غایب مفقودالاثر

به کسی که در زمانی طولانی غیرمتعارف نسبت به حیات و مماتش خبری نباشد؛ مفقودالاثر گویند، به عبارت دیگر به شخصی که در گذشته، حیات او معلوم بوده ولی به خاطر موقعیت فعلی در بقای او تردید وجود دارد؛ مفقودالاثر گویند. مطابق تعریف قانون مدنی، غایب مفقودالاثر کسی است که از غیبت او مدت بالنسبه مدیدی گذشته و از او به هیچ وجه خبری نباشد. قانونگذار، اصطلاح «غایب» را به همراه «مفقودالاثر»، به کار برده تا غایب عادی، که در کلاس درس یا محل کار حضور دارند؛ در شمول این حکم قرار نگیرند. گفتنی است غیبت، از احوال شخصیه است، و تشخیص طولانی بودن مدت غیبت، با عرف حاکم بر زمان و مکان است.گفتنی است طبق ماده ۱ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران شهید و مفقودالاثر به کسی اطلاق می شود که جان خود را در راه تکوین، شکوفایی، دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و کیان جمهوری اسلامی ایران، استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضد انقلاب و اشرار نثار نموده و یا در این رابطه مفقودالاثر شناخته شود.

امروزه توسعه وسایل نقلیه، و انتشار خبر از طریق تلفن، رادیو و …، موجب کاهش عده غایبین مفقودالاثر شده‌ است.

مواد مرتبط

• ماده ۸۷۲ قانون مدنی
• ماده ۸۷۹ قانون مدنی

• مواد ۱۰۱۱ تا ۱۰۳۰ قانون مدنی

• ماده ۱۳۰ قانون امور حسبی
• ماده ۱۴۰ قانون امور حسبی
• ماده ۱۴۷ قانون امور حسبی

در حقوق تطبیقی

در حقوق فرانسه، ترک محل اقامت یا سکونت، بدون گزینش محل سکونت جدید، موجب تصدیق اماره غیبت، به درخواست دادستان یا اشخاص ذینفع می‌گردد.

در رویه‌ قضایی

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۹۶۴/۷ مورخه ۱۳۸۸/۲/۱۹ اداره حقوقی قوه قضاییه، شخص مجهول المکان، غایب مفقودالاثر محسوب نمی‌گردد.
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۱۹۷۹ مورخ ۱۴۰۰/۰۱/۰۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره استماع دعوا صدور حکم موت فرضی برای مرتد

اداره اموال غایب مفقودالاثر

ممکن است غایب، برای اداره اموال خود، وکیل تعیین نموده باشد.

تعیین امین برای اداره دارایی غایب

اگر غایب مفقودالاثر برای اداره اموال خود تکلیفی معین نکرده باشد و کسی هم نباشد که قانوناً حق تصدی امور او را داشته باشد محکمه برای اداره اموال او یک نفر امین معین می‌کند و تقاضای تعیین امین فقط از طرف مدعی‌العموم و اشخاص ذی‌نفع در این امر قبول می‌شود.

مبنا

نصب امین برای اداره اموال غایب مفقودالاثر، به منظور حفاظت از اموال غایب، و جلوگیری از مصرف بی‌رویه و تلف آن است، چرا که در این مرحله، هنوز احتمال حیات غایب، زیاد است.

در رویه‌ قضایی

• به موجب رأی شماره ۳۵۱۳ مورخه ۱۳۲۲/۸/۳۰ دادگاه عالی انتظامی قضات، امتناع دادستان از نصب امین برای غایب مفقودالاثر، تخلف محسوب می‌گردد.

