محکوم علیه

محکوم‌علیه شخصی است حقیقی یا حقوقی که در نتیجهٔ حکم دادگاه با تکیه بر قدرت قانون، ملزم به اجرای موضوع حکم خواهد بود.^[۱]

مواد مرتبط

پس از برنده شدن شخص ثالث در مزایده و پرداخت بهای مال مورد مزایده یا بخشی از آن به محکوم له در مهلت قانونی، محکوم علیه نمی تواند به ماده 144 قانون اجرای احکام متوسل شود تا از آن طریق بتواند مزایده را کان لم یکن کند؛ مگر با رضایت برنده مزایده^[۲]

نظر به اینکه مطابق نص ماده ۵۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری اجرای آراء دادگاه های کیفری در مورد ضرر و زیان ناشی از جرم بر عهده معاونت اجرای احکام کیفری است ولیکن این نوع دعاوی، عنوان دعوای حقوقی داشته و واجد جنبه مدنی است و از حیث ضرورت تقاضای محکوم له و صدور اجراییه علیه محکوم علیه تابع عمومات مذکور در قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶ است.^[۳]

با توجه به ذی نفع بودن محکوم له و معرفی مال از سوی وی، مطابق بند یک ماده ۱۴۸ قانون پیش گفته، محکوم له از تاریخ ثبت بازداشت ملک در اداره ثبت مربوطه، نسبت به مال توقیفی محکوم علیه بر دیگر طلبکاران حق تقدم دارد.^[۴]

مرجع صالح جهت دستور ضبط وثیقه بعلت حاضر نکردن محکوم علیه توسط وثیقه گذار و احراز صحت جریان مزایده و دستور انتقال سند بر عهده دادستان است که در صورت اعطای نیابت، دستور ضبط وجه الوثاقه بر عهده مرجع مجری نیابت (دادستان یا معاون اجرای احکام کیفری) است.^[۵]

از آنجا که عجز از پرداخت جزای نقدی منتفی شده است، با لحاظ ماده ۵۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری و با احتساب مدت تحمل حبس توسط محکوم و کسر آن از میزان جزای نقدی مقرر در حکم، با پرداخت باقی مانده جزای نقدی، قاضی اجرای احکام مکلف به آزادی محکوم است و موجبی برای ادامه بازداشت وی به سبب اجرای مجازات جایگزین حبس نیست؛ ضمن آنکه هدف مقنن از وضع مقررات مجازات های جایگزین حبس، ابتدا اجرای مجازات جایگزین حبس است و نه اجرای مجازات حبس و عجز موقت محکوم علیه از پرداخت جزای نقدی جایگزین حبس، مانعی برای اجرای این مجازات پس از حصول ملائت وی نیست. تبصره ۲ ماده ۵۲۹ قانون آیین دادرسی کیفری، مؤید این دیدگاه است.^[۶]

نظر به این که محکوم له در دریافت اقساط ذی نفع است، وفق ماده ۲۴ قانون اجرای احکام مدنی، اجرای احکام با توجه به درخواست وی، وصول اقساط را متوقف می کند و از آن جا که درخواست کسر یک سوم یا یک چهارم حقوق و مزایای محکوم علیه وفق ماده ۹۶ این قانون موجه و قانونی است، این میزان از حقوق و مزایای محکوم علیه به دستور دادرس اجرای احکام مدنی کسر می شود و رضایت محکوم علیه در این خصوص لازم نیست.^[۷]

توقیف حقوق و مزایای استخدامی مانع از این نیست که اگر مالی از محکوم علیه معرفی شود، برای استیفای محکوم به توقیف گردد؛ بنابراین صدور حکم اعسار مانع توقیف یک چهارم یا یک سوم حقوق و مزایای مستمر محکوم علیه نیست و در صورتی که یک چهارم یا یک سوم حقوق و مزایای ماهانه کمتر از مبلغ هر قسط است، به عنوان بخشی از هر قسط قابل محاسبه است و به این ترتیب وصول همزمان اقساط و کسر حقوق با رعایت ماده ۹۶ امکان پذیر است.^[۸]