ماده 6 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی

ماده 6 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی: معسر کسی است که به دلیل نداشتن مالی به جز مستثنیات دین، قادر به تأدیه دیون خود نباشد.

تبصره ـ عدم قابلیت دسترسی به مال در حکم نداشتن مال است. اثبات عدم قابلیت دسترسی به مال برعهده مدیون است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
• ماده 5 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
• ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
• ماده 10 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
• ماده 22 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
• ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
• ماده 504 قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۵۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده 526 قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده 1 قانون اعسار و افلاس و اصلاح قانون تسریع محاکمات
• ماده 2 قانون اعسار و افلاس و اصلاح قانون تسریع محاکمات
• ماده 20 آيين نامه اجرايی موضوع ماده 6 قانون نحوه اجرای محكوميتهای مالی

آیین‌نامه، بخش‌نامه و دستورالعمل‌های مرتبط

• آیین‌نامه اجرایی موضوع ماده 6 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی

توضیح واژگان

• اثبات: اقامه دلیل نزد قاضی به شیوه و روشی که قانون مقرر کرده است.
• معسر: کسی است که به دلیل عدم کفایت در دارایی‌های خود یا عدم دسترسی به اموال خویش موقتاً قادر به پرداخت هزینه‌های دادرسی یا بدهی خود نمی‌باشد.
• مال: مال در لغت، از مصدر «میل» به معنای خواستن، گرفته شده‌است و جمع آن اموال و به معنای دارایی‌ها، داشته‌ها و مال‌ها است. علت نامگذاری مال، میل به مبادله و دست به دست گرداندن آن است. در اصطلاح دارای معانی زیر است:
  1. هر آنچه که قابل معاوضه و مبادله بین مردم باشد و تلف نمودن آن، موجب مسئولیت است.
  2. هر چه که دارای ارزش مصرفی مستقیم یا غیرمستقیم باشد.
  3. به مجموع دارایی‌هایی که مالیت دارد.
  4. شیئی که اعتبار و ارزش اقتصادی داشته باشد.
  5. به حقوق اعم از عینی و دینی و معنوی، مال اطلاق می‌گردد.
• مستثنیات دین: مستثنیات دین اموالی از بدهکار را گویند که در مقام اجرای حکم و قرارها و اسناد لازم الاجرا مشمول مقررات اجرا نبوده و توقیف نمی‌شود و به ضرر مالک (مدیون) به فروش نمی‌رسد.
• تأدیه: یعنی انجام دادن، به جا آوردن و ادای دین.
• دین: مال کلی ثابت در ذمه یک فرد، به نفع افراد دیگر را که به یکی از اسباب صحیح پدید می‌آید، دین می‌گویند.
• مدیون: به شخصی که در تعهدات مالی، ضرر تعهد متوجه او بوده؛ و باید دین را پرداخت نماید؛ مدیون گویند.

پیشینه

ماده 1 قانون اعسار و افلاس و اصلاح قانون تسریع محاکمات مصوب 25 آبان 1310 چنین مقرر کرده بود: «معسر کسی است که به واسطه‌ی عدم دسترسی به اموال و دارایی خود موقتاً قادر به تاًدیه مخارج عدلیه یا محکوم به نمی‌باشد.» ماده 2 قانون مزبور مقرر می‌داشت: «مفلس کسی است که دارایی او برای پرداخت مخارج عدلیه یا بدهی او کافی نیست.»

نکات توضیحی ماده 6 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی

اعسار در لغت مصدر باب افعال و از ریشه «عسر» به مفهوم تنگدست شدن، نیازمند شدن می باشد. اعسار امری غیر از افلاس است. اعسار مربوط به غیرتجار و مفهوم افلاس مختص تجار است. معسر کسی است که به جز مستثنیات دین مال دیگری ندارد اما مفلس کسی است که بدلیل عدم موفقیت در کسب و کار به هر دلیلی اموالی بیشتر از مستثنیات دین دارد اما با این حال اموال او کفاف پرداخت دیونش را نمی‌کند. اعسار به حکم دادگاه محقق نمی‌شود اما تفلیس یا ورشکستگی به حکم دادگاه محقق می‌شود، با این حال افلاس یا همان توقف تاجر بدون حکم دادگاه محقق می‌شود و مقدمه‌ی ورشکسته شدن تاجر است. هنگامی که شخصی دارای اموالی بیش از مستثنیات دین است و ادعای اعسار به دلیل عدم قابلیت دسترسی به اموال مطرح می‌کند ادعای او خلاف اصل و نیازمند اثبات است. با توجه به ماده 22 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی عبارت مدیون شامل تمامی محکوم علیهم از جمله محکومین به پرداخت دیه و خسارت ناشی از جرم می‌گردد به جز محکومین به پرداخت جزای نقدی.