• به موجب نظریه شماره ۵۰۷۶/۷ مورخه ۱۳۶۲/۱۰/۱۷ اداره حقوقی قوه قضاییه، در مواردی که قبلاً غایب، تکلیفی دربارهٔ اداره اموال خود، معین ننموده باشد؛ و از نظر قانون، کسی برای اداره امور او، وجود نداشته باشد؛ دادگاه برای اداره اموال وی، امین تعیین خواهد نمود.
• رای وحدت رویه شماره ۵۳۲ مورخ ۱۳۶۸/۱۲/۲۱ هیئت عمومی دیوان عالی کشور( صلاحیت دادگاه‌های حقوقی یک در نصب امین)

اشخاص ذی نفع در تقاضای تعیین امین

اشخاص ذینفع مذکور در این خصوص، عبارتند از: اشخاص واجب النفقه غایب، موصی له، ورثه، و طلبکاران وی، علاوه بر وراث، موصی له، و طلبکاران غایب، سایر اشخاصی که به نحوی، در اموال او دارای نفع یا حقی هستند نیز، می‌توانند درخواست نصب امین نمایند.

نگهداری و نظارت بر اموال غایب تا زمان تعیین امین

نگهداری و نظارت بر اموال غایب، تا زمان تعیین امین، بر عهده دادستان است.

امکان اخذ ضامن یا تضمینات دیگر از امین توسط دادگاه

دادگاه می‌تواند جهت جلوگیری از تعدی و تفریط امین، از وی ضامن یا تضمینات کافی، اخذ نماید، و اگر امین نخواهد یا نتواند، تضمین بدهد؛ در این صورت یا دادگاه، امین دیگری تعیین نموده؛ یا در صورت وجود اعتماد کافی نسبت به امین، از اخذ تضمین صرف نظر می‌نماید، در همین راستا، نیازی به اخذ تضمین، از امین مشهور به عدالت و پرهیزکاری وجود ندارد.

مطابق ماده ۱۰۱۳ قانون مدنی: «محکمه می‌تواند از امینی که معین می‌کند تقاضای ضامن یا تضمینات دیگر نماید»، اصطلاح (ضامن) در این ماده، به معنای رایج آن در قانون مدنی، استعمال نشده‌است؛ زیرا ضمان قبل از ایجاد دین، فاقد اثر است، بلکه منظور، ضمان به شرط ایجاد دین در آینده است، و ضامن موضوع این ماده را نمی‌توان از نوع ضمان ضم ذمه به ذمه یا نقل ذمه به ذمه دانست؛ زیرا در فرض مورد بحث، دینی بر ذمه امین، مستقر نگردیده؛ و ضمان از دین ناموجود نیز، باطل است؛ لذا ضمان موضوع این ماده را می‌توان در قالب ماده ۱۰ قانون مدنی، قابل توجیه دانست.

مبنا

اخذ ضامن یا تضمین از امین، به منظور جلوگیری از ورود آسیب به اموال غایب، حفظ اموال وی و جلوگیری از تضییع و تلف آن می‌باشد.

دادن تضمین توسط وارث غایب

اگر یکی از وراث غایب تضمینات کافیه بدهد، محکمه نمی‌تواند امین دیگری معین نماید و وارث مزبور به این سمت معین خواهد شد، بنابراین در صورت اثبات صلاحیت وارث غایب، و رعایت دیگر موارد قانونی، دادگاه نمی‌تواند شخص دیگری غیر از ورثه را، به سمت امین منصوب نماید.

مبنا

دلیل برتری وراث غایب بر سایر اشخاص در تصدی سمت امین را می‌توان علقه خویشاوندی وی با شخص مفقودالاثر، و ذینفع بودن او در اموال مزبور در صورت ثبوت فوت غایب، و در نتیجه امانت داری و مسئولیت پذیری ایشان دانست، به بیانی دیگر تمایل وارث به حفظ مال غایب، به دلیل احتمال اثبات مرگ وی و انتقال اموال مزبور به ورثه را، می‌توان دلیلی برای نصب امین، از میان ورثه غایب دانست.

