نکاح

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو

نکاح در لغت به معنای ازدواج، زناشویی و یا پیوند و تقابل است. در اصطلاح حقوقی نکاح عبارت است از رابطه حقوقی که به وسیله عقد میان زن و مرد حاصل می‌گردد و به آن‌ها حق تمتع جنسی از یکدیگر را می‌دهد،[۱] و بنا به تعریفی دیگر، نکاح، عبارت است از تراضی زن و مرد برای تشکیل زندگی مشترک.[۲]

اقسام نکاح

نکاح دائم

در صورتی که نکاح نامحدود و برای تمام مدت طول عمر زوجین باشد، نکاح دائم است.[۳]

نکاح موقت

نوعی ازدواج در مذهب شیعه که در آن عقد ازدواج برای مدت معین و محدود با مهریه معلوم، بین زن و مرد بسته می‌شود و با پایان آن رابطه زوجیت خود به خود منقضی می‌شود، نکاح موقت نام دارد که به صیغه نیز معروف است.[۴]

اختلاف در دائمی یا موقت بودن نکاح

اگر طرفین اراده بر مدت دار بودن عقد دارند می بایست به عنوان شرط عقد نکاح آن را ضمن عقد بیان نمایند و در صورت اختلاف در دائمی یا منقطع عقد نکاح، غلبه عرفی بر دوام زوجیت عقد دائم است و مدعی عقد انقطاعی مستلزم اثبات از طریق ادله مربوطه است.[۵]

هرگاه اصل عقد نکاح مورد توافق طرفین باشد و در دائم یا موقت بودن آن اختلاف باشد مدعی موقت بودن باید آن را اثبات نماید، بنابراین عدم ذکر مدت، اماره بر وقوع عقد نکاح دائم است همچنین اگر عقد موقت باشد علاوه بر قید موقت، لازم هست مدت نیز ذکر شود و عدم ذکر موقت بودن نکاح و مدت زوجیت خود دلیل روشنی بر وقوع عقد نکاح دائم است.[۶]

درصورت عدم ثبت نکاح دائم در دفاتر رسمی ازدواج و در قید حیات بودن زوجه، زوجه می بایست اقامه دعوا نموده و درخواست اثبات زوجیت دائم و الزام ورثه مرحوم شوهرش به ثبت واقعه زوجیت را نماید در این دعوا باید توجه داشت ذی نفع طرح دعوای اثبات زوجیت زوجه است و چنین دعوایی از سوی فرزندان وی قابلیت استماع ندارد.[۷]

اگر در یک دعوی خواهان به استناد سند عادی مدعی نکاح دائم باشد اما خوانده نیز مدعی باشد اکراه صورت گرفته و قصد واقعی طرفین، عقد موقت بوده است و دلایل کافی به محکمه ارائه ندهد منجر به دائمی بودن نکاح می شود زیرا تنظیم مندرجات عقد نکاح در فرم چاپی مخصوص نکاح موقت همراه با قرائن دیگر، تاب مقاومت در برابر تصریح به نکاح دائم مندرج در آن سند را نداشته و در این حالت، عقد نکاح، دائم محسوب می شود.[۸]

اگر پس از فوت زوج اختلاف در انقطاعی یا دائمی بودن نکاح به وجود آید قول زوجه مقدم می باشد و در فرضی که زوج یا وراث وی ادعای انقطاعی بودن عقد نکاح را داشته باشند ارائه دلیل بر عهده آنان می باشد و نه زوجه بنابراین در صورت عدم ارائه دلیل توسط وراث قول زوجه در مورد دائمی یا منقطع بودن نکاح پذیرفته می‌شود.[۹]

فرجام خواهی از احکام راجع به نکاح

آرای دادگاه‌های بدوی که به علت عدم درخواست تجدیدنظر قطعیت یافته قابل فرجام خواهی نیست مگر در موارد زیر:

رویه های قضایی

منابع

  1. امید یزدی و بهمن کشاورز. حقوق خانواده. چاپ 1. کتاب آوا، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6655532
  2. محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره متوسط حقوق مدنی (حقوق خانواده). چاپ 4. گنج دانش، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6405580
  3. بدیع شاهد، بهمن اصغری و محمد حسامیه. اثبات زوجیت در فقه و حقوق موضوعه. فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، شماره 4/2 زمستان 1395، 1395.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6655544
  4. بدیع شاهد، بهمن اصغری و محمد حسامیه. اثبات زوجیت در فقه و حقوق موضوعه. فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، شماره 4/2 زمستان 1395، 1395.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6655544
  5. رای دادگاه درباره اختلاف در دائم یا منقطع بودن عقد نکاح (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۱۷۱۱)
  6. رای دادگاه درباره اختلاف در دائمی یا موقت بودن نکاح (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۰۰۳۰)
  7. رای دادگاه درباره اختلاف در دایم و منقطع بودن نکاح (دادنامه شماره ٩٢٠٩٩٧٠٢٢٣٠٠١٣٢٧)
  8. رای دادگاه درباره اختلاف در نوع عقد نکاح (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۱۳۵۹)
  9. رای دادگاه درباره اختلاف در نوع نکاح (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۰۷۰۰۴۴۲)
  10. ماده ۳۶۷ قانون آیین دادرسی مدنی
  11. نظریه شماره 7/99/1377 مورخ 1399/10/16 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره رسیدگی به دعوای فسخ نکاح به لحاظ جنون