نکته قابل توجه اینکه قانون اعسار و افلاس عدم کفایت دارایی را سبب اعسار میدانست و به مفهومی به نام مستثنیات دین اشاره نکرده بود لذا این شائبه به وجود می‌آمد که در صورت امکان پرداخت دین از محل مستثنیات، دارایی شخص کفایت دیون را می‌کند و لذا معسر محسوب نمی‌گردد اما قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی به این مسئله توجه داشته و شائبه مزبور را رفع کرده است. در واقع مالکیت بر مستثنیات دین دلیل بر ایسار نیست. شایان ذکر است که درصورتی که مدعی اعسار فوت نماید، اگر ورثه وی نیز ادعای اعسار داشته باشند باید شخصاً اقدام به طرح دعوای اعسار نمایند چرا که اعسار هر شخص قائم به همان شخص می باشد و قابلیت تسری به ورثه را ندارد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 6 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی

1. معسر فردی است که جز مستثنیات دین، مالی برای پرداخت بدهی‌های خود ندارد.
2. مستثنیات دین به اموالی اشاره دارد که نمی‌توان آن‌ها را برای پرداخت بدهی‌ها مصادره کرد.
3. عدم دسترسی به مال نیز مانند نداشتن مال محسوب می‌شود.
4. مدیون باید اثبات کند که به مال دسترسی ندارد.

انتقادات

به نظر تعریف مذکور قابل نقد است. زیرا لازم است تا قید «هیچ مقدار» قبل از کلمه «مالی» افزوده شود، زیرا عرفاً به هر میزانی که بدهکار استطاعت مالی داشته باشد، به همان میزان عنوان معسر بر وی صدق نخواهد کرد.

ذکر قسمت دوم تبصره، بی‌فایده به نظر می‌رسد زیرا طبیعی است که بار اثبات ادعا بر عهده مدیون است چون او ادعای اعسار و عدم دسترسی به اموال خود را دارد. همچنین تعریف معسر باید در فصل اول قانون و مواد ابتدایی به کار می‌رفت و تعریف آن در این ماده، فاقد موقعیت است.

لازم است تا قید «هیچ مقدار» قبل از کلمه «مالی» افزوده شود، زیرا عرفاً به هر میزانی که بدهکار، استطاعت مالی داشته باشد، به همان میزان عنوان معسر بر وی صدق نخواهد کرد.

رویه های قضایی

• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره طرح همزمان دعوای طلاق و اعسار از پرداخت مهریه از سوی زوج
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تقسیط مهریه در فرض درخواست طلاق از طرف زوج
• رای دادگاه درباره نوع اقساط در دعوی اعسار (دادنامه شماره 742)
• رای دادگاه درباره صدور حکم بر پرداخت قیمت مهریه (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۱۰۱۸)
• رای دادگاه درباره شرایط قانونی استشهادیه اعسار (دادنامه شماره 1814)
• رای دادگاه درباره شرایط شهادت نامه اعسار (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۱۵۶)
• رای دادگاه درباره رابطه اعسار و تقسیط (دادنامه شماره 8909972164400492)
• رای دادگاه درباره تأثیر تعیین مهریه غیر متعارف بر دعوی اعسار (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۰۳۷۶)
• رای دادگاه درباره اماره اعسار زوج نسبت به مهریه (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۶۰۱۰۶۴)
• رای دادگاه درباره قابل تقسیط بودن رد مال (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۳۱۰۱۱۱۰)
• رای دادگاه درباره فروش مستثنیات دین توسط مدیون (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۴۰۰۳۳۸)
• رای دادگاه درباره تعیین اقساط دیه به ریال یا تومان (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۷۰۱۰۰۲۴۷)
• نظریه شماره 7/92/1530 مورخ 1392/08/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 7/1401/699 مورخ 1402/03/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 380/96/7 مورخ 1396/02/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• رای دادگاه درباره اثبات دعوی اعسار با سوگند مدیون (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۸۱۹)
• نظریه شماره 7/99/1340 مورخ 1399/10/24 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شمول اموال توقیفی تحت ملاک های مدعی اعسار
• نظریه شماره 7/1401/958 مورخ 1401/09/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تعدیل دیون گذشته در دعوای تعدیل تقسیط
• برابر نظریه مشورتی شماره 7/1614 مورخ 1391/08/06 درصورتی که محکومیت های مالی متعدد شخصی نسبت به یک محکوم له باشد و احکام صادره چه از یک دادگاه و چه از دادگاه های متعدد صادر شده باشد، با توجه به ماده 20 آیین نامه اجرایی موضوع ماده 6 قانون نحوه اجرا و ماده ۵۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی ، حکم صادر شده نسبت به یکی از محکومیت ها شامل محکومیت های دیگر محکوم علیه نیز می گردد.
• رای دادگاه درباره اثر درج شغل زوج در سند نکاح بر دعوای اعسار وی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۱۰۲۰۷۲)
• نظریه شماره 7/99-42 مورخ 1399/03/03 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تهاتر وجه نقد و سکه
• رای دادگاه درباره تعیین اقساط دیه به ریال (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۷۰۱۰۱۵۲۴)

مقالات مرتبط

• نقد رویه قضایی در بررسی دعوای اعسار
• اثر دادخواست ورشکستگی بر اعمال مادۀ 3 قانون نحوۀ اجرای محکومیت‌های مالی 1394
• حل تنافی میان مطلق و مقید ایجابی در فقه و قوانین موضوعه
• حکم حبس موقت مدیون مدعی اعسار از منظر فقه و حقوق ایران
• رویکردهای تازه در نظام حقوقی اعسار (نقد نظام حقوقی حاکم بر تاکید بر نقد ماده 18 آیین نامه اجرائی)