نحوه تسلیم اموال به امین یا ورثه

در مورد تسلیم اموال به امین یا ورثه، دادگاه به درخواست یکی از ورثه یا امین، صورتی از اموال و اسناد غائب تنظیم می‌نماید؛ و این‌ صورت در دفتر دادگاه، بایگانی می‌شود؛ و اشخاص ذی‌نفع می‌توانند از آن، رونوشت بگیرند.

وظایف و مسئولیت‌های امین

امین، مکلف است تمام وظایف غایب مفقودالاثر را، به انجام برساند. بر اساس ماده ۱۰۱۵ قانون مدنی، وظایف و مسئولیت‌های امین در این خصوص، همان است که برای قیم مقرر است.

مسئولیت‌ امین در صورت نقص یا تلف اموال غایب مفقودالاثر

امین اداره امور مالی و غیرمالی غایب را در حدود مصلحت وی، بر عهده دارد، و چنانچه حدود عرفی محافظت از اموال غایب را، رعایت ننماید؛ ضامن نقص یا تلف اموال مزبور است.

فروش اموال ضایع شدنی

امین باید اموال ضایع شدنی غایب را، به فروش رسانیده، و با پول حاصل از آن، مالی را که به نفع غایب است؛ خریداری نموده؛ یا اقدام دیگری به نفع وی نماید، همچنین امین با اذن دادستان می‌تواند اموال منقولی را که مورد نیاز نیست؛ فروخته و با پول آن، مالی را که به نفع غایب است؛ خریده؛ یا اقدامی به نفع وی نماید.

مصادیق

• فروش اموال غایب، جهت تأمین هزینه‌های حیوانات او، با اذن حاکم، امکان پذیر است.

در رویه‌ قضایی

• نظریه شماره 7/1400/867 مورخ 1400/11/02 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره درخواست صدور گذرنامه صغیر توسط ماموران کنسولی به درخواست امین موقت

پرداخت نفقه زوجه و اولاد غایب مفقودالاثر

امینی که برای اداره کردن اموال غایب مفقودالاثر معین می‌شود باید نفقه زوجه دائم یا منقطعه که مدت او نگذشته و نفقه او را زوج تعهد کرده باشد و اولاد غایب را از دارایی غایب تأدیه نماید. در صورت اختلاف در میزان نفقه تعیین آن به عهدهٔ محکمه است.

امین، مکلف است نفقه زوجه غایب را، متناسب با شئونات خانوادگی وی، پرداخت نماید، همچنین باید نفقه ابوین غایب را، در صورت واجب النفقه بودن آنها، بپردازد.

مصادیق

• امین، باید هزینه استحمام زوجه غایب، اعم از استحمام واجب یا … را بپردازد.

شرایط تعلق نفقه به زوجه غایب

زوجه غایب، می‌تواند برای مطالبه نفقه خود از اموال غایبی که هنوز، حکم موت فرضی او صادر نگردیده؛ به دادگاه مراجعه نماید، البته زوجه غایب مفقودالاثر، در صورتی مستحق نفقه خواهد بود؛ که قبل از غیبت شوهر خود، از وی تمکین تام نموده؛ و به هنگام غیبت نیز، آماده تمکین بوده باشد.

نحوه تامین نفقه اشخاص واجب النفقه غایب

نفقه اشخاص واجب النفقه غایب، ابتدا باید از وجوه نقد وی، پرداخت گردد؛ و در صورت عدم کفایت، از منافع اموال او، نظیر اجاره بها یا حاصل فروش میوه‌های باغ، پرداخت گردد؛ و در صورت عدم کفایت، از فروش اموال منقول او، و در صورت کافی نبودن، از فروش اموال غیرمنقول وی، پرداخت گردد، همچنین امین، برای پرداخت نفقه غایب، می‌تواند اموال او را، به رهن دهد.

فروش اموال غایب، جهت تأمین هزینه‌های اشخاص واجب النفقه او، با اذن دادستان، امکان پذیر است، البته امین، فقط در موارد ضروری، جهت تأمین نفقه خانواده غایب، یا تأدیه بدهی وی، می‌تواند اموال او را بفروشد.

