیه بکار رفته لکن مرحوم ع. ش. اراده وقف نموده لکن در قالب وصیت نامه تقریر یافته لذا استدلال دادگاه صحیح نبوده وصی هم قبض و اقباض نموده و عملا آنرا تحویل اداره اوقاف داده و با تنظیم اجاره نامه عملا عمل به وقف نیز صورت گرفته که مورد توجه دادگاه واقع نشده و این حکم که دادگاه نخستین صادر نموده خلاف نیت واقف و اراده و انشاء نامبرده خواهد بود- رسیدگی به شعبه ۲۷ دادگاه تجدیدنظر استان آذربایجان شرقی ارجاع و شعبه مرقوم طرفین را جهت رسیدگی دعوت نموده است و در جلسه مقرر پس از استماع توضیحات حاضرین ختم رسیدگی را اعلام و بشرح دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۴۱۶۷۳۰۰۲۷۶ - ۱۳۹۴/۱۱/۳ پس از ذکر اسامی طرفین و خواسته چنین رأی صادر و اعلام کرده است ۰۰۰ اداره تجدیدنظرخواه با استناد به بند چهار وصیت نامه که طی آن موصی پس از بندهای ۱ الی ۳ ما بقی متروکات خود را وقف فی سبیل اله نموده که توسط وصی آقای ب. ش. در امورات خیر و مؤسسات خیریه خرج و مصرف نمایند و در صورت اعتراض وراث وصی مذکور با نظارت اداره اوقاف وصایای فوق را انجام خواهد داد و با اجازه حاصله از بند ۷ الحاقی ماده ۱ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه مصوب ۱۳۷۵ خود را مت و. وقف تلقی و درخواست نقض رأی صادره را نموده است دادگاه نظر به مندرجات وصیت نامه مبحوث عنه و سبک و سیاق آن که جملگی دلالت بر تحریر آن بعنوان وصیت نامه عادی داشته و احکام مبتنی بر وصیت نسبت به آن حاکم وجاری است هر چندکه در بند چهار آن در مورد ما بقی متروکات خود عبارت وقف فی سبیل اله را بکار برده است اولا در ما نحن فیه شرایط وقف از جمله ایجاب و قبول و قبض و اقباض در زمان حیات واقف فیمابین وی و موقوف علیهم محقق نگردیده ثانیا بر فرض صحت وقف مدعی وصی خود آقای ب. ش. را بعنوان وصی خود و مسئول اجرای مفاد وصیت نامه بر وقف ( مت و. خاص ) تعیین و صراحتا اداره اوقاف و امور خیریه را ناظر بر وقف در اجرای صحیح آن تعیین نموده است مع الوصف دادگاه بنابمراتب فوق و مستندا به ماده ۳۵۸ ق ۰ آ ۰ د ۰ م ضمن رد تجدیدنظرخواهی رأی تجدیدنظرخواسته را در قسمت اعتراض تأیید می نماید رأی صادره قطعی است ; اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان ش. نسبت به دادنامه صادره درخواست رسیدگی فرجامی نموده ما حصل فرجام خواهی اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان ش. اینستکه ۱- طبق بند۷ ماده ۱ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه هر مال که بغیر از عنوان وقف برای امور عام المنفعه و خیریه اختصاص یافته در حکم موقوفات عام است که از دید دادگاه غافل مانده است ۲- وصیت بر وقف امری شرعی و مورد قبول بوده است ۳- مرحوم ع. ش. در قالب وصیت وقف را انشاء نموده است و حتی برای آن وصی و ناظر ( اداره اوقاف ) تعیین نموده که از موضوع اخیر بر میآید که قصد انشاء آن مرحوم وقف بوده است ۴- قبض و اقباض عین موقوفه بعمل آمده و اداره اوقاف در سالیان خاص آنرا به اجاره واگذار و در آمد حاصله را در محل نیت تعیین شده از سوی واقف مصرف نموده است و حتی از وراث آنمرحوم نیز جزء مستأجرین موقوفات متنازع فیه می باشند که تمامی این مسائل نشانگر صحت عقد وقف و عمل به آن می باشد ۵- بموجب مواد۵۵ و ۵۶ و ۵۷ و ۶۱ و ۶۲ و ۷۸ از قانون مدنی که شرایط صحت عقد وقف و نحوه ت و. ت و نظارت آنرا تعیین کرده در موضوع حاضر صدق دارد لذا صدور حکم بر ابطال وصیت نامه مازاد بر ثلث را بهیچوجه صحیح ندانسته در پایان تقاضای نقض دادنامه فرجامخواسته را بعمل آورده است ۰ فرجام خواندگان نیز پاسخ کتبی نوشته و مورد را قابل فرجام ندانسته اند دفتر دادگاه تبادل لوایح را انجام داده و پرونده را به دیوان عالی کشور فرستاده است رسیدگی در دستور کار این شعبه قرار گرفته و پرونده بکلاسه بالا ثبت شده است تفصیل لوایح طرفین هنگام شور قرائت می شود۰ هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای رسول شاملو; عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی میدهد:


رأی شعبه دیوان عالی کشور

صرف نظر از اینکه در پرونده مطرح شده است که مرحوم ع. ش.ع. پس از وصیتنامه ی عادی مورخ ۱۳۶۸/۹/۲۶ در تاریخ ۱۳۸۷/۱۰/۲۱ وصیتنامه ی دیگری نوشته و در آن تجدیدنظر کرده است و پیوست پرونده شده است و صرف نظر از اظهارات وصی در جلسه ی مورخ ۱۳۹۴/۱۰/۲۳ ( برگ ۱۷۶ پرونده) در دادگاه تجدیدنظر بهر تقدیر مستند دعوی ماهیت وصیت نامه را دارد و بخشی مشتمل بر وصیت تکمیلی است و موصی در قالب وصیت بخشی از اموال خود را وقف نموده است وقف در ضمن وصیت بصورت واجب مشروط است طبق ماده ۸۴۳ قانون مدنی و موازین شرعیه موصی حق تملیک بیش از ثلث تحت هر عنوان از اموال خود را ندارد مگر با اجازه ی وراث ولو برابر واجبات غیر مال باشد که بر ذمه ی موصی است وقف هم ذاتا تملیک است مشمول همین اصل می باشد علیهذا بر استنباط و استنتاج دادگاهها از قضیه مطروحه اشکال مترتب نیست و اعتراضات فرجامخواه مؤثر در مقام نیست ضمن رد فرجام خواهی دادنامه ی صادره مستندا به مواد۳۷۰ و ۳۹۶ قانون آئین دادرسی مدنی نتیجه ابرام می شود ۰

رئیس شعبه سوم دیوانعالی کشور - حسن غفار پور مستشار-رسول شاملو

مواد مرتبط

جستارهای وابسته

برگرفته از «https://wikihoghoogh.net/w/index.php?title=رای_شعبه_حقوقی_دیوان_عالی_کشور_درباره_اثر_حقوقی_وقف_در_ضمن_وصیت&oldid=262408»