ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هر گاه سرقت مقرون به آزار باشد یا سارق مسلح باشد به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم می‌شود و اگر جرحی نیز واقع شده باشد علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم می‌گردد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰
• ماده ۶۵۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
• ماده ۱۷۱ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴

توضیح واژگان

• سرقت: ربودن مال متعلق به غیر است.
• سلاح: در لغت فارسی به معنای آلت جنگیدن و ساز جنگ به کار رفته است، همچنین به وسیله ای که برای حمله یا دفاع به کار می رود نیز گفته می شود.
• حبس: به معنای محدود کردن فرد از رفت و آمد و جلوگیری از تصرفات او، آنگونه که خودش می‌خواهد، است.
• جرح: به معنای هر نوع صدمه وارده بر بدن است که موجب ضایعات نسجی، عضوی یا بافتی از طریق استفاده از لوازم و وسایل فیزیکی، شیمیایی یا مکانیکی باشد.
• مجازات: آزاری است که قاضی به علت ارتکاب جرم به نشانه نفرت جامعه از عمل مجرمانه و مرتکب آن برای شخص مقصر، مطابق قانون تعیین می‌کند.

نکات تفسیری دکترین ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

عنصر مادی این جرم، سرقت همراه با آزار یا سرقت مسلحانه است، البته چنانچه سرقت شروع شود اما به پایان نرسد و همین مقدار از عملیات، مقرون به آزار باشد یا با اسلحه صورت بپذیرد، از عوامل تشدید مجازات نیست، چون خود سرقت باید مقرون به اینها باشد، نه شروع به آن و پر واضح است که بین شروع به سرقت و سرقت تفاوت محسوسی وجود دارد. مقصود از «سلاح» در این ماده، اعم از سلاح گرم و سرد است. مقصود از «آزار» نیز، اعم از آزار بدنی و روحی است، اما آزار باید مجزای از سرقت باشد وگرنه هر سرقتی موجب آزار است، همچنین هر نوع صدمه ای که سارق به منظور موفقیت در ارتکاب جرم اعمال کند (مانند بستن دست صاحب مال)، وی را مشمول تشدید مجازات می‌گرداند، اما صدمات پس از خارج کردن مال از محل سرقت و متاخر بر زمان و مکان وقوع جرم، موجب تشدید کیفر نمی‌باشد. در تحقق این جرم، شدت آزار شرط نیست، بنابراین نواختن یک سیلی به گوش مالباخته نیز برای تحقق این جرم کفایت می‌کند.همچنین لازم نیست آزار یا تهدید، علیه شخص مالباخته باشد، اما اگر آزار یا تهدید شخص ثالث، تأثیری بر صاحب مال نداشته باشد، تحقق شرط مذکور در ماده، بعید به نظر می‌رسد. منظور از «جراحت» موضوع این ماده، جراحت ناشی از آزار است، بنابراین اگر صاحب خانه از ترس، غش کند و سارق جراحتی بر او وارد سازد، آزاری که وی متحمل شده‌ است، مقرون به سرقت نیست. این ماده، هر نوع جراحتی اعم از سطحی یا عمیق را در برمی گیرد، اما باید نسبت به شخص زنده وارد شود تا مشمول این ماده قرار بگیرد.

آنچه در اینجا اهمیت دارد آزار یا ایجاد رعب و ترس در صاحب مال یا شخص دیگر است، نه نوع وسیله ای که موجب این موارد می‌شود، بنابراین می‌تواند با استفاده از یک سلاح قلابی، علیه صاحب مال صورت بگیرد و این ماده، برخلاف جرم موضوع ماده ۶۵۴ است که مسلح بودن سارق از اهمیت برخوردار است.

چنانچه سرقت بدون ایراد جرح باشد، دادگاه در تعیین مجازات بین حداقل و حداکثر، مختار است ولی در صورت ارتکاب جرح توسط سارق، علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مقرر در قانون محکوم می‌شود، در واقع در اجرای ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی، قاعده جمع مجازات‌ها در ارتکاب جرائم مختلف مطرح می‌گردد. منظور از «حداکثر مجازات»، ۱۰ سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق است.

عنوان «سارق مسلح» در ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، بیان کننده آن است که کیفیات مشدده شخصی مورد نظر قانونگذار بوده‌ است، بنابراین اگر سارق مسلح باشد، فقط وی مشمول تشدید کیفر است و این موقعیت، تأثیری در معاونت در سرقت ندارد، اما اگر در ارتکاب این جرم چند نفر مشارکت کنند و صرفاً یکی از آنان مرتکب آزار و اذیت شود، مجازات بقیه سارقین نیز تشدید می‌شود، زیرا عامل تشدید، سرقت مقرون به آزار است و تفاوتی ندارد که یک نفر مرتکب آزار شده باشد یا همه آنان.