در رویه‌ قضایی

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۱۴۴۷/۷ مورخه ۱۳۷۴/۹/۷ اداره حقوقی قوه قضاییه، تا وقتی که حکم موت فرضی غایبی که کارمند دولت بوده؛ صادر نگردیده باشد؛ امکان پرداخت حقوق او به عائله تحت تکفلش، وجود ندارد.

تقسیم ترکه غایب مفقودالاثر

اموال غائب مفقودالاثر تقسیم نمی‌شود مگر بعد از ثبوت فوت او یا انقضای مدتی که عادتاً چنین شخصی زنده نمی‌ماند.

از تاریخ صدور حکم قطعی لازم الاجرا مبنی بر موت فرضی غایب، اموال او بین ورثه اش تقسیم خواهد شد. در موت فرضی نیز همانند مرگ حقیقی، اموال متوفی، بین ورثه او تقسیم می شود؛ با این تفاوت که در صورت اثبات حیات غایب یا بازگشت وی، آنچه از اموال او که باقی مانده‌ است؛ باید به وی رد گردد، همچنین اموال غایب، به وراثی که به هنگام صدور حکم موت فرضی، زنده هستند تعلق خواهد یافت؛ نه به کسانی که پیش از صدور این حکم، مرده‌اند.

مدت زمان نگهداری اموال غایب

حاکم باید عوامل مختلفی را جهت تشخیص حیات یا ممات غایب در نظر بگیرد یا در صورت لزوم، این موضوع را به شخص خبره ارجاع دهد، اگر مدتی که برای اثبات موت فرضی غایب لازم است؛ به درازا بکشد و شخصی که مسئولیت نگهداری از اموال وی را برعهده دارد؛ دچار عسر و حرج گردد؛ در این صورت حاکم می‌تواند ترتیبی اتخاذ نماید تا از شخص مزبور رفع حرج گردد.

در حقوق تطبیقی

مستنبط از ماده ۳۱ آیین‌نامه زرتشتیان، اموال غایب مفقودالاثر تا پنج سال، نگهداری گردیده و پس از آن، قابل تقسیم خواهد بود. در ادیان یهود و مسیحیت نیز، در صورتی که عرف، دلالت بر زنده نماندن شخص غایب پس از سپری شدن مدت زمانی از غیبت او نماید؛ اموال وی بین ورثه اش تقسیم خواهد شد.

در فقه

اموال شخصی که ظاهراً در سانحه هوایی، مرحوم گردیده‌است؛ تا وقتی که یقین به فوت او حاصل نشده؛ باید برای وی حفظ شود، همچنین اموال کسی که توسط بیگانگان دستگیر شده‌ است؛ تا روزی که فوت او محرز نشده؛ باید توسط حاکم شرع یا نماینده او حفظ شود و در صورت احراز ممات وی، ورثه ایشان می‌توانند در اموالش تصرف نمایند.

در رویه‌ قضایی

• نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۱۹۷۹ مورخ ۱۴۰۰/۰۱/۰۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره استماع دعوا صدور حکم موت فرضی برای مرتد

فرض غایب مفقودالاثر بودن وارث

غیبت غایب مفقودالاثر نمی‌تواند مانع از تقسیم ترکه مورث او گردد؛ زیرا سایر وراث نباید متضرر شوند. از این رو، اگر بین وراث، غایب مفقودالاثری باشد سهم او کنار گذارده می‌شود تا حال او معلوم شود در صورتی که محقق گردد قبل از مورث مرده‌ است حصهٔ او به سایر وراث بر می‌گردد والا به خود او یا به ورثه او می‌رسد.

