شرط باطل

شرط به سه قسم منقسم است: شرط سائغ یا صحیح، شرط باطل یا شرط فاسد، شرط مبطل یا مفسد. شرط باطل یعنی شرطی که به دلیل فقدان شرایط عمومی صحت معاملات، خودش باطل و بلااثر اما عقد صحیح است.

مواد مرتبط

• ماده ۲۳۲ قانون مدنی

موارد

شرط غیر مقدور

مقاله اصلی: "شرط غیرمقدور"

شرط غیرمقدور، شرطی است که انجام آن توسط مشروط علیه غیرممکن باشد، مقصود از غیرممکن نیز مواردی است که انجام آن ناممکن، ممتنع و ناشدنی باشد.

شرط بی فایده

مقاله اصلی: "شرط بی فایده"

شرطی که حداقل برای یکی از متعاقدین، دارای منفعت نباشد؛ بیهوده و سفهی خواهد بود.

شرط نامشروع

مقاله اصلی: "شرط نامشروع"

شرط نامشروع، تعهد فرعی است که در ضمن تعهد اصلی دیگری درج می‌شود. مطابق قواعد عمومی قراردادها، تعهد و شرط ضمن آن باید مشروع باشد. گاهی اصل تعهد مشروع است، اما در کنار تعهد، شرطی وجود دارد که آن شرط، نامشروع و خلاف قانون است، در این حالت اصل تعهد قابل مطالبه و الزام اور است، اما شرط نامشروع آن، خیر.

شرط مجهول

شرطی را که حتی به‌طور اجمالی هم، معلوم نباشد؛ باید باطل دانست، شرطی که مجهول بوده؛ اما جهل آن به عوضین سرایت ننماید؛ باطل محسوب گردیده، اما مبطل عقد نمی‌باشد.

در فقه

• با استناد به روایتی از امام صادق، به نقل از پدر و نیاکانش از امام علی، هرگاه شخصی، امر مذمومی را شرط نماید، قرارداد صحیح بوده و آن شرط باطل است و شرطی که حرامی را تبدیل به حلال ننموده و حلالی را حرام نکند؛ صحیح است.

• شرط خیار در نکاح، فاسد بوده؛ اما موجب فساد نکاح نمی‌گردد.

• شرط فاسد، مفسد عقد نیست؛ مگر اینکه در این زمینه، دلیل موجهی وجود داشته باشد.

در رویه قضایی

• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مصادیق تجاوز متولی از حدود اختیارات تعیین شده توسط واقف
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اعتبار وجه التزام نامتعارف
• رای دادگاه درباره دعوی الزام به فک رهن (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۱۰۱۳۲۳)

• رای دادگاه درباره شرایط بطلان شرط غیر مقدور (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۶۹۴۰۱۱۳۳)

• رای دادگاه درباره تأثیر شرط غیرمقدور بر قرارداد (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۰۰۰۹۹۹)

• رای دادگاه درباره اعتبار شرط خسارت قراردادی جهت تأخیر در بازپرداخت ودیعه (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۸۰۱۱۲۲)
• نظریه شماره ۷/۹۹/۱۳۸ مورخ ۱۳۹۹/۰۶/۱۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره قرارداد تعهد به تحویل پارکینگ
• رای دادگاه درباره ابطال سند رهنی به تبع ابطال سند مالکیت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۶۰۰۱۰۸)
• نظریه شماره ۷/۹۹/۱۶۵ مورخ ۱۳۹۹/۰۴/۲۳ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره صحت و امکان مطالبه خسارت در شرط فعل، ضمن عقد بیع

پایان‌نامه و رساله‌های مرتبط

• شرط مجهول در حقوق ایران و انگلستان
• بررسی قاعده عدم امکان اجرای قرارداد در حقوق موضوعه ایران
• شروط باطل در عقد وقف و مقایسه آن با فقه اسلامی

مقالات مرتبط

• نقض تعهد به اطلاع‌رسانی در روابط قراردادی اشخاص در حقوق ایران و انگلستان
• امکان‌سنجی مطالبۀ هم‌زمان تعهدات مستند به سند لازم‌الاجرا از مراجع صالح در پرتو بررسی قوانین، رویۀ قضائی و دکترین حقوقی
• اعتبار شرط وجه التزام در دیون پولی؛ تحلیل رأی وحدت رویه شماره ۸۰۵ هیئت عمومی دیوان عالی کشور
• رویکرد تفسیری دیوان عالی کشور در حمایت از حقوق و آزادی‌ها با تأکید بر آرای حقوقی
• تحلیل و ارزیابی تضمین اعتبار اختراع در قرارداد لیسانس
• محدودیت در آزادی‌های قراردادی به منظور مقابله با انحصار: مطالعه موردی حقوق ایران
• مفهوم، آثار و ارزیابی اصل ابقای عقود
• بررسی شرط عند الاستطاعه در مهریه
• لزوم تکامل تدریجی در ضوابط فقهی عمومی قراردادها، متناسب با تحول اقتصاد
• شرط تضمین مسؤولیت در قراردادهای مالکیت فکری
• مبانی حق شرط در حقوق بین‌الملل و اسلام
• بررسی لزوم یا عدم لزوم شرایط اساسی صحت قراردادها در مورد شروط ضمن عقد
• شرط عدم اخراج زوجه از بلد در نگاه فقهی حقوقی و فروعات آن
• اشتراط نفقه در نکاح موقت
• بررسی مشروعیت شرط عدم استیلاد در نکاح، بر مبنای ماده ۲۳۲ قانون مدنی
• بررسی تطبیقی شرط نامشروع در حقوق ایران و انگلستان و مقایسه آن با شرط غیرمنصفانه در سایر کشورهای اروپایی
• گونه‌هایی از ابهام در گزاره‌های قانونی
• تعیین مورد معامله
• تبیین ماهیت حقوقی انتقال اعتبار از طریق نظام بانکی
• ماهیت و مبنای تعدیل در قراردادهای پیمانکاری در حقوق ایران و فیدیک
• اثر بطلان عقد بر شرط مستقل (توجیه و تحلیل رویه ی قضایی)
• ایقاع خیاری در فقه امامیه و حقوق موضوعه
• روش‌های انصراف از قراردادهای الکترونیکی در قانون تجارت الکترونیکی ایران
• مطالعه تطبیقی جهت و علت عقد در حقوق ایران وفرانسه و فقه امامیّه
• شرط و عقد؛ همگرا یا واگرا؟
• نقل حقوق عینی و اثر آن بر توافقنامه داوری (همراه با مطالعه فقهی و تطبیقی )
• شرط تعلق مورد رهن به مرتهن در صورت عدم ایفای دین در موعد
• کاوشی در نانوشته تلقی‌شدن شروط و آثار حقوقی مترتب بر آن (مطالعه تطبیقی میان حقوق فرانسه و حقوق ایران)
• امکان صدور حکم به خسارت تنبیهی از سوی نهادهای داوری در نظام‌های حقوقی ایالات متحدۀ آمریکا و ایران
• معیارهای عینی کنترل منصفانه بودن شروط در قراردادهای مصرف و ضمانت اجرای آنها (مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه و ایران)
• تحلیل قصد و رضای طرفین نسبت به شروط تحمیلی در قراردادها (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و فرانسه)
• بررسی قابلیت جبران خسارت عدم‌النفع ثبت آثار ملّی با تأکید بر آثار غیرمنقول در نظام حقوقی ایران

کتب مرتبط

• شروط باطل و تاثیر آن در عقود

جستارهای وابسته

• شرط

• شرط مبطل
• شرط نامشروع
• شرط بی فایده

• شرط غیرمقدور