نظریه شماره 7/99/820 مورخ 1399/07/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شمول ماموران شاغل در نیروهای مسلح تحت عنوان مقامات وابسته به نهادهای حکومتی
 | |
| شماره نظریه | ۷/۹۹/۸۲۰ |
|---|---|
| شماره پرونده | ۹۹-۱۸۶/۲-۸۲۰ ک |
| تاریخ نظریه | ۱۳۹۹/۰۷/۱۳ |
| موضوع نظریه | کیفری اختصاصی |
| محور نظریه | تقصیرات مقامات و مامورین دولتی |
چکیده نظریه شماره 7/99/820 مورخ 1399/07/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شمول ماموران شاغل در نیروهای مسلح تحت عنوان مقامات وابسته به نهادهای حکومتی:مأموران شاغل در نیروهای مسلح مشمول عنوان مقامات و مأمورین وابسته به نهادها و دستگاه های حکومتی مذکور در ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) هستند.
استعلام
نظر به ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ :
۱- آیا ماموران شاغل در نیروهای مسلح (سپاه، بسیج، ارتش و ناجا) مشمول عنوان مقامات و مامورین وابسته به نهادها و دستگاه های حکومتی هستند؟
۲- مقصود از عبارت محروم نماید در ذیل این ماده چیست؟ آیا محروم کردن دلالت بر رفتارهایی که دارای ماهیت و طبع مستمر و مداوم است مانند توقیف و بازداشت یا زدن دستبند دارد یا این که شامل رفتارهایی که آنی در لحظه واقع می شوند مانند توهین یا ایراد ضرب عمدی نیز می شود؟
۳-آیا موارد ذکر شده در اصل ۲۲ قانون اساسی (مصون بودن حیثیت ، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مشمول حمایت کیفری موضوع ماده ۵۷۰ است در این صورت منظور از حیثیت و حقوق در این اصل چیست؟
۴- چنانچه یکی از اشخاص موضوع ماده ۵۷۰ در راستای وظایف خود بدون تجویز قانون شهروندی را تفتیش و بازرسی کند یا وی را به کلانتری ببرد و تعهد بگیرد و یا وسیله نقلیه و دیگر اموال شهروند را توقیف کند و یا وی را مورد توهین تهدید یا ایراد ضرب عمدی قرار دهد این مصادیق با توجه به اصل ۲۲ قانون اساسی مشمول حکم ماده ۵۷۰ است؟
۵- آیا انفصال از خدمت مقرر در ماده ۵۷۰ انفصال دایم است یا انفصال موقت به مدت یک سال؟
۶- با توجه به عبارت جان در اصل ۲۲ قانون اساسی، آیا ایراد صدمه بدنی عمدی ضرب و جرح عمدی از طرف ماموران حکومتی علیه یک شهروند ذیل عنوان جان قرار می گیرد و تعرض عمدی که منجر به از بین نرفتن جان شده است نیز مشمول حکم اصل ۲۲ قانون اساسی است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
۱- با عنایت به مواد ۵ و ۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶ مأموران شاغل در نیروهای مسلح مشمول عنوان مقامات و مأمورین وابسته به نهادها و دستگاه های حکومتی مذکور در ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ هستند.
۲- حقوق مقرر در قانون اساسی به ویژه در اصول نوزده تا چهل و دوم این قانون مشخص شده است و محروم کردن از این حقوق موضوع ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ بنابر خصوصیات آن حق می تواند به نحو مستمر باشد مانند اجبار به اقامت در محل معین بر خلاف قانون یا در قالب رفتاری آنی ارتکاب یابد مانند سلب امنیت شغلی (اخراج غیر قانونی).
۳- عبارت حقوق مقرر در قانون اساسی مذکور در ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ شامل همه حقوق مقرر در اصل بیست و دوم این قانون می شود، بدیهی است چنانچه در خصوص برخی از این حقوق در قوانین کیفری، ضمانت اجرا تعیین شده باشد، از شمول ماده ۵۷۰ قانون پیش گفته خارج و مشمول حکم خاص خواهد بود.
۴- اولا، چگونگی اقدام و حدود وظایف و اختیارات ضابطان دادگستری در برخورد با جرایم مشهود و غیر مشهود در مواد ذیل فصل دوم قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ آمده است و اقدامات ضابطان در اجرای طرح ها باید با رعایت موازین قانونی باشد.
ثانیا، ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵، مشتمل بر دو رفتار سلب آزادی شخصی و محروم کردن از حقوق مقرر در قانون اساسی است که احراز تحقق هر یک از این رفتارها و انطباق مصادیق بر آن، با توجه به محتویات پرونده از نظر رفتار ارتکابی از سوی متهم به عهده قاضی رسیدگی کننده است.
ثالثا، حجاب شرعی مفهومی فقهی است و تعیین محدوده آن از وظایف این اداره کل خارج است.
۵- با توجه به این که بر خلاف موادی نظیر ماده ۵۷۵ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ در ماده ۵۷۰ این قانون علیرغم این که قانونگذار در مقام بیان بوده است، از واژه دائم بعد از واژه انفصال استفاده نکرده است؛ و نظر به لزوم تفسیر مضیق نصوص کیفری و هم چنین با توجه به این که عبارت محرومیت از یک تا پنج سال از مشاغل حکومتی در ماده اخیر الذکر با واو عطف به مجازات انفصال از خدمت معطوف شده است، بنابر این مفهوم مجازات انفصال از خدمت در این ماده، انفصال موقت از خدمت به مدت یک تا پنج سال است.
۶- چون ضمانت اجرای کیفری تعرض به جان اشخاص (اعم از نفس، اعضا و منافع) در قوانین خاص تعیین شده است در این موارد باید مطابق نصوص مربوط رفتار شود و موضوع از شمول مقررات ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ خارج است.
مواد مرتبط
- ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵
- ماده ۵۷۵ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵
- ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶
- ماده ۸ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶
- اصل ۲۲ قانون اساسی