در مورد غایب مفقودالاثر، استصحاب حیات جاری است، و همانگونه که فوت فرضی مورث، همانند فوت یقینی است؛ حیات فرضی وارث نیز مانند حیات یقینی می‌باشد؛ بنابراین، به وارث مفقودالاثر نیز، ارث تعلق می‌گیرد، لذا اگر بین وراث، غایب مفقودالاثری باشد؛ سهم او کنار گذارده می‌شود؛ تا حال او معلوم شود؛ در چنین فرضی، حقیقتاً و ثبوتاً دلیلی بر محرومیت غایب از ارث وجود ندارد؛ لیکن اثباتاً ما جاهل به وضع او هستیم، اما مانع در وجود جاهل است، نه در وجود وارث یا همان مجهول.

در حقوق تطبیقی

در آیین‌های زرتشتی و کلیمی و مسیحی، سهم الارث غایب مفقودالاثر باید تا زمان معلوم شدن وضعیت او، کنار گذاشته شود؛ اما بین سه آیین فوق الاشاره، در مدت زمان نگهداری از حصه غایب، اختلاف وجوددارد.

در فقه

از امام باقر روایت شده که اگر، یکی از وراث، غایب باشد؛ و مورث نیز بخشی از ترکه را وصیت نموده باشد؛ در این صورت، حاکم باید برای غایب؛ وکیلی تعیین کند؛ که تقسیم با حضور او انجام شود.

اگر یقین به فوت وارث غایب، حاصل نگردد؛ باید سهم او از ترکه، کنار گذاشته شود. اگر محرز شود که غایب پیش از مورث خویش مرده‌است؛ ارثی به او تعلق نخواهدگرفت؛ و اگر فوت غایب معلوم گردد؛ ولی تاریخ مرگ وی، مشخص نباشد؛ در این صورت، استصحاب حیات او در هنگام موت مورث، فرض گردیده و در نتیجه، از او ارث می‌برد.

چنانچه وراث متوفی در قید حیات بوده؛ ولی هیچ اطلاعی از آنان در دست نباشد؛ و امید زیادی برای هم به پیدا نمودن آنان، وجود نداشته باشد؛ و میت به جز آنها، ورثه دیگری هم نداشته باشد؛ نسبت به ترکه، حکم اموال مجهول المالک جاری است.

ضرورت حضور امین در دادگاه به هنگام تقسیم ترکه

چنانچه غایب مفقودالاثر، یکی از ورثه باشد؛ حضور امینی که دادگاه، برای او تعیین نموده؛ به هنگام تقسیم ترکه، الزامی است.

مشخص شدن فوت و تاریخ فوت غایب مفقودالاثر

هرگاه هم فوت و هم تاریخ فوت غایب مفقودالاثر مسلم شود اموال او بین وراث موجود حین‌الموت تقسیم می‌گردد اگر چه یک یا چند نفر آن‌ها از تاریخ فوت غایب به بعد فوت کرده باشد.

کسی از اسرا و سایر غایبین مفقودالاثر، ارث نمی‌برد؛ مگر اینکه فوت غایب، مشخص گردد، حتی اگر پس از صدور حکم موت فرضی، تاریخ موت حقیقی غایب، معلوم گردد؛ زمان مرگ حقیقی، ملاک تقسیم ارث میان ورثه وی، می‌باشد؛ و اشخاصی که پیش از تاریخ مزبور، فوت نموده‌اند؛ از ارث محروم هستند. حصه وارثی که پس از موت غایب، فوت نموده باشد نیز، به وراث او داده می‌شود.

هرگاه تاریخ موت طبیعی غایب، مقدم یا مؤخر بر تاریخ صدور حکم موت فرضی باشد؛ ممکن است در تعداد وراث یا حصه آنان، تغییراتی به وجود آید.

