ماده 49 قانون حمایت خانواده

ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱:چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت واقعه به پرداخت جزای نقدی درجه پنج یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می‌شود. این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق استنکاف کند نیز مقرر است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده 48 قانون حمایت خانواده
• ماده 50 قانون حمایت خانواده
• ماده ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۲۰ قانون حمایت خانواده
• ماده 21 قانون حمایت خانواده
• ماده ۳۳ قانون ثبت احوال

پیشینه

پیشینه این ماده به ماده ۱ قانون راجع به ازدواج مصوب ۱۳۱۰ بازمی‌گردد. این ماده هم مرد و هم عاقد را مجازات می‌کرد. اما بعد شورای نگهبان، مجازات عاقد را غیرشرعی اعلام کرد. سپس ماده ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ عدم ثبت نکاح و طلاق و انفساخ نکاح را جرم انگاری کرد و فقط برای مردی که اقدام به ثبت وقایع مذکور در ماده نمی‌کند مجازات تعیین کرد. و در نهایت ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ به این موضوع پرداخت.

نکات تفسیری دکترین ماده 49 قانون حمایت خانواده

اهمیت ثبت در جوامع امروزی، باعث شده عقد نکاح نیز ثبت شود. اهمیت ثبت نکاح به اندازه ای است که برای عدم ثبت آن مجازات تعیین شده‌است. مجازات تعیین شده اختصاص به مرد دارد و در صورت عدم ثبت، زن مجازاتی ندارد. همین‌طور موضوعات مربوط به نکاح اعم از طلاق و رجوع از طلاق، فسخ نکاح، انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح نیز می‌شود. گرچه ازدواج یک فعل مثبت است اما جرم عدم ثبت نکاح و موضوعات مربوط به آن از جمله جرائمی هستند که با ترک فعل محقق می‌شوند. و از لحاظ آنی و مستمر بودن، این جرم، مستمر است زیرا تا زمانی که واقعه، به ثبت نرسد اسن جرم استمرار دارد. لازم است ذکر شود که جرایم مذکور در ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ از جمله جرائم عمومی است و نیازی به شاکی خصوصی ندارد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 49 قانون حمایت خانواده

1. ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح باید در دفاتر رسمی ثبت شود.
2. عدم ثبت وقایع مذکور موجب مجازات جزای نقدی درجه پنج یا حبس تعزیری درجه هفت می‌شود.
3. رجوع به طلاق نیز باید تا یک ماه ثبت شود و عدم ثبت آن مجازات دارد.
4. در برخی موارد، ثبت نکاح موقت نیز الزامی است.
5. استنکاف از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق نیز مجازات مشابهی دارد.
6. الزام به ثبت وقایع ازدواج و طلاق به منظور حفظ حقوق قانونی طرفین و جلوگیری از نزاعات احتمالی است.
7. ماده مذکور بر لزوم رعایت قوانین و ثبت رسمی وقایع خانوادگی تاکید دارد.

رویه های قضایی

• نظریه شماره 83/94/7 مورخ 1395/01/24 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/98/304 مورخ 1398/03/25 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/96/3115 مورخ 1396/12/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/96/1419 مورخ 1396/06/25 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/95/1113 مورخ 1395/05/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/92/1890 مورخ 1392/09/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1401/505 مورخ 1401/06/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1400/1096 مورخ 1400/10/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 1419/96/7 مورخ 1396/06/25 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

• مطابق نظریه مشورتی شماره ۷/۹۳/۲۰ مورخ ۹۳/۱/۱۶ اداره حقوقی قوه قضاییه موادی از قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۵۳ که به موجب قوانین قبلی نسخ نشده و شورای محترم نگهبان نیز خلاف شرع بودن آن را اعلام ننموده و با قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ نیز مغایرتی ندارد از جمله ماده ۱۶ آن در خصوص اخذ اجازه ازدواج مجدد از دادگاه به قوت و اعتبار خود باقی است. همچنین اقدام به ازدواج دائم بدون ثبت آن خواه ازدواج اول باشد یا ازدواج دوم، واجد وصف کیفری است و زوج از این جهت تحت تعقیب کیفری قرار می‌گیرد. اما از آن جا که برابر قانون، ثبت ازدواج دائم در هر حال الزامی است، وجود ضمانت اجرای کیفر مزبور، مانع حکم به ثبت چنین ازدواجی نمی‌شود.
• نظریه شماره 1091/95/7 مورخ 1395/05/11 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 1113/95/7 مورخ 1395/05/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1400/273 مورخ 1400/03/22 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره استماع دعوای ثبت نکاح دوم
• نظریه شماره 7/99/523 مورخ 1399/05/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره طلاق بدون حکم دادگاه
• نظریه شماره 7/1401/1248 مورخ 1402/05/03 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم ثبت واقعه طلاق
• رای دادگاه درباره اختلاف در دائم یا منقطع بودن عقد نکاح (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۱۷۱۱)
• رای دادگاه درباره اختلاف در دائم یا موقت بودن نکاح (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۰۴۰۶)
• رای دادگاه درباره اختلاف در دائمی یا موقت بودن ازدواج (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۴۵۰۰۶۵۵)
• رای دادگاه درباره اختلاف در دائمی یا موقت بودن نکاح (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۰۰۳۰)
• رای دادگاه درباره اختلاف در نوع عقد نکاح (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۱۳۵۹)
• نظریه شماره 1091/95/7 مورخ 1395/05/11 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 122/96/7 مورخ 1396/01/29 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

مقالات مرتبط

• تحدید قاعده حاکمیت بی قید و شرط زوج بر طلاق در فقه و حقوق موضوعه ایران
• صلاحیت دادگاههای ایران در طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور