ماده ۳۳۸ قانون مدنی

از ویکی حقوق
(تغییرمسیر از ماده 338 قانون مدنی)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

ماده ۳۳۸ قانون مدنی: بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم.

مواد مرتبط

توضیح واژگان

  • «بیع» در ماده ۳۳۸ قانون مدنی، یعنی خرید و فروش،[۱] و تبادل مالی در مقابل مالی دیگر،[۲] به عبارت دیگر به معامله مالی با مال دیگر، «بیع» گویند.[۳]
  • «تملیک» به معنای انتقال حق مالکیت از شخصی به شخص دیگر می‌باشد.[۴]
  • «عین» به مالی اطلاق می‌شود که قابل لمس و احساس بوده و وجود خارج داشته باشد.[۵]
  • در معاملات معوض، هر یک از دو موضوع مورد معامله را «عوض» می‌نامند.[۶]

مطالعات تطبیقی

نکات تفسیری دکترین ماده ۳۳۸ قانون مدنی

ماهیت بیع، عبارت است از تبادل دو مال با یکدیگر، که لازمه تبادل، تبادل دو ملکیت است، برخلاف برخی عقود نظیر هبه که به دلیل وحدت مال، تبادل در آن، معنایی ندارد.[۸] تملیکی بودن بیع، دلالت بر انتقال هر یک از عوضین به طرف دیگر، به محض وقوع تراضی بین طرفین دارد، بدون اینکه نیازی به تشریفات دیگر و تسلیم باشد.[۹]

یکی از آثار معاوضی بودن بیع، این است که اگر تملیک به یکی از عوضین، باطل باشد؛ تعهد در برابر تسلیم عوض دیگر نیز، از بین می‌رود، به عنوان مثال، اگر معلوم گردد که مبیع، متعلق به غیر بوده و بایع، حق فروش آن را نداشته‌ است؛ در این صورت تعهد مشتری نسبت به تأدیه ثمن نیز، از بین می‌رود.[۱۰]

گفتنی است از نظر عرف، بین بیع و معاوضه تفاوت وجود دارد و آن در این است که برخلاف معاوضه، یکی از عوضین بیع، باید وجه نقد باشد،[۱۱] در حالی که قانونگذار، در رابطه با ثمن، قائل به اطلاق گردیده‌ است؛ بنابراین ثمن می‌تواند عین، منفعت، یا حق باشد، ولی عرف، ثمن را منحصر به پول دانسته؛ و به مبادلات کالا به کالا، عنوان معاوضه را اختصاص می‌دهد.[۱۲]

نکات توضیحی ماده ۳۳۸ قانون مدنی

به نظر برخی از حقوقدانان، بیع، تنها ناظر به مبیع شخصی بوده؛ و به نظر برخی دیگر، با اینکه اموال غیرمادی، نظیر سرقفلی در قالب عقودی همچون بیع نمی‌گنجد؛ اما عرف، عنوان فروش را به انتقال این گونه اموال اعطا می‌نماید.[۱۳]

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۳۳۸ قانون مدنی

  1. بیع به معنای انتقال مالکیت یک مال مشخص به دیگری است.
  2. در بیع، مفهوم تملیک به معنای انتقال حقوق مالکیت از فروشنده به خریدار مطرح است.
  3. عین در بیع به معنای کالا یا مال ملموس و مشخصی است که معامله می‌شود.
  4. در بیع، عوض معلوم به معنای اینکه قیمت یا ارزش مورد معامله باید به‌طور واضح و مشخص باشد.
  5. در تنظیم قرارداد بیع، اهمیت زیادی به تعیین شرایط و مقدار عوض داده می‌شود.
  6. قرارداد بیع یکی از انواع معاملات معین در حقوق مدنی است.
  7. بیع می‌تواند به صراحت در یک توافقنامه نوشته شود یا به صورت شفاهی انجام گیرد.

انتقادات

قانون مدنی ایران در ماده ۳۳۸ قانون مدنی بیع را به «تملیک عین به عوض معلوم» تعریف کرده و به پیروی از قول مشهور، تنها اعیان را مبیع دانسته است. به همین دلیل، پذیرش بیع حق در حقوق ایران با دشواری‌هایی مواجه است و در قوانین مختلف غالباً از واژه «انتقال حق» به جای بیع استفاده می‌شود (مانند انتقال سرقفلی در قانون روابط موجر و مستأجر). با وجود این، نیازهای اقتصادی و گسترش معاملات مربوط به حقوق مالی موجب شده است که در عمل، بیع حق جایگاه ویژه‌ای پیدا کند و بسیاری از حقوقدانان بر ضرورت اصلاح و توسعه تعریف قانونی بیع تأکید کنند.[۱۴]

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

سوابق فقهی

رویه‌های قضایی

پایان‌نامه و رساله‌های مرتبط

مقالات مرتبط

انتقادات

قانونگذار در ماده ۳۳۸ قانون مدنی، با تصریح به لزوم عین بودن مبیع، بیع متقابل را از تعریف بیع خارج نموده‌ است، در حالی که ارائه تجهیزات و فناوری یا استقرار کارخانه و تأسیسات مربوط به آن به عنوان مبیع، در بیع متقابل مطرح هستند.[۲۰]

منابع

  1. ↑ بهرام بهرامی. حقوق مدنی (جلد ششم) عقد بیع-عقد اجاره. چاپ 4. نگاه بینه، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4020664
  2. ↑ آیت اله سیدمحمود هاشمی شاهرودی. فرهنگ فقه (جلد دوم). چاپ 2. مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3363988
  3. ↑ حمید مسجدسرایی. ترمینولوژی فقه اصطلاح‌شناسی فقه امامیه. چاپ 1. پیک کوثر، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4086564
  4. ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی عقود معین (قسمت اول) (معاملات معوض، عقود تملیکی، بیع، معاوضه، اجاره، قرض). چاپ 6. مدرس، 1374.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6655764
  5. ↑ حسین سالاری. بازداشت ملک ثبت شده. چاپ 2. جنگل، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3031108
  6. ↑ حسین طاهرخانی. قرارداد با عوض شناور از دیدگاه اصول حقوقی. چاپ 1. دادگستر، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6655560
  7. ↑ رسول (ترجمه) رضایی. تاریخ حقوق تعهدات. چاپ 1. مهر و ماه نو، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1404984
  8. ↑ محمد بروجردی عبده. کلیات حقوق اسلامی. چاپ 1. رهام، 1381.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3570332
  9. ↑ حسن جعفری‌تبار. برمنهج عدل (مقالات اهدا شده به استاد دکتر ناصر کاتوزیان). چاپ 1. دانشگاه تهران، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2723144
  10. ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی عقود معین (قسمت اول) (معاملات معوض، عقود تملیکی، بیع، معاوضه، اجاره، قرض). چاپ 6. مدرس، 1374.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3643776
  11. ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی عقود معین (قسمت اول) (معاملات معوض، عقود تملیکی، بیع، معاوضه، اجاره، قرض). چاپ 6. مدرس، 1374.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3643936
  12. ↑ ناصر کاتوزیان. دوره مقدماتی حقوق مدنی (جلد اول) (درس‌هایی از عقود معین) (بیع، اجاره، قرض، جعاله، شرکت، صلح). چاپ 13. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2877188
  13. ↑ ماهنامه کانون سال 49 شماره 72 شهریور 1386. صفیه، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1889620
  14. ↑ الشریف, محمد مهدی; جعفری خسرو آبادی, نصر اله (2015-09-21). "چالش های نظری بیع حق (تأملی بر امکان وقوع حق به عنوان مبیع یا ثمن در بیع)". مطالعات حقوقی. 7 (2): 1–26. doi:10.22099/jls.2015.3211. ISSN 2008-7926.
  15. ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. مجموعه محشای قانون مدنی. چاپ 3. گنج دانش، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1712628
  16. ↑ حمید مسجدسرایی. ترمینولوژی فقه اصطلاح‌شناسی فقه امامیه. چاپ 1. پیک کوثر، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4086564
  17. ↑ ماهنامه کانون سال 50 شماره 89 بهمن 1387. صفیه، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3187720
  18. ↑ مجموعه نظریات مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه در مسائل قانون مدنی. چاپ 1. معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5479524
  19. ↑ یداله بازگیر. قانون مدنی در آیینه آرای دیوانعالی کشور (در بیع و احکام راجع به آن) (مواد 338 الی 395). چاپ 1. فردوسی، 1379.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5514092
  20. ↑ علی اکبر ایزدی فرد. اندیشه‌های فقهی (حقوقی-اقتصادی) (جلد اول). چاپ 1. جنگل، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2824200


برگرفته از «https://wikihoghoogh.net/w/index.php?title=ماده_۳۳۸_قانون_مدنی&oldid=512367»