مصادیق

• اگر حکم موت فرضی غایب، در تاریخ ۱۳۷۷/۹/۶ صادر گردیده؛ و پس از آن، معلوم گردیده که او، در تاریخ ۱۳۷۹/۸/۱۷ بر اثر حادثه ای مرده‌ است؛ و از طرفی زوجه وی، در مورخه ۱۳۷۸/۱/۸ رحلت نموده باشد؛ چون زوجه غایب، قبل از مورث خویش، فوت نموده‌ است؛ از ارث محروم می‌باشد؛ و چنانچه به موجب حکم موت فرضی، به زوجه غایب، حصه ای داده شده؛ از وراث وی، قابل مطالبه است.
• وصی، در صورت احراز موت حقیقی یا فرضی غایب، می‌تواند در امور مورد وصیت، دخالت نماید.

در فقه

ارث بری از غایب مفقودالاثر، منوط به احراز مرگ وی، با بینه یا خبری متضمن علم و یقین است.

مشخص شدن فوت بدون تعیین تاریخ فوت

ضرورت معین کردن تاریخ فوت توسط دادگاه

اگر فوت غایب بدون تعیین تاریخ فوت ثابت گردد محکمه باید تاریخی را که فوت او در آن تاریخ محقق بوده معین کند در این صورت اموال غایب بین وراثی که در تاریخ مزبور موجود بوده‌اند، تقسیم می‌شود، در این فرض، دادگاه صالح موظف است؛ با درخواست اشخاص ذینفع، تاریخ وفات را مشخص نماید، و حکم مزبور، قابل تجدیدنظر خواهد بود.

احراز مرگ حقیقی غایب پیش از صدور حکم موت فرضی

در فرضی که پیش از صدور حکم موت فرضی، مرگ حقیقی غایب محرز گردد؛ ولی هنوز تاریخ وفات، معلوم نباشد؛ در این صورت دادگاه باید نسبت به درخواست صدور حکم موت فرضی، قرار رد دعوا صادر نموده؛ و سپس، به تعیین تاریخ فوت غایب بپردازد.

در فقه

وراثی که در تاریخ موت فرضی غایب، زنده هستند؛ نسبت به اشخاصی که پیش از این تاریخ، مرده‌اند؛ مرجح می‌باشند.

در رویه‌ قضایی

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۲۸۶/۷ مورخه ۱۳۷۹/۱/۲۰ اداره حقوقی قوه قضاییه، زمان فوت فرضی، باید در حکم دادگاه، ذکر گردد.

تسری حکم به موت فرضی غایب

در رابطه با صدور حکم موت فرضی نیز، باید تاریخ مرگ غایب و انتقال اموال او به وراث قانونی خویش، معین گردد. اگر دادگاه، تاریخ مرگ غایب را، در حکم موت فرضی، قید ننماید؛ در این صورت تاریخ صدور حکم را، باید به عنوان زمان مرگ وی در نظر گرفت؛ نه تاریخ ابلاغ را.

طلاق زوجه غایب مفقودالاثر

هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد زن او می‌تواند تقاضای طلاق کند. در این صورت با رعایت ماده ۱۰۲۳ حاکم او را طلاق می‌دهد. در طلاق به درخواست زوجه غایب مفقودالاثر، این فرض قانونی به وجود می‌آید که زوجه، دچار عسر و حرج گردیده؛ و ادامه زندگی زناشویی، برای او مشکل شده، و باید از تداوم ضرر، جلوگیری نمود، لذا طلاق به درخواست زوجه غایب مفقودالاثر، از مصادیق طلاق به دلیل عسر و حرج است.

نوع طلاق

این طلاق، رجعی بوده؛ و تمام آثار طلاق رجعی، از جمله نفقه، وراثت و عده و … را، در بر می گیرد.

تشریفات طلاق زوجه غایب مفقودالاثر

طلاق به درخواست زوجه غایب مفقودالاثر، مستلزم تشریفاتی از جمله انتشار سه نوبت آگهی در روزنامه، و گذشت مدت زمان قانونی از انتشار آگهی مزبور است.

داشتن وکالت در توکیل برای طلاق از زوج غایب

زن می‌تواند به موجب شرط مندرج در سند نکاحیه، وکیل در توکیل باشد؛ تا در صورت غیبت زوج، خود را مطلقه سازد.