هر گاه تهدید به اعمال خشونت فوری برای اخذ مال بوده و به بردن مال منجر شود، می‌توان گفت جرم سرقت مقرون به آزار یا تهدید ارتکاب یافته‌ است. از لحاظ عنصر معنوی، جرم مزبور عمدی است و باید بین عمل ربودن مال و قصد مرتکب در تصرف آن، رابطه نزدیکی وجود داشته باشد، یعنی عمد عام و خاص هر دو لازم است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

1. سرقت مقرون به آزار باعث تشدید مجازات می‌شود.
2. اگر سارق مسلح باشد، مجازات شدیدتر می‌شود.
3. مجازات اصلی شامل حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا ۷۴ ضربه است.
4. وقوع جرح در خلال سرقت منجر به اعمال حداکثر مجازات حبس و شلاق می‌شود.
5. علاوه بر مجازات حبس و شلاق، مجازات جرح نیز در صورت وقوع جرح اعمال خواهد شد.

انتقادات

• ابهامی که در خصوص ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) وجود دارد، این است که اگر تنها یکی از سارقین، اسلحه داشته باشد و آزاری هم صورت نگرفته باشد، مجازات همه سارقین تشدید می‌شود یا فقط سارق مسلح؟ به نظر می‌رسد در اینجا تفسیر مضیق بر تفسیر منطقی برتری دارد، بنابراین باید احتمال دوم را برگزید.
• برای تحقق جرم موضوع این ماده لازم نیست سارق از اسلحه استفاده کند، اما بهتر بود که قانونگذار به این مسئله اشاره می‌کرد که اگر اسلحه همراه سارق، طبیعی باشد، صرف همراه داشتن آن کفایت می‌کرد، اما اگر تخصیصی باشد، فقط در صورتی مشمول ماده می‌شود که سارق به منظور سرقت آن را برداشته باشد یا از آن استفاده کند. (مراد از اسلحه طبیعی، اسلحه ای است که جز برای صدمه به جسم معمولاً کاربرد دیگری ندارد مانند شمشیر، و اسلحه تخصیصی، به اسلحه ای اطلاق می‌شود که برای اهداف غیر عدوانی نیز به کار می‌رود مانند چاقو )
• شایسته‌ است ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) بدین ترتیب اصلاح شود که «هر گاه سرقت مقرون به آزار بوده یا به صورت مسلحانه ارتکاب یافته باشد مرتکب به … محکوم می‌شود»، تا دو جزء ماده از هماهنگی بیشتری برخوردار شوند. همچنین حداقل مجازات (سه ماه) با حداکثر آن تناسب ندارد و بهتر است با عنایت به نحوه ارتکاب سرقت، حداقل مجازات افزایش یابد.

رویه‌های قضایی

• طبق رای وحدت رویه شماره ۲۱۰۶/۱۰۰۵ مورخ ۱۳۱۶/۹/۱۸ اگر ایراد ضرب عمدی سارق موجب فوت صاحبخانه شود و قصد قتل احراز نگردد و سرقت نیز به وقوع نپیوندد، مورد از مصادیق شروع به سرقت مقرون به آزار است. (ماده ۱۷۱ قانون مجازات عمومی)

• نظریه شماره ۷/۱۴۰۱/۱۶۰ مورخ ۱۴۰۱/۰۵/۰۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۱۰۱۶ مورخ ۱۴۰۰/۱۰/۲۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه

• نظریه شماره ۷/۹۸/۱۷۰۶ مورخ ۱۳۹۹/۰۲/۰۶ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره سرقت اموال مجنی علیه با خوراندن یا استنشاق بویاندن مواد بی هوش کننده به وی
• نظریه شماره ۷/۹۲/۱۳۵۱ مورخ ۱۳۹۲/۰۷/۱۳ اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره ۷/۹۹/۸۷۷ مورخ ۱۳۹۹/۰۸/۲۰ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره معیار جرایم غیر مختلف
• نظریه شماره 7/98/582 مورخ 1398/12/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/96/492 مورخ 1396/03/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/96/1888 مورخ 1396/08/17 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• رای دادگاه درباره ضرورت یقینی بودن ادله اثبات جرم (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۶۹۷۰۰۲۵۷)

