اصل ۱۳۳ قانون اساسی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
وزراء | '''اصل ۱۳۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران''': [[وزیر|وزراء]] توسط [[رئیس جمهور|رئیس جمهور]] تعیین و برای گرفتن [[رای اعتماد|رأی اعتماد]] به [[مجلس شورای اسلامی|مجلس]] معرفی میشوند. با تغییر مجلس، گرفتن رأی اعتماد جدید برای وزراء لازم نیست. تعداد وزیران و حدود اختیارات هر یک از آنان را [[قانون]] معین میکند. | ||
* [[اصل ۱۳۲ قانون اساسی|مشاهده اصل قبلی]] | |||
* [[اصل ۱۳۴ قانون اساسی|مشاهده اصل بعدی]] | |||
== اصول و مواد مرتبط == | |||
[[اصل ۵۵ قانون اساسی]] | |||
[[اصل ۶۹ قانون اساسی]] | |||
[[اصل ۷۰ قانون اساسی]] | |||
[[اصل ۸۷ قانون اساسی]] | |||
[[اصل ۸۸ قانون اساسی]] | |||
[[اصل ۸۹ قانون اساسی]] | |||
[[اصل ۱۱۳ قانون اساسی]] | |||
[[اصل ۱۳۴ قانون اساسی|اصل ۱۳۴]] تا [[اصل ۱۴۲ قانون اساسی]] | |||
[[ماده ۹۸۲ قانون مدنی]] | |||
== توضیح واژگان == | |||
«وزیر»، مقامی دولتی است که در رأس یک [[وزارتخانه]] قرار دارد و اداره و هدایت وزارتخانه و همچنین سازمان دادن به مجموع ادارات متبوع وزارتخانه بر عهده اوست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اداری (جلد یک)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4620548|صفحه=|نام۱=محمدجواد|نام خانوادگی۱=رضایی زاده|چاپ=2}}</ref> | |||
== پیشینه == | |||
پیش از پیروزی جنبش مشروطه، شاه وزراء را انتخاب میکرد. این روند توسط متمم قانون اساسی مشروطه نیز پذیرفته شد. مطابق [[اصل 46 متمم قانون اساسی مشروطه|اصل 46 این قانون]]: «عزل و نصب وزراء به موجب فرمان همایون پادشاه است». همچنین 3 اصل متمم نیز به ویژگیها، تعداد و مسئولیت وزراء پرداخته اند: [[اصل ۵۸ متمم قانون اساسی مشروطه|اصل 58]]: «هیچکس نمیتواند به مقام وزارت برسد مگر آنکه ایرانی الاصل و [[تابعیت|تبعه]] ایران باشد.»، [[اصل ۶۲ متمم قانون اساسی مشروطه|اصل 62]]: «عده وزراء را بر حسب اقتضاء قانون معین خواهد کرد.» و [[اصل ۶۶ متمم قانون اساسی مشروطه|اصل 66]]: «مسئولیت وزرا و سیاستی را که مراجع به آنها میشود قانون معیت خواهد نمود.». | |||
== فلسفه و مبانی نظری اصل == | |||
مطابق اصول [[قانون اساسی]] [[جمهوری اسلامی]]، خدمات عمومی باید تحت نظارت [[قوه مقننه]] باشد و از سویی در هر گونه امور مملکتی فقط وزیران در مقابل مجلس مسئولند، به همین دلیل تمام امور دولتی بین وزارتخانهها تقسیم شده و هیچ امر دولتی وجود ندارد که مستقیم یا غیر مستقیم داخل در صلاحیت یک وزارتخانه نباشد و از مسئولیت وزیری خارج باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزهها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4444240|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref> از این رو تعداد وزیران بر حسب تشکیلات سیاسی هر کشور متفاوت است و قوانین کشورها در مورد حد مطلوب آن قوانین متفاوتی دارند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی و نهادهای سیاسی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5263436|صفحه=|نام۱=سیدابوالفضل|نام خانوادگی۱=قاضی شریعت پناهی|چاپ=13}}</ref> | |||