در حقوق تطبیقی

در لهستان، ترک خانواده، از موجبات درخواست طلاق است.

در فقه

فقط چنانچه شوهر، به‌طور عمدی، خود را مخفی نموده باشد؛ زوجه او می‌تواند از حاکم، درخواست طلاق نماید.

اگر تعیین مدت جهت تفحص از شوهر، زن را در معرض گناه قرار دهد؛ نیازی به رعایت تشریفات خاص، جهت طلاق به درخواست زوجه غایب مفقودالاثر، نمی‌باشد.

در رویه‌ قضایی

• به موجب نظریه ۴۰۶۷/۷ مورخه ۱۳۸۱/۶/۳۱ اداره حقوقی قوه قضاییه، طلاق به درخواست زوجه، طلاق خلع محسوب نمی‌گردد؛ زیرا نه حاکم می‌تواند به قائم مقامی از زوج، بذل مال را قبول کند؛ و نه امکان الزام زوج به قبول آن، وجود دارد.

• نظریه شماره ۷/۹۹/۸۰۵ مورخ ۱۳۹۹/۰۸/۲۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره درخواست زوجه مبنی بر طلاق به سبب عسر و حرج و یا طلاق به سبب وکالت ضمن یک دادخواست

بازگشت غایب قبل از انقضای مدت عده و رجوع از طلاق

طلاق زوجه غایب مفقودالاثر به دستور حاکم، از حیث بائن و رجعی بودن، در حکم رجعی است؛ و در آن، رجوع و توارث در ایام عده، امکان پذیر است، بنابراین اگر شخص غایب پس از وقوع طلاق و قبل از انقضای مدت عده مراجعت نماید نسبت به طلاق حق رجوع دارد ولی بعد از انقضای مدت مزبور حق رجوع ندارد.

قلمرو رجوع

به نظر برخی از حقوقدانان، چنانچه پس از وقوع طلاق به تقاضای زوجه غایب مفقودالاثر، شوهر از طلاق مطلع گردیده؛ و از راه دور به وسیله تلفن یا نامه و تلگراف و ...، رجوع نماید؛ چنین رجوعی، دلالت بر تداوم رابطه زوجیت دارد؛ چرا که در این ماده، منظور از مراجعت، مدلول ظاهری آن نبوده؛ و این امر، اعم است.

عدم امکان رجوع از طلاق بعد از انقضای مدت عده

اگر شخص غایب، پس از وقوع طلاق، و بعد از انقضای مدت عده، مراجعت نماید؛ نسبت به طلاق حق رجوع ندارد؛ اعم از اینکه زن سابق او، در این مدت شوهر نموده باشد؛ یا اینکه مجرد باشد.

نظر مخالف

اگر شخص غایب، پس از وقوع طلاق، و بعد از انقضای مدت عده، مراجعت نماید؛ نسبت به طلاق حق رجوع نداشته؛ مگر اینکه دوباره، صیغه نکاح، جاری گردد، اما همین حقوقدان، در یکی دیگر از تألیفات خود، معتقد است که اگر شخص غایب، پس از وقوع طلاق، و بعد از انقضای مدت عده، مراجعت نماید؛ نسبت به طلاق، حق رجوع دارد؛ مگر اینکه زن، شوهر نموده باشد.

مقالات مرتبط

• اثرات غیبت غائب مفقود الاثر در اموال و حقوق خانوادگی
• بازخوانی ماهیت استصحاب با نگاهی بر نظریات استاد جعفری لنگرودی

• واکاوی دیدگاه‌های خاص علامه کاشف‌الغطاء در احوال شخصیه با رویکرد تطبیقی اقلیت‌های دینی ایرانی
• شناسایی و اجرای حکم طلاق صادر شده از دادگاه داگلاس ایالت کلرادو کشور امریکا

جستارهای وابسته

• امین

• ارث
• عده زوجه غایب مفقودالاثر

• موت فرضی