ماده ۵۶۵ قانون تجارت

ماده ۵۶۵ قانون تجارت: تجار ورشکسته در دو مورد ذیل پس از اثبات صحت عمل در مدت پنج سال از تاریخ اعلان ورشکستگی می‌توانند اعتبار خود را اعاده نمایند:

1. تاجر ورشکسته که تحصیل قرارداد ارفاقی نموده و تمام وجوهی را که به موجب قرارداد به عهده گرفته‌ است پرداخته باشد. این ترتیب در مورد شریک شرکت ورشکسته که شخصاً تحصیل قرارداد ارفاقی جداگانه نموده‌ است نیز رعایت می‌شود.
2. تاجر ورشکسته که کلیه طلبکاران ذمه او را بری کرده یا به اعاده اعتبار او رضایت داده‌اند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۵۶۱ قانون تجارت
• ماده ۵۶۶ قانون تجارت
• ماده ۵۷۱ قانون تجارت

توضیح واژگان

• تاجر: کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد.
• ورشکسته: به کسی اطلاق می‌گردد که به حکم دادگاه قادر به تأدیه دیون خود نبوده و لذا ورشکسته اعلام شده است.
• ورشکستگی: وضع بازرگان عاجز از اجرای تعهدات بازرگانی است. بدین معنا که نتواند دیون حال خود را بدهد. به عبارت دیگر اگر در دارایی حاضر، قسمت مثبت دارایی کمتر از قسمت منفی باشد حالت ورشکستگی تاجر محقق است.
• قرارداد ارفاقی: قرارداد ارفاقی، تصفیه امور ورشکستگی را متوقف کرده و به ورشکسته اجازه می‌دهد که مجدداً به فعالیت تجارتی بپردازد. علت نام گذاری اینگونه قراردادها به قرارداد ارفاقی از این جهت است که طلبکاران برای ارفاق به ورشکسته و رهایی وی از وضعی که ورشکستگی برایش ایجاد کرده، چنین قراردادی منعقد می‌کنند. به موجب این قرارداد، همه یا اکثریت طلبکاران تاجر ورشکسته، موافقت می‌کنند که طلب خود را بعدا دریافت کنند و ورشکسته نیز متعهد می‌شود که آن را طبق قرار و ترتیبی که در قرارداد ارفاقی معین شده است به آن‌ها پرداخت کند.
• وجه: مقصود از وجه، عبارت است از: پول نقد اعم از این که داخلی باشد یا خارجی، اسکناس باشد یا مسکوک.
• قرارداد: عبارتست از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آن‌ها باشد.
• شریک: به کسی که با یک یا چند نفر دیگر در شیء یا اشیاء معینی به نحو اشاعه ذی‌حق است، شریک گفته می‌شود. در تعریف دیگر، چنین آمده است که «به کسی گفته می‌شود که به واسطه‌ی عقدی یا ارث یا غیر آن، با شخص دیگری در عین چیزی یا مالی، حق یا نصیبی داشته باشد».
• طلبکار: یا دائن شخصی است که دین، متعلق به او است.
• ذمه: در لغت یعنی امان، ضمان، عهد، عهده و پیمان، و در اصطلاح، به نفسی که عهدی را عهده‌دار می‌گردد، گویند.
• بری‌الذمه: در فقه و حقوق، کسی بری‌الذمه نامیده می‌شود که عهده‌ی او از تعهد (دین) پیشینی که داشته است، فارغ شده باشد.
• اعاده اعتبار: بازگشت تاجر ورشکسته به موجب حکم دادگاه به اعتبار بازرگانی خود به نحوی که حق فعالیت بازرگانی داشته باشد.
• رضایت: در لغت به معنای خشنودی و خرسندی است اما در اصطلاح حقوق، رضایت به معنای تمایل طبیعی و خواست نفسانی در شرایط عادی و بدون اجبار و اکراه می‌باشد.
• مدیون: مدیون یعنی بدهکار. بدهکار یا مدیون، شخصی است که باید تعهدی را، در مقابل شخص دیگر به اجرا درآورد.
• مدعی العموم: دادستان که به او مدعی‌العموم و مقام تعقیب نیز گفته می‌شود کسی است که ریاست دادسرا را به عهده دارد. دادستان یا مدعی العموم، به معنای صاحب منصبانی است که برای صیانت از حقوق عامه و نظارت در اجرای قانون‌ها، برابر مقررات خاص خود عمل می‌کنند.

نکات تفسیری دکترین ماده 565 قانون تجارت

می‌توان گفت چنانچه تاجر ورشکسته‌ای نتواند همه بدهی‌اش را پرداخت کند اما در مدت پنج سال به شرح مقرر در ماده ۵۶۵ قانون تجارت بتواند از خود صحت عمل نشان دهد، می‌تواند اعتبار خویش را اعاده کند. در واقع قوانین امروزی مدت مشخص و محدودی را برای حجر تاجر ورشکسته در نظر گرفته‌اند که پس از گذشت این مدت تحت شرایطی دادگاه حق اتخاذ تصمیم در خصوص اعاده اعتبار تاجر را دارد. مفهوم مخالف این امر آن است که پیش از انقضای این مدت نمی‌توان حکم به اعاده اعتبار تاجر را ولو در فرض اعمال مفاد ماده ۵۶۵ قانون تجارت داد. بر اساس ماده ۵۶۵ قانون تجارت تاجر در دو مورد می‌تواند در مدت پنج سال از تاریخ اعلام ورشکستگی پس از اثبات صحت عمل خود اعاده اعتبار کند:

1. در فرض تحصیل قرارداد ارفاقی و پرداخت تمامی وجوهی که به موجب قرارداد بر عهده گرفته است. لذا عمل به مفاد قرارداد ارفاقی توسط ورشکسته، موجب مختومه شدن ورشکستگی از تاریخ تصدیق این قرارداد است.
2. در فرض بری کردن ذمه تاجر از سوی کلیه بستانکاران یا رضایت به اعاده اعتبار وی: رضایت طلبکاران ممکن است به دو صورت باشد؛ یا این رضایت به صورت بری‌الذمه کردن تاجر از پرداخت دیون است یا به صورت رضایت دادن به اعاده اعتبار.

این موارد را عده‌ای در مقابل اعاده اعتبار حقی قرار داده‌اند. البته گروهی دیگر نیز این تفکیک را کاملاً بیهوده دانسته و معتقدند هر دو نوع اعاده اعتبار دارای منشاء قانونی هستند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 565 قانون تجارت

1. تجار ورشکسته می‌توانند اعتبار خود را پس از اثبات صحت عمل اعاده نمایند.
2. اعاده اعتبار تجار ورشکسته مشروط به گذشت پنج سال از تاریخ اعلان ورشکستگی است.
3. برای اعاده اعتبار، تاجر ورشکسته باید قرارداد ارفاقی تحصیل کرده و تمام تعهدات ناشی از آن را پرداخت کرده باشد.
4. شریک شرکت ورشکسته نیز می‌تواند به صورت جداگانه قرارداد ارفاقی به تحصیل کرده و شرایط مشابهی برای اعاده اعتبار رعایت کند.
5. اعاده اعتبار تجار ورشکسته ممکن است اگر تمامی طلبکاران ذمه او را بری کنند یا به آن رضایت دهند.
6. تحصیل قرارداد ارفاقی برای تجار ورشکسته حائز اهمیت است تا اعتبار خود را باز یابند.
7. رضایت طلبکاران برای اعاده اعتبار تجار ورشکسته یکی از موارد کلیدی است.