اصل ۲۶ قانون اساسی

اصل ۲۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: احزاب‏، جمعیت‌ها، انجمن‌های سیاسی و صنفی و انجمنهای اسلامی یا اقلیتهای دینی شناخته شده آزادند، مشروط باینکه اصول استقلال‏، آزادی‏، وحدت ملی‏، موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی را نقض نکنند. هیچ‌کس را نمی‌توان از شرکت در آنها منع کرد یا به شرکت در یکی از آنها مجبور ساخت‏.

توضیح واژگان

احزاب: تشکیلاتی متشکل از گروهی افراد هم فکر و هم آرمان برای رسیدن به هدف های اجتماعی و سیاسی که اغلب فعالیت های آنان از طریق شرکت در انتخابات پارلمانی و به دست گرفتن حکومت صورت می گیرد.

اقلیت های دینی: گروهی از مردم جامعه ایرانی را گویند که از جهت اعتقاد و انتساب دینی و مذهبی و به تبع آن فرهنگی از عموم مردم که ظاهرا به دین رسمی منتسب هستند، تمایز داشته و نسبت به آنها جمعیت کمتری دارند.

انجمن: سازمان یا کانونی که اعضای آن در یک حرفه و با منافع مشترک فعالیت می کنند.

فلسفه و مبانی نظری

جان استوارت میل حق تشکیل اجتماعات و احزاب را از مصادیق بارز آزادی می داند و می گوید: برای تضمین سلامت سیاسی هر جامعه وجود دو حزب با مرام های مختلف، یکی حامی وضع موجود و دیگری پشتیبان ترقی و تحول لازم است. در یک جامعه سیاسی سالم این دو حزب باید دوش به دوش هم زندگی کنند تا روزی که نفوذ اجتماعی و تفوق عقلانی یکی از آنها در سطحی که در آن امتزاج سالم اضداد ممکن باشد، قرار گیرد و حزب پیروز به آن درجه از رشد برسد که صلاح حقیقی جامعه را در حفظ چیزهایی که شایسته ماندن یا از بین بردن چیزهایی که مستحق از بین رفتن است، تشخیص دهد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

همانگونه که شهروندان به صورت فردی این آزادی را دارند که عقیده خود را بیان کنند به صورت گروهی نیز این حق برای آنها وجود دارد و دو صورت خود را نشان می دهد: یک، به صورت شرکت در گردهمایی ها و دو، حق تشکیل تشکل ها و شرکت در آنها. شهروندان حق دارند در گروه بندی های گوناگون با سرشت سیاسی، اجتماعی، صنعتی و اقتصادی و نظایر آن شرکت کنند. و جلوگیری از تحقق آن جز در موارد آسیب به نظم عمومی با آزادی مباینت آشکار دارد و می توان گفت دقت در تنظیم مقررات مربوط به آن نشان دهنده حساسیت موضوع در مرز بندی بین آزادی افراد با قدرت دولت است. به بیان دیگر آزادی شرکت در احزاب و جمعیت ها و انجمن های سیاسی و صنفی از توابع آزادی های سیاسی و مقدمه شرکت در حاکمیت است. تشکیل احزاب سیاسی در دنیای کنونی از لحاط موازین شرعی نیز مورد توجه فقهای معاصر قرار گرفته و آن را برای ایجاد آگاهی سیاسی لازم و مقدمه امر به معروف و نهی از منکر می دانند.

مواد مرتبط

ماده 1 قانون احزاب مصوب 1395

ماده 13 قانون احزاب مصوب 1395