• رای دادگاه درباره آدم‌ربایی به قصد سرقت اموال (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۱۰۰۰۱۷)
• رای دادگاه درباره اخلال در نظم عمومی حین تمرد نسبت به مأموران دولتی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۵۰۰۰۵۹)
• رای دادگاه درباره اعمال مقررات تعدد جرم در مرحله تجدیدنظر (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۲۰۰۰۷۳۲)
• رای دادگاه درباره لزوم احراز وجود سابقه کیفری به نحو مستند (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۶۹۷۰۰۰۹۰)
• رای دادگاه درباره مسئولیت شرکا در رد مال مسروقه (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۶۹۷۰۱۶۴۱)
• رای دادگاه درباره اعتراض به مجازات تعیین شده (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۶۹۷۰۰۱۸۹)
• رای دادگاه درباره اعتراض به رای غیابی در دادگاه تجدیدنظر (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۹۰۰۷۶۰)
• رای دادگاه درباره نحوه اعمال کیفیات مخففه (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۲۷۰۱۲۶۶)
• رای دادگاه درباره ایراد ضرب بعد از سرقت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۷۰۲۰۰۰۶۹)
• رای دادگاه درباره ایراد جرح عمدی با چاقو در حین سرقت مقرون به آزار (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۶۹۷۰۰۹۷۶)
• رای دادگاه درباره ایراد جرح عمدی حین سرقت (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۶۹۷۰۰۸۳۰)
• رای دادگاه درباره ایراد صدمه عمدی به شاکی حین فرار از محل وقوع سرقت (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۶۹۷۰۱۱۸۰)
• رای دادگاه درباره تجدیدنظرخواهی از حکم غیابی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۴۰۰۰۶۰)
• رای دادگاه درباره تعلیق بزه سرقت توأم با تهدید با سلاح سرد (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۵۰۰۰۹۷۳)
• رای دادگاه درباره تعلیق اجرای مجازات بزه سرقت به عنف (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۰۵۰۰۱۴۳)
• رای دادگاه درباره تعدد مادی جرایم تعزیری مشابه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۶۹۷۰۰۳۴۵)
• رای دادگاه درباره تعدد معنوی سرقت مقرون به آزار و تهدید با چاقو (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۲۰۰۱۰۹۱)
• رای دادگاه درباره تعلیق مجازات شروع به سرقت مسلحانه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۵۸۰۰۷۰۳)
• رای دادگاه درباره تعدد جرایم مشابه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۹۰۰۰۸۶)
• رای دادگاه درباره تهدید دیگری به برداشت وجه از عابر بانک (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۲۰۰۰۸۷۳)
• رای دادگاه درباره تهدید به قتل حین سرقت مقرون به آزار (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۴۰۰۱۳۴)
• رای دادگاه درباره تهدید با چاقو در راستای ارتکاب سرقت (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۲۱۰۰۸۵۷)
• رای دادگاه درباره تهدید با چاقو در راستای ارتکاب سرقت (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۱۰۱۲۶۵)
• رای دادگاه درباره تهدید با قمه حین سرقت مقرون به آزار (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۲۰۰۶۹۱)
• رای دادگاه درباره تهدید با چاقو در حین سرقت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۱۰۰۴۴۵)
• رای دادگاه درباره تعیین حبس کمتر از ۹۱ روز پس از اعمال تخفیف (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۱۴۰۰۷۷۲)
• رای دادگاه درباره سلب حق واخواهی از متهم (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۷۰۳۰۱۰۷۴)

• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره قانون حاکم در تعیین مجازات معاونت
• رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره ارتکاب سرقت پس از وقوع قتل

پایان‌نامه و رساله‌های مرتبط

• بررسی جرم سرقت مقرون به آزار در مقام محارب از دیدگاه فقه و حقوق کیفری ایران

مقالات مرتبط

• اخاذی در حقوق کیفری ایران و انگلستان
• سرقت مقرون به آزار در نظام‌های کیفری ایران و انگلستان
• رابطه اجرای حد و ضمان در صورت اتلاف عین مسروقه از دیدگاه مذاهب اسلامی
• رویکرد جرم‌شناسی به جرائم خشن بر اساس پرخاشگری و راهکارهای پیشگیری از آن‌ها
• ارزیابی نحوه‌ تعیین مجازات تعدد مادی جرم در قانون کاهش مجازات حبس تعزیری
• تحلیل شروع به جرم سرقت تعزیری در حقوق کیفری ایران
• کیفیات مشددۀ جرم و بررسی لزوم قصد نسبت به تحقق آن
• از کیفرگذاری تقنینی تا کیفرگزینی قضایی؛ مدل‌ها و معیارها (با تأکید بر رویۀ قضایی ایران)