[[هیئت وزیران]] باید ترکیبی هماهنگ داشته باشد و بتواند کار جمعی را پیش ببرد، بنابر این اختیار تعیین وزرا با رئیسجمهور است و از سوی دیگر رای اعتماد پارلمان نیز برای مجموع سیاستهای کلی هیئت وزیران به هر وزیر ضرورت دارد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کلیات حقوق اساسی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=شهر دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5158796|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=ویژه|چاپ=1}}</ref> بنابر این وزرا وقتی صلاحیت و رسمیت مییابند که مورد اعتماد اکثریت نمایندگان باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت و نهادهای سیاسی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3819760|صفحه=|نام۱=سیدمحمد|نام خانوادگی۱=هاشمی|چاپ=23}}</ref> | |||
== نکات توضیحی تفسیری دکترین == | |||
از مداقه در بند دوم اصل مذکور چنین در می یابیم که وزیران پس از تعیین و اخذ رای اعتماد از مجلس، اصولاً دارای موجودیتی مستقل از موجودیت مجلس میباشند و با تغییر آن بدون نیاز به گرفتن رای اعتماد از مجلس جدید، همچنان به کار خود ادامه خواهد داد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت و نهادهای سیاسی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3853328|صفحه=|نام۱=سیدمحمد|نام خانوادگی۱=هاشمی|چاپ=23}}</ref> دلیل دیگر عدم نیاز به گرفتن رای اعتماد را میتوان چنین عنوان کرد که همه مصوبات مجلس قبلی معتبر است و تأیید وزرا نیز از این قاعده مستثنی نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=جستاری بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=شهر دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5193508|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=محمدی گرگانی|چاپ=1}}</ref> | |||
== رویههای حکومتی == | |||
[[نظر تفسیری]] شماره ۴۲۲۴۹ /۳۰ /۹۰ مورخ ۱۳۹۰/۲/۲۱ [[شورای نگهبان]]: «با توجه به وضوح اصول قانون اساسی خصوصاً اصل ۱۳۳، هرگونه تغییر در وظایف و اختیارات قانونی و نیز ادغام دو یا چند وزارتخانه، باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و تا قبل از تصویب مجلس، تغییری در مسئولیت و اختیارات وزیران و وزارتخانههای قبلی به وجود نخواهد آمد. | |||
وزیر وزارتخانههای جدید یا ادغام شده، در هر صورت وزیر جدید محسوب شده و نیاز به اخذ رأی اعتماد از مجلس شورای اسلامی دارد.» | |||
== مقالات مرتبط == | |||
* [[پیوند جمهوریت و اسلامیت نظام و نهاد مغفول آن]] | |||
* [[راهکارهای قوهی مقننه جهت نظارت بر قوی مجریه]] | |||
== منابع == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
{{اصول قانون اساسی}} | |||
[[رده:اصول قانون اساسی]] | |||
[[رده:قوه مجریه]] | |||
[[رده:ریاست جمهوری و وزرا]] |
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۱۳
اصل ۱۳۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: وزراء توسط رئیس جمهور تعیین و برای گرفتن رأی اعتماد به مجلس معرفی میشوند. با تغییر مجلس، گرفتن رأی اعتماد جدید برای وزراء لازم نیست. تعداد وزیران و حدود اختیارات هر یک از آنان را قانون معین میکند.
اصول و مواد مرتبط
اصل ۱۳۴ تا اصل ۱۴۲ قانون اساسی
توضیح واژگان
«وزیر»، مقامی دولتی است که در رأس یک وزارتخانه قرار دارد و اداره و هدایت وزارتخانه و همچنین سازمان دادن به مجموع ادارات متبوع وزارتخانه بر عهده اوست.[۱]
پیشینه
پیش از پیروزی جنبش مشروطه، شاه وزراء را انتخاب میکرد. این روند توسط متمم قانون اساسی مشروطه نیز پذیرفته شد. مطابق اصل 46 این قانون: «عزل و نصب وزراء به موجب فرمان همایون پادشاه است». همچنین 3 اصل متمم نیز به ویژگیها، تعداد و مسئولیت وزراء پرداخته اند: اصل 58: «هیچکس نمیتواند به مقام وزارت برسد مگر آنکه ایرانی الاصل و تبعه ایران باشد.»، اصل 62: «عده وزراء را بر حسب اقتضاء قانون معین خواهد کرد.» و اصل 66: «مسئولیت وزرا و سیاستی را که مراجع به آنها میشود قانون معیت خواهد نمود.».
