اصل ۱۶۴ قانون اساسی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
== مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
نظامنامه راجع به تشخیص انواع تقصیرات انتظامی قضات و تعیین مجازات آنها مصوب 1304 | نظامنامه راجع به تشخیص انواع تقصیرات انتظامی قضات و تعیین مجازات آنها مصوب 1304 | ||
== مقالات مرتبط == | |||
[[اصول بنگلور در خصوص رفتار قضایی از منظر حقوق اسلامی]] | |||
== منابع == | == منابع == |
نسخهٔ ۳۰ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۰۲
اصل ۱۶۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: قاضی را نمیتوان از مقامی که شاغل آن است بدون محاکمه و ثبوت جرم یا تخلفی که موجب انفصال است بهطور موقت یا دائم منفصل کرد یا بدون رضای او محل خدمت یا سمتش را تغییر داد مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصمیم رئیس قوه قضائیه پس از مشورت با رئیس دیوانعالی کشور و دادستان کل، نقل و انتقال دوره ای قضات بر طبق ضوابط کلی که قانون تعیین میکند صورت میگیرد.
پیشینه
در تاریخ ایران همواره اصل جدایی قضاوت از حکومت مورد توجه بوده و از تضمینات حفظ حقوق مردم به شمار می رفته است. از نوشته های هرودت چنین استناط می شود که در زمان هخامنشیان قضات غیر قابل عزل بوده اند: « قضات شاهی، که از پارسیان انتخاب می شدند وظیفه خود را تا دم مرگ انجام می دادند مگر آنکه بر اثر اجرای عدالت از کار بر کنار شوند...»
سابقه در قانون اساسی مشروطه
اصل 81 قانون اساسی مشروطه: هیچ حاکم محکمه عدلیه را نمی توان از شغل خود موقتا یا دائما بدون محاکمه و ثبوت تقصیر تغییر داد مگر اینکه خودش استعفا نماید.
اصل 82 متمم: تبدیل ماموریت حاکم محکمه عدلیه ممکن نمی شود مگر به رضای خود او[۱]
مطالعه تطبیقی
اصل تغییر ناپذیری قضات از حدود قرن شانزدهم در فرانسه و بریتانیا مورد قبول و اجرای آن معمول بوده است. و آن را به منظور پاسداری از حقوق حقه شاکیان و متضران و استقلال قضات و دفاع از عدالت ضروری شمرده اند. [۲]
فلسفه و مبانی نظری
از جمله دلایلی که لزوم استقلال و مصونیت قضات را تایید می کند این است که در درجه اول دولت نیز مانند ضعیف ترین و بی پناهتریت افراد کشور هنگام نقض تعهد یا تخلف از قوانین در دادگاه ها طرف دعوا قرار گیرد . دوم اینکه در دعاوی که یکی از طرفیت آن افراد ذی نفوذ و صاحب منصب است دولت نتواند قاضی را مورد تهدید قرار دهد. موجبات عدول قاضی از موازین قانونی را قراهم نماید. [۳]
نکات توضیحی تفسیری دکترین
اصل استقلال قضات یکی از تضمین های برابری در اجرای قانون است. قاضی مامور هیچ مرجعی نیست بلکه مامور قانون و وجدان خویش است. [۴] به لحاظ حقوقی نیز استقلال دادرسان باید از یک شو، از راه غیرقابل عزل و انتقال بودنشان تضمین شود و از شوی دیگر باید نظارت بر ترفیع آنان به یک نهاد متشکل از قضات مستقل از دولت سپرده شود. [۵]
رویههای حکومتی
نظر تفسیری شماره ۴۴۸ مورخ ۳۰ /۴ /۱۳۶۹ شورای نگهبان: استثناء مندرج در اصل ۱۶۴ قانون اساسی (مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصمیم رئیس قوه قضائیه پس از مشورت با رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل) صرفاً ناظر به جمله دوم اصل یعنی عبارت (یا بدون رضای او محل خدمت یا سمتش را تغییر داد) میباشد و ارتباطی به جمله صدر اصل ندارد.[۶]
مواد مرتبط
نظامنامه راجع به تشخیص انواع تقصیرات انتظامی قضات و تعیین مجازات آنها مصوب 1304
مقالات مرتبط
اصول بنگلور در خصوص رفتار قضایی از منظر حقوق اسلامی
منابع
- ↑ عباس ایمانی و امیررضا قطمیری. قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه ها، قوانین. چاپ 1. نامه هستی، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4453380
- ↑ سیدابوالفضل قاضی شریعت پناهی. حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. چاپ 13. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5264308
- ↑ عباس ایمانی و امیررضا قطمیری. قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه ها، قوانین. چاپ 1. نامه هستی، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4453400
- ↑ ناصر کاتوزیان. حکومت قانون و جامعه مدنی (طرح تقویت ظرفیت های آموزش و پژوهش حقوق بشر (مرحله 2). چاپ 1. دانشگاه تهران، 1385. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2977404
- ↑ بیژن عباسی. مبانی حقوق اساسی. چاپ 2. جنگل، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4718876
- ↑ مجموعه نظریات شورای نگهبان 17 (تفسیری و مشورتی در خصوص اصول قانون اساسی) به انضمام استفساریهها و تذکرات 1388-1359. چاپ 2. معاونت تدوین تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4921752