فلسفه و مبانی نظری اصل
مطابق اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی، خدمات عمومی باید تحت نظارت قوه مقننه باشد و از سویی در هر گونه امور مملکتی فقط وزیران در مقابل مجلس مسئولند، به همین دلیل تمام امور دولتی بین وزارتخانهها تقسیم شده و هیچ امر دولتی وجود ندارد که مستقیم یا غیر مستقیم داخل در صلاحیت یک وزارتخانه نباشد و از مسئولیت وزیری خارج باشد.[۲] از این رو تعداد وزیران بر حسب تشکیلات سیاسی هر کشور متفاوت است و قوانین کشورها در مورد حد مطلوب آن قوانین متفاوتی دارند.[۳]
هیئت وزیران باید ترکیبی هماهنگ داشته باشد و بتواند کار جمعی را پیش ببرد، بنابر این اختیار تعیین وزرا با رئیسجمهور است و از سوی دیگر رای اعتماد پارلمان نیز برای مجموع سیاستهای کلی هیئت وزیران به هر وزیر ضرورت دارد،[۴] بنابر این وزرا وقتی صلاحیت و رسمیت مییابند که مورد اعتماد اکثریت نمایندگان باشند.[۵]
نکات توضیحی تفسیری دکترین
از مداقه در بند دوم اصل مذکور چنین در می یابیم که وزیران پس از تعیین و اخذ رای اعتماد از مجلس، اصولاً دارای موجودیتی مستقل از موجودیت مجلس میباشند و با تغییر آن بدون نیاز به گرفتن رای اعتماد از مجلس جدید، همچنان به کار خود ادامه خواهد داد،[۶] دلیل دیگر عدم نیاز به گرفتن رای اعتماد را میتوان چنین عنوان کرد که همه مصوبات مجلس قبلی معتبر است و تأیید وزرا نیز از این قاعده مستثنی نیست.[۷]
رویههای حکومتی
نظر تفسیری شماره ۴۲۲۴۹ /۳۰ /۹۰ مورخ ۱۳۹۰/۲/۲۱ شورای نگهبان: «با توجه به وضوح اصول قانون اساسی خصوصاً اصل ۱۳۳، هرگونه تغییر در وظایف و اختیارات قانونی و نیز ادغام دو یا چند وزارتخانه، باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و تا قبل از تصویب مجلس، تغییری در مسئولیت و اختیارات وزیران و وزارتخانههای قبلی به وجود نخواهد آمد.
وزیر وزارتخانههای جدید یا ادغام شده، در هر صورت وزیر جدید محسوب شده و نیاز به اخذ رأی اعتماد از مجلس شورای اسلامی دارد.»
مقالات مرتبط
منابع
- ↑ محمدجواد رضایی زاده. حقوق اداری (جلد یک). چاپ 2. میزان، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4620548
- ↑ عباس ایمانی و امیررضا قطمیری. قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزهها، قوانین. چاپ 1. نامه هستی، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4444240
- ↑ سیدابوالفضل قاضی شریعت پناهی. حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. چاپ 13. میزان، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5263436
- ↑ محمدرضا ویژه. کلیات حقوق اساسی. چاپ 1. شهر دانش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5158796
- ↑ سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت و نهادهای سیاسی (جلد دوم). چاپ 23. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3819760
- ↑ سیدمحمد هاشمی. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت و نهادهای سیاسی (جلد دوم). چاپ 23. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3853328
- ↑ محمد محمدی گرگانی. جستاری بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. چاپ 1. شهر دانش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5193508